Phát triển nông nghiệp công nghệ cao - còn nhiều khó khăn

Phát triển nông nghiệp công nghệ cao (NNCNC) được xem là xu thế tất yếu trong sản xuất nông nghiệp nhằm tạo ra các sản phẩm an toàn, tăng năng suất, chất lượng, mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân. Nhận thức được vai trò trên, nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh đã khuyến khích người dân, thu hút doanh nghiệp (DN) đầu tư ứng dụng sản xuất NNCNC. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân nên việc nhân rộng mô hình này vẫn gặp nhiều khó khăn.

Mô hình trồng hoa công nghệ cao ở xã Đông Yên (Đông Sơn).

Những năm qua, phát triển nông nghiệp theo hướng CNC trên địa bàn tỉnh đã đạt được nhiều kết quả khả quan, giá trị sản xuất đạt khoảng 25% tổng giá trị sản xuất nông nghiệp của toàn tỉnh và hầu hết các mô hình đều đạt hiệu quả kinh tế vượt trội. Theo đánh giá của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, đối với mô hình trồng trọt, lợi nhuận bình quân đạt 200 triệu đồng/ha/năm, gấp 2,5 đến 3 lần so với sản xuất nông nghiệp thông thường; thủy sản lợi nhuận hơn 2 tỷ đồng/ha/năm... Sản xuất NNCNC cũng góp phần làm thay đổi tư duy sản xuất của người dân, giúp họ tiếp cận được với khoa học - kỹ thuật tiên tiến, sản xuất theo quy trình nghiêm ngặt,... để tạo ra các sản phẩm chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu của thị trường. Tuy nhiên, tại nhiều địa phương, lĩnh vực NNCNC chưa tương xứng với tiềm năng do một số nguyên nhân, như trình độ sản xuất của người lao động còn hạn chế đã ảnh hưởng đến việc tiếp cận khoa học - kỹ thuật, nhất là ở khu vực miền núi. Để đầu tư phát triển NNCNC, phải có vốn đầu tư lớn cho việc xây dựng kết cấu hạ tầng, xử lý môi trường đất, đầu tư giống cây trồng, vật nuôi, đào tạo người lao động... Hiện nay, thị trường tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp không ổn định, khả năng cạnh tranh và hiệu quả sản xuất một số sản phẩm NNCNC chưa tương xứng với đầu tư; các hộ dân, HTX, DN chưa chủ động tìm đầu ra cho sản phẩm. Bên cạnh đó, việc phát triển những mô hình sản xuất NNCNC còn gặp khó khăn trong công tác tích tụ, tập trung đất đai, do tâm lý sợ mất đất khiến người dân không cho DN, hộ sản xuất thuê mặc dù không có nhu cầu sử dụng, hoặc cho thuê thời hạn ngắn. Khó khăn về tiếp cận nguồn vốn vay để mở rộng quy mô sản xuất; dự báo nhu cầu, thông tin thị trường chưa được thực hiện một cách hệ thống.

Ông Lê Văn Thượng, Giám đốc HTX dịch vụ nông nghiệp tổng hợp Thọ Thanh, xã Thọ Thanh (Thường Xuân), cho biết HTX đã đầu tư hơn 2 tỷ đồng để xây dựng 15.000m2 nhà lưới sản xuất dưa Kim Hoàng hậu. Chi phí đầu tư ban đầu khá lớn, từ nhà màng, hệ thống tưới nhỏ giọt, giàn treo, màng phủ lót nền... song việc tiếp cận vốn đầu tư ưu đãi của Nhà nước lại rất khó khăn. Bên cạnh đó, phần lớn diện tích đất phục vụ sản xuất của HTX và các hộ thành viên thuê thầu của UBND xã, với thời hạn 5 năm, do đó chưa tạo được sự tin tưởng, gắn bó, yên tâm đầu tư phát triển sản xuất của các hộ xã viên. Vì vậy, việc đầu tư sản xuất ứng dụng CNC còn cầm chừng nên hiệu quả kinh tế chưa được như kỳ vọng.

Chia sẻ về những khó khăn trong quá trình đầu tư sản xuất NNCNC, chị Trần Thị Sen, xã Đông Yên (Đông Sơn), cho biết: “Năm 2016, tôi đã quyết định chuyển đổi hơn 2 ha đất và đầu tư hơn 1 tỷ đồng để xây dựng nhà lưới sản xuất dưa Kim Hoàng hậu, cà chua, hoa... Bên cạnh việc đầu tư cơ sở hạ tầng, tôi còn áp dụng công nghệ tưới nhỏ giọt, các phương pháp ghép cành, sử dụng các loại giống có năng suất, chất lượng cao”. Cũng theo chị Sen, phát triển NNCNC phải có vốn đầu tư lớn, quy trình sản xuất nghiêm ngặt; tuy nhiên, tỷ lệ rủi ro về thị trường tiêu thụ sản phẩm cao. Bên cạnh đó, lao động có trình độ cao còn thiếu, khiến quy trình ứng dụng công nghệ trong quá trình sản xuất gặp không ít trở ngại, ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm và hiệu quả kinh tế.

Có thể nói, hầu hết các địa phương trên địa bàn tỉnh đều gặp trở ngại trong quá trình đầu tư phát triển NNCNC, vì vậy, để mô hình được nhân rộng và mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân, các địa phương đã và đang tập trung thực hiện các giải pháp nhằm “phá bỏ” những rào cản mà các DN, người dân đầu tư sản xuất NNCNC đang phải đối mặt. Trong đó, trọng tâm là thực hiện tích tụ, tập trung đất đai; thu hút DN, HTX và hộ dân đầu tư sản xuất NNCNC; tiếp cận với nguồn vốn vay ưu đãi và chính sách hỗ trợ của Nhà nước. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; thực hiện tốt việc nghiên cứu, tuyển chọn, chuyển giao và ứng dụng các tiến bộ khoa học - kỹ thuật, quy trình công nghệ mới vào sản xuất; nhất là công nghệ trong chế biến, bảo quản sản phẩm. Bên cạnh đó, các địa phương cần tích cực xây dựng nhãn hiệu, thương hiệu cho sản phẩm NNCNC đặc trưng của địa phương để thuận lợi trong việc tiêu thụ sản phẩm.

Bài và ảnh: Lê Ngọc