Siết chặt quản lý tài nguyên khoáng sản phải từ cơ sở

Trước tình trạng một số tài nguyên khoáng sản (TNKS) như đất san lấp, cát xây dựng, đá nguyên liệu đang trở nên khan hiếm, đội giá, dẫn đến nhiều hành vi trục lợi, vi phạm pháp luật về TNKS. Hơn lúc nào hết, vai trò, sự giám sát, quản lý chặt chẽ từ các cấp chính quyền địa phương sẽ góp phần đưa hoạt động khai thác TNKS đi vào nền nếp.

Một mỏ khai thác đá vôi tại xã Tân Trường (thị xã Nghi Sơn).

Bài học từ sự buông lỏng quản lý

Ngày 20/5/2024, Chủ tịch UBND huyện Thạch Thành đã ban hành Văn bản số 1714-UBND/TNMT về việc chỉ đạo, chấn chỉnh công tác quản lý Nhà nước về đất đai, TNKS trên địa bàn xã Thành Trực. Đây là địa phương để xảy ra tình trạng khai thác đất làm đường giao thông nông thôn không đúng quy định.

Trước đó, ngày 17/4/2024, xã Thành Trực đã “vô tư” chấp thuận cho thôn Định Thành khai thác đất làm đường nội đồng. Theo tờ trình của thôn Định Thành gửi lên UBND xã Thành Trực xin được khai thác đất tại khu đất thổ cư của hộ ông Trương Thế Ba và Trương Thế Giới để làm tuyến đường từ đập Bạc đến giáp đồng Chính Thành; đoạn đường từ gò Mát đến đập Vốc (tổng chiều dài 1.900m, dự kiến lấy 3.600m3 đất). Rõ ràng biết việc cho phép là không đúng thẩm quyền, vi phạm pháp luật về TNKS, tuy nhiên xã Thành Trực vẫn “tạo điều kiện” để thôn khai thác đất làm đường giao thông nội đồng.

Sau khi kiểm tra, UBND huyện Thạch Thành đã yêu cầu UBND xã Thành Trực thu hồi và hủy việc phê duyệt cho thôn Định Thành lấy đất thừa từ việc hạ thấp độ cao đất thổ cư của 2 hộ gia đình vận chuyển làm đường nội đồng do không đúng thẩm quyền. Bên cạnh đó, tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm của địa phương khi thực hiện không đúng nhiệm vụ, quyền hạn được giao.

Tại huyện Triệu Sơn, mới đây, Chủ tịch UBND huyện cũng vừa ban hành văn bản chỉ đạo, yêu cầu UBND xã Thọ Tân kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân có liên quan trong việc để xảy ra các sai phạm về đất đai, khoáng sản mà Nhân dân đã phản ánh.

Trước đó, ngày 23/4/2024, UBND xã Thọ Tân đã lập biên bản xử phạt vi phạm hành chính đối với ông Lê Anh Ph. (thị trấn Triệu Sơn) về hành vi tự ý hạ thấp độ cao, làm biến dạng thửa đất khi chưa được sự đồng ý của chính quyền địa phương. Ông Ph. đã thực hiện hành vi múc đất trên diện tích gần 1.000m2 tại khu vực thuộc đồi 32, thửa đất số 3, tờ số 17. Trước đó, ông Ph. đã từng bị phạt hành chính số tiền 5 triệu đồng vì hành vi tự ý san múc đất... Mặc dù những vi phạm trên đã diễn ra trong thời gian dài, tuy nhiên chính quyền địa phương đã không thể xử lý triệt để, gây thất thoát tài nguyên, bức xúc dư luận.

Vai trò "then chốt" ở cơ sở

Thị xã Nghi Sơn hiện có 33 mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, với tổng trữ lượng được cấp phép khai thác gần 53,2 triệu m3. Để hoạt động khai thác, chế biến TNKS đi vào nền nếp, tránh thất thoát, thất thu ngân sách Nhà nước, thị xã Nghi Sơn đã triển khai nhiều giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý Nhà nước về hoạt động khai thác TNKS.

Trong đó, tập trung ban hành các văn bản chỉ đạo, đẩy mạnh tuyên truyền Luật Khoáng sản cho Nhân dân, chính quyền các xã, cũng như các chủ mỏ, đơn vị khai thác TNKS. UBND thị xã Nghi Sơn cũng phân công, phân cấp và gắn trách nhiệm cụ thể cho từng địa phương, đơn vị liên quan về công tác quản lý Nhà nước về hoạt động khai thác khoáng sản. Chủ động phối hợp với các ngành liên quan, đơn vị cấp tỉnh kiểm tra việc chấp hành pháp luật về khoáng sản đối với các đơn vị đang hoạt động khai thác khoáng sản nhằm ngăn chặn và đẩy lùi tình trạng khai thác, vận chuyển khoáng sản trái phép trên địa bàn...

Xã Tân Trường từng được xem là “điểm nóng” có nhiều đơn, thư khiếu kiện liên quan đến vi phạm hoạt động khai thác TNKS. Hiện, địa phương có 12 mỏ đá vôi được UBND tỉnh cấp phép, trong đó có 9 mỏ đang hoạt động khai thác, chế biến sản xuất. Để hoạt động khai thác TNKS đi vào nền nếp, ngoài sự vào cuộc quyết liệt của các cấp, ngành chức năng, chính quyền địa phương cũng thường xuyên giám sát, yêu cầu các đơn vị khai thác mỏ thực hiện cam kết về môi trường, cũng như an toàn trong khai thác và chế biến khoáng sản.

Ông Nguyễn Anh Hùng, Chủ tịch UBND xã Tân Trường cho rằng: Bên cạnh sự nỗ lực trong việc quản lý, giám sát hoạt động khai thác TNKS trên địa bàn, địa phương cũng gặp những khó khăn nhất định về chuyên môn, thẩm quyền. Trong đó, việc xác định đơn vị khai thác có vi phạm về mốc giới, về cách thức, phương thức khai thác là rất khó khăn, đòi hỏi sự vào cuộc, phối hợp tích cực hơn nữa của các ngành chức năng.

Theo ông Đoàn Thanh Chung, Phó trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường thị xã Nghi Sơn: Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Chủ tịch UBND tỉnh về tăng cường công tác quản lý Nhà nước trong hoạt động khoáng sản trên địa bàn tỉnh, cũng như chỉ đạo quyết liệt của UBND thị xã Nghi Sơn... Phòng Tài nguyên và Môi trường thị xã đã thường xuyên phối hợp với các lực lượng như công an thị xã; các phòng, ban, đơn vị có liên quan; UBND các xã, phường tiến hành kiểm tra, ngăn chặn kịp thời tình trạng khai thác khoáng sản trái phép. Kiên quyết xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân để xảy ra vi phạm theo đúng quy định của pháp luật.

Trong đó, ông Chung nhấn mạnh yếu tố then chốt để hoạt động khai thác TNKS đi vào nền nếp chính là vai trò của các xã, phường sở tại có mỏ khoáng sản hoạt động khai thác. Nếu địa phương nào buông lỏng quản lý chính là tiếp tay cho các hành vi vi phạm, trở thành “điểm nóng” về đơn, thư khiếu kiện. Ngược lại, nếu địa phương phát huy tốt vai trò giám sát; phản biện kịp thời về những hành vi vi phạm pháp luật về TNKS sẽ góp phần ngăn chặn, xử lý, chống thất thoát TNKS.

Bài và ảnh: Đình Giang