Khát vọng mới bên dòng Mã giang (Bài cuối): Tầm nhìn chiến lược phát triển không gian đôi bờ sông Mã

Nếu như trong lịch sử, dòng sông Mã từng là chứng nhân của bao chiến công oanh liệt, nơi máu đào cha ông hòa vào sóng nước để giữ lấy giang sơn, thì hôm nay, đôi bờ Mã giang lại đang mở ra một khát vọng mới - trở thành không gian phát triển năng động, hiện đại, giàu bản sắc. Ở đó, có sự đan xen của quá khứ hào hùng và tương lai khát vọng, góp phần hiện thực hóa mục tiêu đưa Thanh Hóa trở thành tỉnh kiểu mẫu.

Diện mạo mới của đô thị bên bờ sông Mã.

Chiến lược phát triển không gian đôi bờ

Từ ngàn đời, sông Mã đã nuôi dưỡng đời sống vật chất và tinh thần của người dân xứ Thanh. Dòng sông ấy bồi đắp nên những bãi bồi màu mỡ, hình thành vựa lúa lớn, nuôi dưỡng các làng nghề truyền thống, đồng thời khắc ghi những dấu son lịch sử - văn hóa. Ngày nay, khi đất nước đang bước vào giai đoạn phát triển mới, khi Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân trong tỉnh đang nỗ lực thực hiện hiệu quả cuộc cách mạng về tổ chức bộ máy, xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, thì dòng Mã giang lại một lần nữa trở thành trục không gian mang tầm chiến lược. Việc quy hoạch phát triển đôi bờ sông Mã không chỉ mở rộng không gian đô thị, mà còn khơi dậy tiềm năng to lớn về kinh tế - xã hội, tạo thêm dư địa phát triển mới, đưa Thanh Hóa tiến gần hơn tới mục tiêu trở thành tỉnh kiểu mẫu của cả nước.

Ngày 17/3/2023, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch chung đô thị Thanh Hóa đến năm 2040. Mục tiêu đặt ra: Thanh Hóa trở thành tỉnh giàu đẹp, văn minh, hiện đại, phát triển toàn diện và kiểu mẫu của cả nước. Trong đó, đôi bờ sông Mã chính là một trong những hạt nhân quan trọng để biến khát vọng ấy thành hiện thực.

Theo định hướng, không gian đôi bờ sông Mã sẽ phát triển theo hướng đô thị sinh thái, du lịch văn hóa - tâm linh và công nghiệp hiện đại. Diện tích nghiên cứu lên tới 331km2, bao gồm 50 xã, phường thuộc TP Thanh Hóa, TP Sầm Sơn cùng các huyện Hoằng Hóa, Thiệu Hóa, Yên Định, Vĩnh Lộc, Hà Trung trước đây. Trong đó, khoảng 200km2 sẽ được quy hoạch thành khu chức năng đặc thù, gắn liền với sông, núi, làng quê và các di tích lịch sử.

Chiến lược này hướng đến hình thành dải đô thị sinh thái dài 70km phía Nam sông Mã, từ Vĩnh Lộc đến Sầm Sơn. Đây là vùng đất hội tụ nhiều tiềm năng để xây dựng những khu nghỉ dưỡng, đô thị hiện đại kết hợp bảo tồn văn hóa. Trong quy hoạch, 7 khu đặc thù được xác định rõ: vùng núi Vĩnh Lộc; khu vực ngã ba Bông; đồng bằng cổ Yên Định; Hàm Rồng - Núi Đọ; vùng lõi ven sông thuộc TP Thanh Hóa (cũ); đô thị du lịch sinh thái ven biển (Sầm Sơn)... Tất cả kết nối thành chuỗi không gian vừa hiện đại, vừa lưu giữ cội nguồn văn hóa.

Một góc phường Hạc Thành bên dòng sông Mã hôm nay.

Ông Phạm Xuân Na, Viện trưởng Viện Quy hoạch - Kiến trúc Thanh Hóa cho rằng, tầm nhìn chiến lược về quy hoạch đô thị hai bờ sông Mã là khai thác hiệu quả tài nguyên, đảm bảo an ninh nguồn nước, phát triển đô thị hài hòa với môi trường, kết nối hạ tầng và thúc đẩy kinh tế - xã hội trên toàn lưu vực sông Mã. Quy hoạch này bao gồm việc quản lý, sử dụng tiết kiệm, công bằng nguồn nước, bảo vệ môi trường, đồng thời kết nối các khu đô thị ven sông và phát triển du lịch, dịch vụ, công nghiệp dọc sông. Để thực hiện khát vọng này, đòi hỏi đặt ra là sự quyết tâm của cả hệ thống chính trị, sự đồng thuận của Nhân dân, sự vào cuộc của cộng đồng doanh nghiệp. Bởi, phát triển không gian đôi bờ sông Mã không chỉ là một dự án kinh tế - đô thị, mà còn là hành trình xây dựng một biểu tượng mới cho xứ Thanh trong thời kỳ hội nhập.

Khát vọng mới bên dòng Mã giang

Một trong những điểm nhấn trong không gian đôi bờ sông Mã chính là thị trấn Quý Lộc, huyện Yên Định (nay là xã Quý Lộc). Ít ai biết rằng, từ cuối những năm 1975, nơi đây đã được quy hoạch với những con đường thẳng tắp, vuông vắn như bàn cờ. Nhìn từ trên cao, Quý Lộc hiện lên như một bức tranh sống động với những mái ngói đỏ rực bên dòng Mã giang xanh thẳm. Chính lối quy hoạch hiện đại ấy đã góp phần đưa Quý Lộc trở thành xã đạt chuẩn NTM đầu tiên của huyện vào năm 2013.

Đến năm 2016, tỉnh Thanh Hóa tiếp tục phê duyệt quy hoạch chung xây dựng đô thị Quý Lộc đến năm 2025, và năm 2021 điều chỉnh tổng thể quy hoạch đến năm 2035. Theo đó, Quý Lộc phát triển theo hướng Tây Nam, kết nối với Tỉnh lộ 518 - tuyến đường huyết mạch đưa Quý Lộc hòa nhịp cùng các trung tâm tiểu vùng.

Theo ông Đặng Văn Hiệp, Bí thư Đảng ủy xã Quý Lộc, điểm nhấn trong quy hoạch ở địa phương không chỉ dừng lại ở việc xây dựng hạ tầng kỹ thuật đồng bộ, mà còn là sự kết hợp hài hòa giữa phát triển thương mại, dịch vụ với gìn giữ những vùng đất nông nghiệp màu mỡ. Người dân vẫn có thể yên tâm sản xuất trên những cánh đồng năng suất cao, đồng thời áp dụng công nghệ 4.0 trong chăn nuôi, trồng trọt để nâng cao giá trị sản phẩm. Đây là cách làm vừa giữ được “hồn quê”, vừa mở ra tương lai đô thị hóa bền vững.

Du lịch “Ngược xuôi sông Mã” đưa du khách đến nhiều điểm du lịch văn hóa hấp dẫn.

Không chỉ chú trọng phát triển kinh tế, trong tầm nhìn chiến lược, Quý Lộc còn được quan tâm đến bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa - lịch sử. Những di tích như đền Bà Chúa Đồn Trang, lăng mộ Trịnh Sâm... được cập nhật trong quy hoạch, trở thành điểm nhấn trong bức tranh du lịch sinh thái - văn hóa. Khi đi dọc các tuyến đường ven sông Mã, du khách vừa được ngắm nhìn cảnh quan, vừa được hòa mình trong không gian lịch sử đặc sắc, kết nối với các điểm du lịch trong và ngoài vùng.

Nếu như Quý Lộc là điểm sáng về sự hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, thì một thành phố bên bờ sông Mã đang từng bước hình thành, với một hành trình mới, ước vọng mới - hành trình kiến tạo một đô thị triệu dân bên dòng Mã giang.

Tháng 1/2019, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt nhiệm vụ Quy hoạch đô thị Thanh Hóa đến năm 2040. Đến ngày 17/3/2023, quy hoạch chung chính thức được thông qua - dấu mốc mở ra thế và lực mới cho thành phố. Theo đó, TP Thanh Hóa (cũ) sẽ trở thành trung tâm thương mại, dịch vụ, công nghiệp công nghệ cao, văn hóa, khoa học, giáo dục, y tế, thể thao của cả khu vực Bắc Trung bộ.

Đặc biệt, quy hoạch khẳng định tầm nhìn độc đáo: “tựa núi - bên sông - hướng biển”. Ngàn Nưa hùng vĩ phía Tây, sông Mã chảy qua lòng thành phố và biển xanh phía Đông tạo thành trục liên kết tự nhiên, vừa mang đặc trưng xứ Thanh, vừa mở ra viễn cảnh một đô thị văn minh, hiện đại.

Không chỉ TP Thanh Hóa (cũ), cùng với sự bứt phá mạnh mẽ của thành phố biển Sầm Sơn. Ngày 28/1/2021, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 378/QĐ-UBND phê duyệt quy hoạch chi tiết xây dựng Khu đô thị sinh thái, khu du lịch ven sông Mã với diện tích hơn 1,17 triệu m2. Đây không chỉ là một bản quy hoạch trên giấy, mà là tầm nhìn về một khu du lịch sinh thái cao cấp, phục vụ nghỉ mát, nghỉ dưỡng, vui chơi giải trí và sinh hoạt cộng đồng.

Song hành với quy hoạch không gian, tỉnh Thanh Hóa đặc biệt chú trọng hạ tầng giao thông - yếu tố được coi là “mạch máu” thúc đẩy phát triển. Một trong những dự án trọng điểm là mở rộng Đại lộ Nam sông Mã giai đoạn 2, nối liền TP Thanh Hóa (cũ) với biển Sầm Sơn. Khi hoàn thành, tuyến đại lộ này sẽ kết nối hiệu quả với đường bộ ven biển và nhiều trục giao thông liên vùng, tạo thuận lợi cho việc đi lại, vận chuyển hàng hóa, đồng thời mở ra không gian phát triển kinh tế - đô thị mới.

Không dừng lại ở đó, những công trình chiến lược khác như cầu vượt đường sắt Bắc - Nam, Đại lộ Lê Lợi kéo dài, đại lộ Đông - Tây... cũng đang được triển khai. Tất cả hợp thành một hệ thống giao thông khép kín, nối liền từ Tây sang Đông, từ trung tâm TP Thanh Hóa (cũ) đến biển Sầm Sơn. Việc hình thành không gian liên đô thị này không chỉ mở rộng biên độ phát triển cho thành phố mà còn tạo điều kiện để Sầm Sơn trở thành đô thị du lịch biển tầm cỡ khu vực. Khi kết nối bằng trục sông Mã, hai đô thị sẽ bổ sung cho nhau, cùng phát triển mạnh mẽ.

Có thể khẳng định, từ việc thể chế hóa kịp thời, đầy đủ, sâu sắc các nghị quyết của Trung ương, như Nghị quyết số 58 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh Thanh Hóa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Nghị quyết số 37 của Quốc hội khóa XV về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển tỉnh Thanh Hóa; Quy hoạch tỉnh Thanh Hóa thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045 của Chính phủ;... đến việc ban hành các cơ chế, chính sách mang tính đặc thù, phù hợp thực tiễn của địa phương sẽ là đòn bẩy quan trọng để biến khát vọng xây dựng “thành phố bên bờ Mã giang” không chỉ là phát triển kinh tế - xã hội mà còn là cách khẳng định bản sắc, vị thế của Thanh Hóa trong thời kỳ hội nhập.

Nếu quá khứ, dòng Mã giang ghi dấu những chiến công hiển hách, thì hôm nay, đôi bờ sông Mã đang trở thành không gian của khát vọng mới - khát vọng dựng xây một Thanh Hóa giàu đẹp, văn minh, hiện đại. Với sự đồng lòng của Đảng bộ, chính quyền và các tầng lớp Nhân dân trong tỉnh, tin tưởng rằng, không gian đôi bờ sông Mã sẽ cất cánh, đưa Thanh Hóa trở thành tỉnh kiểu mẫu của cả nước vào năm 2045.

Bài và ảnh: Xuân Minh