Thanh Hóa nỗ lực kiểm soát tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh

Mất cân bằng giới tính khi sinh (MCBGTKS) gây ảnh hưởng tiêu cực và trực tiếp đến sự phát triển bền vững về cơ cấu dân số, chất lượng dân số. Thời gian qua, tỉnh Thanh Hóa đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, tạo được chuyển biến rõ nét ở những vùng có tỷ số giới tính khi sinh cao, góp phần nâng cao chất lượng dân số, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Hội nghị nói chuyện chuyên đề về triển khai thực hiện Đề án kiểm soát MCBGTKS tại xã Thành Thọ (Thạch Thành).

Chuyển biến ở huyện miền núi Thạch Thành

Là địa phương được lựa chọn triển khai Đề án kiểm soát MCBGTKS, xã Thành Thọ (Thạch Thành) đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ, nhất là những hộ gia đình sinh con một bề là gái về thực hiện nghiêm Pháp lệnh Dân số, chính sách dân số; tổ chức các buổi nói chuyện chuyên đề cung cấp kiến thức, nâng cao nhận thức của người dân về MCBGTKS. Đồng thời, xã đã thành lập câu lạc bộ (CLB) không sinh con thứ 3, thu hút 50 người tham gia sinh hoạt. Qua các buổi sinh hoạt, các thành viên được trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm nuôi con khỏe, dạy con ngoan, xây dựng gia đình hạnh phúc, cũng như kinh nghiệm sản xuất, kinh doanh.

Chị Bùi Thị Thư, thành viên CLB chia sẻ: "Từ khi tham gia CLB, tôi đã nhận thức rõ hơn về ý nghĩa thiết thực của việc sinh ít con. Vợ chồng tôi sinh được 2 con gái, gia đình 2 bên đều khuyên nên sinh thêm 1 đứa con trai cho có nếp có tẻ. Được tuyên truyền, vận động, tôi cũng hiểu được hệ lụy của MCBGTKS, nên dù gia đình có kinh tế ổn định, vợ chồng tôi quyết định không sinh thêm con nữa để tập trung chăm sóc, nuôi dạy con cái tốt hơn và có điều kiện phát triển kinh tế. Mong các con có tương lai ổn định, thành đạt, đó là niềm mong mỏi hạnh phúc của những người làm cha, làm mẹ như chúng tôi".

Bác sĩ Quách Công Quang, Trạm trưởng Trạm Y tế xã Thành Thọ cho biết: "Để người dân chủ động, nắm rõ về những hệ lụy của MCBGTKS, chúng tôi đã chủ động xây dựng kế hoạch, lồng ghép tuyên truyền vào các hội nghị, sơ kết, tổng kết của các ban, ngành, đoàn thể; tổ chức các cuộc nói chuyện chuyên đề, tư vấn trực tiếp cho các hộ gia đình có nguy cơ cao, nam - nữ chuẩn bị kết hôn; cung cấp các bản tin về MCBGTKS trên hệ thống loa truyền thanh của xã... Với việc tăng cường công tác truyền thông và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự chung tay của cộng đồng đã từng bước giảm thiểu tình trạng MCBGTKS trên địa bàn xã.

Cán bộ Trung tâm Y tế huyện Thạch Thành truyền thông, tư vấn không lựa chọn GTKS cho phụ nữ mang thai.

Đề án kiểm soát MCBGTKS được Trung tâm Y tế huyện Thạch Thành triển khai tại 17 xã, thị trấn. Tại các xã triển khai đề án, Trung tâm Y tế huyện đã chỉ đạo, hướng dẫn thành lập các CLB không sinh con thứ 3; tổ chức hội nghị sinh hoạt, truyền thông trực tiếp, lồng ghép tuyên truyền về giới và giới tính khi sinh cho phụ nữ sinh con một bề là gái, không sinh con thứ 3 trở lên. Đồng thời, Trung tâm Y tế huyện đã phân công cán bộ tham gia giám sát và hỗ trợ các hoạt động truyền thông tại xã; hằng năm cấp tờ rơi về chủ đề MCBGTKS cho các xã triển khai đề án. Tổ chức tập huấn về MCBGTKS cho ban chủ nhiệm CLB...

Cùng với đó, trên địa bàn huyện có 8 xã (Thạch Lâm, Thạch Tượng, Thạch Cẩm, Thạch Quảng, Thạch Sơn, Thành Yên, Thành Mỹ và thị trấn Vân Du) được triển khai Đề án “Kiểm soát tốc độ gia tăng tỷ số GTKS”. Tại các xã này đã thành lập các CLB cho các đối tượng nam nữ chuẩn bị kết hôn và đối tượng đã sinh con theo quy định của pháp luật, phụ nữ sinh con 1 bề là gái. Qua các buổi sinh hoạt, các thành viên được trao đổi, thảo luận, cung cấp nội dung về MCBGTKS, chính sách dân số đang triển khai; Pháp lệnh dân số; chăm sóc SKSS/KHHGĐ; Luật Bình đẳng giới, Luật phòng chống bạo lực gia đình; kinh nghiệm trong chăm sóc, nuôi dạy con cái, tâm lý lứa tuổi; chăm sóc bà mẹ mang thai, nuôi con bằng sữa mẹ, SKSS vị thành niên; bí quyết giữ gìn hạnh phúc gia đình...

Ông Bùi Văn Vũ, Trưởng phòng Dân số và Truyền thông giáo dục sức khoẻ Trung tâm Y tế huyện Thạch Thành cho biết: "Công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật về công tác dân số và phát triển là nhiệm vụ chủ yếu nhằm thực hiện giảm thiếu MCBGTKS trên địa bàn huyện. Trong đó, huyện tập trung tuyên truyền rộng rãi chính sách, pháp luật về kiểm soát MCBGTKS; tuyên truyền, vận động các đối tượng trong độ tuổi sinh đẻ, các cặp vợ chồng sinh con một bề là gái; nâng cao chất lượng các mô hình hoạt động, các CLB. Đặc biệt, huyện đã kiện toàn Ban chỉ đạo công tác Dân số và Phát triển huyện, Ban chỉ đạo công tác Dân số và Phát triển ở 25 xã, thị trấn, nhờ đó việc phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể trong chỉ đạo, tổ chức lồng ghép các hoạt động tuyên truyền về công tác Dân số/KHHGĐ tại các địa phương đã được triển khai có hiệu quả, nghiêm túc..., qua đó từng bước làm thay đổi tâm lý muốn có con trai để nối dõi, giảm dần tình trạng MCBGTKS trên địa bàn huyện. Cụ thể, năm 2022 tỷ số GTKS là 115 bé trai/100 bé gái; năm 2023 là 114,4/100; năm 2024 phấn đấu giảm còn 114/100.

Một buổi truyền thông giáo dục sức khỏe vị thành niên tại Trường THPT Tô Hiến Thành (TP Thanh Hóa).

Hiệu quả từ công tác truyền thông

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến MCBGTKS, đó là tư tưởng trọng nam, chế độ an sinh xã hội chưa bảo đảm, chính sách ưu tiên đối với nữ giới chưa thật sự thỏa đáng, công tác kiểm tra, phát hiện và xử lý các trường hợp cung cấp dịch vụ, phương pháp lựa chọn giới tính thai nhi còn gặp nhiều khó khăn... Trong đó, nguyên nhân sâu xa là do tư tưởng trọng nam hơn nữ đã tồn tại lâu đời dẫn đến tâm lý mong muốn có con trai, phải có con trai để nối dõi tông đường. Để hạn chế tình trạng MCBGTKS, Chi cục Dân số-KHHGĐ tỉnh Thanh Hoá đã chủ động tham mưu với tỉnh, ngành Y tế triển khai nhiều giải pháp quan trọng, trong đó có giải pháp đẩy mạnh công tác truyền thông nhằm nâng cao nhận thức của người dân về hệ lụy của MCBGTKS. Đến nay, công tác truyền thông giáo dục được thực hiện thường xuyên, đa dạng từ tỉnh đến cơ sở thông qua các hình thức tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, tư vấn nhóm, tư vấn trực tiếp, nói chuyện chuyên đề, hội nghị, sản xuất, nhân bản các sản phẩm truyền thông...

Tập huấn kiến thức, kỹ năng tuyên truyền, tư vấn MCBGTKS, bình đẳng giới cho CTV dân số năm 2024.

Ông Bùi Hồng Thuỷ, Chi Cục trưởng Chi Cục Dân số- KHHGĐ phát biểu khai mạc lớp tập huấn.

Các CTV dân số tham gia lớp tập huấn.

Năm 2023, tại cấp tỉnh đã triển khai 2 bài viết đăng trên tạp chí tuyên truyền về giới và giới tính khi sinh, các yếu tố ảnh hưởng GTKS và hậu quả MCBGTKS. Tổ chức 2 lớp tập huấn cho 176 CTV Dân số các kiến thức về giới và GTKS; kỹ năng tuyên truyền, tư vấn về giới và GTKS; các kiến thức về MCBGTKS, thực trạng và giải pháp, các hoạt động can thiệp tại tỉnh; giới thiệu các văn bản quy định liên quan đến giới và GTKS, các văn bản quy định nghiêm cấm lựa chọn GTKS. Tiến hành kiểm tra, giám sát 3 huyện về hoạt động đề án kiểm soát MCBGTKS tại Trung tâm Y tế huyện Cẩm Thủy, Trạm Y tế xã Cẩm Châu; Trung tâm Y tế huyện Vĩnh Lộc, Trạm Y tế xã Vĩnh Tiến; Trung tâm Y tế huyện Nga Sơn, Trạm Y tế xã Nga An. Qua kiểm tra cho thấy tại các Trung tâm Y tế cũng như các Trạm Y tế đã thực hiện đầy đủ các hoạt động của đề án theo quy định.

Ở cấp huyện, xã đã tổ chức duy trì sinh hoạt các CLB không sinh con thứ 3 giúp nhau phát triển kinh tế, với 559 CLB được thành lập từ năm 2022 ở các xã triển khai đề án. Viết 622 bài và phát 2.480 lần bài phát thanh tuyên truyền và phát thanh trên loa truyền thanh xã với các nội dung hoạt động của Đề án, các văn bản quy định liên quan đến giới và GTKS; những hủ tục ảnh hưởng GTKS cần phải hạn chế và loại bỏ, hậu quả của MCBGTKS. Tổ chức 559 cuộc nói chuyện chuyên đề GTKS tại cộng đồng cho đối tượng nam, nữ chuẩn bị kết hôn, phụ nữ không sinh con thứ 3... Rà soát và lập danh sách trẻ em sinh ra trong năm, kết quả tỷ số GTKS năm 2023 là 113,5 bé trai/100 bé gái.

Ông Lê Bá Thắng, Phó Chi cục trưởng Chi cục Dân số-KHHGĐ Thanh Hóa cho biết: "Công tác dân số và phát triển luôn nhận được sự quan tâm, chỉ đạo của các cấp, sự phối hợp của các Ban, ngành, thành viên, ban chỉ đạo công tác dân số/KHHGĐ từ tỉnh, huyện đến cơ sở. Tổ chức bộ máy làm công tác dân số được kiện toàn từ tỉnh đến cơ sở, đến nay cơ bản đã hoạt động ổn định và đã được tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ về công tác dân số/KHHGĐ nói chung cũng như các nội dung về kiến thức tỷ số GTKS, các hoạt động của đề án kiểm soát MCBGTKS cho đội ngũ CTV..., qua đó đã góp phần nâng cao chất lượng hoạt động về công tác dân số trên toàn tỉnh. Thông qua việc triển khai các hoạt động truyền thông, cung cấp thông tin, phổ biến pháp luật, vận động, tư vấn, can thiệp, hỗ trợ... đã nâng cao vai trò, trách nhiệm trong công tác chỉ đạo, triển khai của các cấp ủy Đảng, chính quyền trong việc thực hiện các giải pháp nhằm làm giảm thiểu tình trạng MCBGTKS; từng bước nâng cao nhận thức của người dân về hậu quả của tình trạng MCBGTKS đối với sự phát triển bền vững của gia đình và xã hội, từ đó có những chuyển biến tích cực về hành vi liên quan đến tình trạng MCBGTKS.

Tô Hà