Tháo gỡ vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ xây dựng nhà ở xã hội, nhà ở công nhân

Là địa phương đi trước, làm trước trong đầu tư xây dựng nhà ở xã hội (NOXH), nhà ở công nhân, đến nay, trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa đã có hàng nghìn căn hộ được trao cho các đối tượng thụ hưởng. Tuy nhiên, việc phấn đấu hoàn thành chỉ tiêu của Thủ tướng Chính phủ giao theo Đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NOXH cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030”, đối với Thanh Hóa vẫn còn không ít khó khăn phía trước.

Dự án nhà ở công nhân tại Khu công nghiệp Hoàng Long (TP Thanh Hóa) đang góp phần giải quyết nhu cầu bức thiết về nhà ở cho người công nhân.

Theo báo cáo từ Sở Xây dựng, từ trước nhiệm kỳ này, UBND tỉnh đã phê duyệt các chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở trên địa bàn toàn tỉnh. Trong đó việc phát triển NOXH, nhà ở công nhân được đặc biệt quan tâm, ban hành kế hoạch riêng, ví như Kế hoạch số 36/KH-UBND, ngày 14/3/2017. Qua kế hoạch này, trên địa bàn tỉnh đã hoàn thành 14 dự án NOXH, nhà ở công nhân với tổng diện tích sàn là 525.821m2, tương ứng khoảng 5.478 căn hộ.

Thực hiện Đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NOXH cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030” của Thủ tướng Chính phủ, Thanh Hóa được giao chỉ tiêu phải hoàn thành ít nhất 13.787 căn NOXH. Sau đó, UBND tỉnh đã đề ra kế hoạch xây dựng khoảng 6.287 căn hộ trong giai đoạn 2021-2025, và khoảng 7.500 căn hộ giai đoạn 2026-2030. Trong đó có 13 dự án đang triển khai thực hiện và 14 dự án thực hiện lựa chọn chủ trương đầu tư mới.

Để thực hiện chỉ tiêu được giao, thời gian qua, các cấp chính quyền, ngành chức năng của tỉnh đã tập trung thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp. Trong đó đã cân đối bố trí ngân sách để khuyến khích ưu đãi theo quy định nhằm thu hút đầu tư xây dựng NOXH. Đồng thời nghiên cứu đơn giản hóa, rút ngắn thủ tục hành chính trong lập, phê duyệt dự án NOXH, nhà ở công nhân. Tỉnh cũng đã thực hiện rà soát, đôn đốc các chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại, khu đô thị triển khai đầu tư xây dựng NOXH trên quỹ đất 20% của dự án theo tiến độ. Trường hợp các chủ đầu tư này không thực hiện thì sẽ báo cáo cấp có thẩm quyền bàn giao thu hồi quỹ đất, giao cho chủ đầu tư khác thực hiện...

Theo ông Nguyễn Mạnh Tuấn, Trưởng phòng Quản lý nhà và Thị trường bất động sản (Sở Xây dựng), đến thời điểm này Thanh Hóa đã hoàn thành khoảng 1.817 căn hộ. So với kế hoạch thực hiện đề án của Thủ tướng Chính phủ thì kết quả này cơ bản đảm bảo tiến độ. Tuy nhiên trong triển khai thực hiện đề án tỉnh vẫn còn gặp không ít khó khăn phía trước.

Theo phân tích của ông Nguyễn Mạnh Tuấn, việc triển khai xây dựng NOXH, nhà ở công nhân là chủ trương hết sức nhân văn, thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước đối với người có thu nhập thấp, công nhân ở các khu công nghiệp. Tuy nhiên, về thủ tục pháp lý vẫn còn một số khó khăn, vướng mắc.

Trước hết, về việc phía người được mua NOXH, quy định là đối tượng không phải nộp thuế thu nhập cá nhân, chưa có nhà ở, đất ở và một số điều kiện khác. Điều này tưởng dễ nhưng thực hiện lại khó, phải liên quan đến nhiều cấp, ngành, phát sinh thời gian kiểm tra, xác minh. Ví như với người đăng ký mua NOXH là công chức, viên chức, thì việc xác minh thu nhập rất đơn giản, nhưng với người lao động tự do thì việc này gặp khó khăn. Lãnh đạo nhiều xã cũng chia sẻ, do công dân thuộc diện thụ hưởng chính sách này đã đi làm ăn xa nhiều năm, tuy vẫn còn hộ khẩu tại địa phương nhưng chính quyền không thể xác nhận được họ đã mua nhà ở nơi khác hay chưa. Trong khi đó, sau khi gửi danh sách người mua NOXH về Sở Xây dựng để thực hiện các bước thẩm định, kiểm tra xác minh, quá thời hạn 15 ngày làm việc mà chưa có kết quả, chủ đầu tư được phép ký hợp đồng giao dịch với người mua. Nếu quá trình kiểm tra, xác minh sau đó phát hiện đối tượng không đủ điều kiện thì phải hủy hợp đồng đã ký kết, dễ phát sinh tranh chấp dân sự giữa hai bên.

Khu nhà ở xã hội Tân Thành ECO2 tại phường Quảng Thành (TP Thanh Hóa), góp phần giải quyết nhu cầu nhà ở cho người có thu nhập thấp.

Về phía chủ đầu tư, tuy được miễn tiền sử dụng đất và vốn vay ưu đãi từ các ngân hàng thương mại nhà nước, nhưng thực tế, cơ chế này vẫn chưa thực sự hấp dẫn. Cụ thể là mức hỗ trợ lãi suất thấp, chỉ giảm từ 1,5% đến 2% lãi suất cho vay. Trong khi đó, tuy được miễn tiền sử dụng đất nhưng theo quy định vẫn phải tiến hành các bước thủ tục và trình tự thẩm định giá đất. Nhiều doanh nghiệp cho rằng, quy định này làm phát sinh thời gian chuẩn bị thủ tục đầu tư dự án. Và trên thực tế, số tiền này được trừ vào giá bán và người mua được thụ hưởng. Đó còn chưa kể, quy định còn khống chế chủ đầu tư không được thu lợi nhuận quá 10% trong các dự án NOXH.

Bên cạnh đó, về mặt thủ tục pháp lý, các bước thủ tục từ khi được chấp thuận chủ trương đầu tư đến khi triển khai xây dựng của dự án NOXH, nhà ở công nhân cũng không khác các dự án nhà ở thương mại, khu đô thị. Cũng theo Trưởng phòng Quản lý nhà và Thị trường bất động sản Sở Xây dựng Nguyễn Mạnh Tuấn, các bước thủ tục chuẩn bị đầu tư của một dự án NOXH, nhà ở công nhân nếu nhanh cũng phải qua từ 1 đến 2 năm. Nhiều dự án vướng mắc các điều kiện khác như quy hoạch, thời gian thẩm định giá đất, giải phóng mặt bằng... thì thủ tục có thể lên đến 5 năm.

Thêm một khó khăn khác là việc thu hồi 20% quỹ đất tại các dự án nhà ở thương mại, khu đô thị để đầu tư xây dựng NOXH do chủ đầu tư không thực hiện đầu tư. Nguyên nhân chính là hầu hết những chủ đầu tư này chưa hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật dự án. Có thể kể đến các dự án: NOXH ở phường Phú Sơn (TP Thanh Hóa) thuộc khu dân cư Đông Nam làng Tân Thọ, xã Đông Tân; dự án NOXH thuộc lô 2, lô 3, quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2000 khu vực phường Quảng Hưng (TP Thanh Hóa)... Đây đều là những dự án NOXH nằm trong kế hoạch triển khai giai đoạn 2026-2030.

Để đẩy nhanh tiến độ xây dựng NOXH, nhà ở công nhân theo Đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NOXH cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030”, nhiều ý kiến cho rằng, trước hết, các cơ quan có liên quan thuộc Chính phủ cần xem xét cắt giảm các bước thủ tục đầu tư dự án NOXH, nhà ở công nhân. Xem xét tạo thêm cơ chế để tăng tính hấp dẫn, thu hút doanh nghiệp đầu tư xây dựng. Đồng thời nghiên cứu cắt giảm các thủ tục không cần thiết để người có thu nhập thấp, công nhân dễ dàng tiếp cận chính sách ưu đãi mua nhà để “an cư lạc nghiệp”...

Bài và ảnh: Đồng Thành