Ukraine chưa bao giờ có vũ khí hạt nhân

Đặc phái viên của Tổng thống Mỹ về các nhiệm vụ đặc biệt Richard Grenell cho biết, vũ khí hạt nhân mà Ukraine chuyển cho Nga theo các điều khoản của Bản ghi nhớ Budapest vào những năm 1990 chưa bao giờ nằm ​​trong tầm kiểm soát của Kiev.

Sau khi Liên Xô sụp đổ năm 1991, Ukraine thừa hưởng một phần đáng kể kho vũ khí hạt nhân của Liên Xô, tạm thời trở thành cường quốc hạt nhân lớn thứ ba thế giới vào thời điểm đó. Tuy nhiên, các vũ khí này vẫn nằm dưới sự kiểm soát của Nga và Kiev không có khả năng kỹ thuật để phóng chúng.

Năm 1994, Ukraine đã ký Bản ghi nhớ Budapest cùng với Mỹ, Nga và Anh, theo đó Kiev đồng ý chuyển giao toàn bộ vũ khí hạt nhân của mình cho Nga để đổi lấy sự đảm bảo an ninh.

Trong bài đăng trên X hôm 25/3, Grenell viết: “Chúng ta hãy làm rõ tình hình Bản ghi nhớ Budapest: vũ khí hạt nhân thuộc về Nga. Ukraine đã trả lại vũ khí hạt nhân cho Nga. Chúng không thuộc về Ukraine. Đó là một sự thật.”

Bình luận của Grenell được đưa ra trong bối cảnh các quan chức Ukraine tiếp tục chỉ trích việc giải trừ vũ khí của nước này vào những năm 1990. Tổng thống Ukraine gần đây đã nói với nhà báo người Anh Piers Morgan rằng Ukraine “bị ép” từ bỏ vũ khí hạt nhân và mô tả Bản ghi nhớ Budapest là “ngu ngốc, phi logic và rất vô trách nhiệm”. Ông lập luận rằng Kiev nên được đưa nhanh vào NATO hoặc được cung cấp vũ khí hạt nhân và hệ thống tên lửa để chống lại Nga.

Tướng Mỹ đã nghỉ hưu Keith Kellogg, người đóng vai trò là phái viên của Trump tại Ukraine và Nga, đã bác bỏ đề xuất này. Phát biểu với Fox News Digital, Kellogg cho biết: "Cơ hội để họ lấy lại vũ khí hạt nhân là rất mong manh. Hãy thành thật mà nói, chúng ta đều biết điều đó sẽ không xảy ra."

Nga đã nhiều lần tuyên bố Ukraine chưa bao giờ sở hữu bất kỳ vũ khí hạt nhân nào của riêng mình, vì tài sản này thuộc về Moscow với tư cách là quốc gia kế thừa hợp pháp duy nhất của Liên Xô.

Các quan chức Nga cũng khẳng định Bản ghi nhớ Budapest đề cập đến vị thế trung lập của Ukraine, vốn đã bị phá hoại bởi sự mở rộng về phía đông của NATO và nguyện vọng gia nhập khối này của Kiev.

Moscow đã trích dẫn tham vọng gia nhập NATO của Ukraine và mối đe dọa sở hữu vũ khí hạt nhân của nước này là nguyên nhân gốc rễ cho cuộc xung đột. Vào tháng 11/2024, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã cảnh báo nếu Ukraine sở hữu vũ khí hạt nhân, Moscow sẽ sử dụng “mọi phương tiện hủy diệt mà Nga có thể sử dụng”.

TD