Nội địa hoá công nghiệp ôtô: Doanh nghiệp Việt vẫn kém sức cạnh tranh

Các chuyên gia chia sẻ về những khó khăn và thành tựu đã đạt được của nền công nghiệp sản xuất ôtô tại Việt Nam trong buổi toạ đàm. (Ảnh: Minh Hiếu/Vietnam+)

Ngành công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam là ngành đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế, đặc biệt là các ngành sản xuất chế tạo, trong đó có công nghiệp ôtô.

Tại tọa đàm về nội địa hóa ôtô VinFast diễn ra ở Hải Phòng ngày 12/12 vừa qua, các chuyên gia, nhà sản xuất đã cùng nhau thảo luận để đưa ra các giải pháp nhằm thúc đẩy, gia tăng tỷ lệ nội địa hoá ngành công nghiệp này.

Còn nhiều thách thức

Theo thống kê của Bộ Công Thương, ngành công nghiệp ôtô đang nhập khẩu 80% linh kiện sản xuất. Số liệu của Cục Công nghiệp - Bộ Công Thương cho thấy, cả nước hiện có 377 doanh nghiệp ôtô, trong đó có 169 doanh nghiệp FDI, chiếm tỷ lệ 46,43%.

Số lượng nhà cung cấp của Việt Nam trong ngành công nghiệp ôtô hiện có chưa đến 100 nhà cung cấp cấp 1 và 150 nhà cung cấp cấp 2,3. Giá trị sản xuất của công nghiệp hỗ trợ cho ngành công nghiệp ôtô chỉ chiếm khoảng 2,7% tổng giá trị sản xuất của toàn ngành công nghiệp. Tỷ lệ nội địa hoá đối với xe cá nhân đến 9 chỗ ngồi thấp hơn mục tiêu đề ra, đồng thời thấp hơn rất nhiều so với các quốc gia trong khu vực.

Đánh giá về thực trạng của nền công nghiệp hỗ trợ ôtô tại Việt Nam, ông Lê Ngọc Anh, Giám đốc Nhà máy VinFast Việt Nam cho biết hiện lĩnh vực này đang gặp nhiều thách thức lớn.

“Thách thức thứ nhất là quy mô nhỏ lẻ. Phần lớn các doanh nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam là doanh nghiệp vừa và nhỏ, thiếu sự đầu tư về công nghệ và năng lực sản xuất. Thách thức thứ hai là khả năng cạnh tranh thấp. Sản phẩm của các doanh nghiệp hỗ trợ trong nước thường khó đáp ứng được yêu cầu về chất lượng và giá cả so với các nhà cung cấp quốc tế,” giám đốc nhà máy VinFast cho hay.

Cuối cùng theo ông Ngọc Anh, thách thức đó là việc thiếu liên kết trong chuỗi cung ứng. Các doanh nghiệp nội địa còn thiếu sự kết nối chặt chẽ với các doanh nghiệp lớn và chuỗi cung ứng toàn cầu.

Cùng quan điểm, bà Phạm Chi Lan, Nguyên Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), chuyên gia kinh tế chia sẻ tại sự kiện rằng phát triển ngành công nghiệp phụ trợ ở Việt Nam thực sự là bài toán rất khó.

Bà Lan cho biết từ những năm 90, Việt Nam đã mở cửa cho 11 hãng ôtô trên thế giới vào xây dựng nhà máy bằng loạt các ưu đãi cao trên cơ sở cam kết tạo lao động và tỷ lệ nội địa hóa. Phần lớn các nhà sản xuất này đều cam kết khoảng 30% tỷ lệ nội địa hoá cho Việt Nam sau 10-15 năm và chuyển giao công nghệ. Tuy nhiên trên thực tế, phần lớn các nhà đầu tư nước ngoài dùng các doanh nghiệp phụ trợ do họ mang từ bên ngoài vào Việt Nam, và được hưởng ưu đãi như họ.

“Với ưu đãi như vậy thì các ngành phụ trợ ở Việt Nam không thể có cơ hội phát triển được khi chúng ta vẫn chịu mức thuế cao hơn, ban đầu là 25%, sau đó 22%, rồi 17% thuế thu nhập doanh nghiệp... trong khi doanh nghiệp nước ngoài thì 10%,” bà Lan nêu khó khăn.

Trước thực trạng này, ông Ngọc Anh chia sẻ ngay từ khi gia nhập ngành công nghiệp sản xuất ôtô, VinFast đã đặt ra một mục tiêu rõ ràng là không chỉ sản xuất xe mà còn thúc đẩy ngành công nghiệp hỗ trợ trong nước phát triển mạnh mẽ hơn, từ đó gia tăng tỷ lệ nội địa hóa và đóng góp vào sự phát triển kinh tế bền vững của quốc gia.

Thúc đẩy mục tiêu nội địa hoá

Giám đốc Nhà máy VinFast cho biết từ khi bắt đầu hoạt động, đơn vị đã tập trung phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ trong nước bên cạnh sản xuất xe. Tại khu tổ hợp sản xuất, hơn 30% diện tích đã được dành cho khu công nghiệp phụ trợ, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp nội địa tham gia chuỗi cung ứng.

Hiện tại, tỷ lệ nội địa hóa trên xe điện VinFast đã đạt hơn 60%, bao gồm các chi tiết quan trọng như thân vỏ, động cơ, trần xe và giảm xóc.

Đặc biệt, hãng xe đã chủ động sản xuất các cấu phần quan trọng như thân vỏ, động cơ... nhờ các xưởng sản xuất có mức độ tự động hóa trên 90%, đảm bảo chất lượng và quy mô sản xuất đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Hiện tại trong nhà máy của hãng có các xưởng: dập, hàn, lắp ráp, động cơ... đều được lắp đặt trên dây chuyền hiện đại, tiên tiến bậc nhất thế giới của Đức, Áo, Hàn Quốc...

“VinFast dự kiến nâng tỷ lệ nội địa hóa lên 84% vào năm 2026 bằng việc sản xuất trong nước các chi tiết như ghế xe, dây điện, đèn xe, vành xe, hệ thống phanh-lái, linh kiện nội thất và ngoại thất, kính gương... Khi sản xuất được pin điện, chúng tôi sẽ đạt tỷ lệ 84% - đây là linh kiện có giá trị cao nhất trong xe điện,” ông Ngọc Anh nói.

Để hiện thực hóa mục tiêu trên, VinFast đã hợp tác với các doanh nghiệp Việt Nam có kinh nghiệm sản xuất phụ tùng, linh kiện và các lĩnh vực hỗ trợ như logistics, lắp ráp, gia công đồng thời hợp tác với các doanh nghiệp FDI tại Việt Nam trong ngành công nghiệp phụ trợ, nhằm tăng cường khả năng tiếp cận công nghệ cao và kỹ năng quản lý hiện đại.

Hiện tại, hãng xe Việt đã xây dựng hệ sinh thái sản xuất tích hợp ngay trong khu vực nhà máy, gồm trung tâm hỗ trợ sản xuất và chuỗi cung ứng đồng bộ. Đơn vị cũng cam kết ký hợp đồng dài hạn với các doanh nghiệp phụ trợ đủ tiêu chuẩn, giúp doanh nghiệp yên tâm đầu tư và mở rộng quy mô.

Chia sẻ từ nhà cung cấp nhựa ngoại thất, ông Trần Quốc Minh Đăng, Tổng Giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn Ý Chí Việt nhấn mạnh rằng bước ngoặt lớn năm 2020 khi trở thành nhà cung cấp linh kiện cho VinFast. Hiện nay, đơn vị đã cung cấp hơn 80 linh kiện và trên 60 khung nhựa cho các xe VF e34, VF 9 và buýt điện.

“Chúng tôi tự hào khi đã cung cấp được các linh kiện nhựa đòi độ khó và chính xác cao với hệ thống ADAS cho xe điện VinFast. Thành tựu hôm nay của chúng tôi là thành quả nỗ lực hơn 10 năm phát triển, củng cố tự tin, đẩy mạnh nội địa hóa,” ông Trần Quốc Minh Đăng chia sẻ.

Phó giáo sư, tiến sỹ Bùi Quang Tuấn, Phó Chủ tịch Hội khoa học Kinh tế Việt Nam, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho biết ông đánh giá rất cao những nỗ lực và thành tựu mà VinFast đã đạt được.

“Trong bối cảnh thế giới đang bước vào kỷ nguyên mới của khoa học công nghệ, trí tuệ nhân tạo, tôi mong VinFast là cánh chim đầu đàn. Họ đi đầu nhưng dẫn đàn chứ không đi một mình, giúp Việt Nam bước nhanh, thậm chí bỏ qua một số giai đoạn tuần tự. Đây là điều phù hợp trong bối cảnh Việt Nam đang quyết tâm đổi mới mô hình tăng trưởng, dựa vào khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, xanh hóa và phát triển bền vững,” ông Tuấn nói.

Nhận định về chiến lược gia tăng tỷ lệ nội địa hóa của VinFast, các chuyên gia tại Toạ đàm đều đồng quan điểm cho rằng đó không chỉ là mục tiêu kinh doanh của một doanh nghiệp mà còn là một phần trong sứ mệnh đóng góp vào sự phát triển của ngành công nghiệp hỗ trợ Việt Nam. Với mục tiêu chiến lược và cam kết lâu dài, hãng xe Việt góp phần quan trọng vào việc xây dựng một hệ sinh thái công nghiệp hỗ trợ mạnh mẽ và bền vững, tạo động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế bền vững cho Việt Nam trong tương lai./.

Theo TTXVN