Linh thiêng Lễ hội đền Hàn

Vào dịp tháng 6 âm lịch hằng năm, Nhân dân và du khách thập phương lại vui trẩy hội đền Hàn (xã Triệu Lộc) – một trong những lễ hội tiêu biểu của huyện Hậu Lộc.

Lễ hội đền Hàn năm 2023 thu hút đông đảo Nhân dân, du khách về dự hội.

“Dù ai buôn bán trăm bề

Mười hai tháng sáu nhớ về Hàn Sơn”.

Câu ca đó nói lên đã từ lâu lễ hội đền Hàn rất quan trọng trong tâm thức mỗi người dân trong vùng Hậu Lộc và du khách thập phương. Cụm di tích thắng cảnh Phong Mục (hay còn gọi là đền Hàn, đền Hàn Sơn, đền Phong Mục) bao gồm nhiều di tích nối tiếp nhau, như: đền Mẫu (còn gọi đền Mẫu Phong Mục); đền Quan Giám sát; đền Cô Tám đồi chè; đền Cô Đôi... được xây dựng trên một thế núi hình sông vừa tuyệt đẹp, vừa linh thiêng.

Đền Hàn thuộc làng Phong Mục, xã Châu Lộc cũ (nay là xã Triệu Lộc), huyện Hậu Lộc, chỉ cách ngã Ba Bông 3km, nơi một tiếng gà gáy cả năm huyện nghe (Hậu Lộc, Hoằng Hóa, Hà Trung, Vĩnh Lộc, Yên Định). Sông Lèn khi xưa được tách dòng từ sông Mã, chảy qua hệ thống đá ngầm ở chân núi thì dòng chảy trở nên hung dữ, xoáy xiết, nhất là vào mùa mưa lũ thì thêm bội phần nguy hiểm cho thuyền bè qua lại. Vì cầu mong những điều may mắn, tốt đẹp, nên người xưa đã lựa chọn lập dựng ngôi đền ở ngay gần khu vực thường diễn ra xoáy lở nước xiết và đặt tên là đền Hàn Sơn. Đền Hàn Sơn được xây dựng trên mảnh đất bồng lai tiên cảnh để du khách được thưởng ngoạn cảnh trí thiên nhiên, cũng là nơi để gửi gắm tâm tư, nguyện vọng của cộng đồng mong được bảo trợ, chở che cho sự sống và vượt qua khắc nghiệt trước sức mạnh của thiên nhiên.

Theo một số tài liệu thì khởi thủy đền Hàn thờ một vị tướng họ Trần quê ở Yên Thái, xứ Sơn Nam (Hà Nam) có công đánh giặc, sau đó thờ thêm Mẫu Liễu Hạnh. Còn người dân trong vùng vẫn lưu truyền câu chuyện truyền thuyết về cụm di tích thắng cảnh Phong Mục đó là, vào thời Lê, Mẫu Đệ Tam (còn gọi là Mẫu Thoải - cai quản thủy phủ) đã được triều đình cử đến đây dẹp giặc. Chính Mẫu đã hỗ trợ đắc lực cho đức ông Lê Can Thành đánh tan quân giặc, bằng cách làm đắm thuyền địch ở khu vực sông Lèn giao với sông Mã. Từ đó, ở vị trí “nhị sơn hạ thủy” quân ta đã tấn công khiến kẻ thù không kịp trở tay. Tưởng nhớ công ơn Mẫu Đệ Tam, người dân làng Phong Mục đã lập đền thờ phụng, tôn kính. Vào cuối những năm 1990, khi khai thông dòng chảy từ sông Mã ra sông Lèn, người dân đã phát hiện chiếc thuyền gỗ đóng bằng đinh tre ở dưới lòng sông nhắc nhớ tích xưa.

Nằm trong cụm di tích thắng cảnh Phong Mục, ngoài đền Mẫu còn có: đền Quan Giám Sát, đền Cô Tám, đền Cô Đôi... Các di tích nằm trên một trục đường chính, dựa lưng vào núi, nép mình dưới những tán cây cổ thụ tạo nên cảnh sắc trầm mặc, linh thiêng. Cụm Di tích văn hóa và danh lam thắng cảnh Phong Mục đã được Nhà nước xếp hạng Di tích thắng cảnh cấp tỉnh năm 1994. Và theo các cụ cao niên trong làng Phong Mục kể lại, ngày xưa một ông lý trưởng của làng đã cho trồng hàng trăm cây vải dọc bờ sông Lèn. Đến nay, ở Phong Mục vẫn còn số lượng khá lớn cây vải cổ thụ có tuổi đời cả trăm năm. Ngày nay, đường vào đền Hàn đã được mở rộng, trải nhựa, đổ bê tông, nhưng cảnh quan sông núi ở đây vẫn giữ được vẻ nguyên sơ. Xung quanh đền, những cây cổ thụ quanh năm tỏa bóng, mùa hè nước sông Lèn trong xanh, mát mẻ. Gắn với di tích đền Hàn là lễ hội đền Hàn được diễn ra từ ngày 1 đến 12-6 (âm lịch) hàng năm. Năm nay lễ hội đền Hàn diễn ra sớm hơn từ ngày 28-5 đến 12-6 âm lịch thu hút đông đảo du khách từ khắp mọi miền đất nước về chiêm bái, vãn cảnh, thưởng lãm thiên nhiên hùng vĩ, sông núi hữu tình, hoa thơm trái ngọt, tình người đậm đà, thân thương; cùng cầu mong những điều tốt đẹp, bình an đến mọi người, mọi nhà.

Những ngày diễn ra lễ hội, các cụ cao niên trong làng Phong Mục cùng ban tổ chức lễ hội thực hiện các nghi lễ truyền thống như: Lễ vào hội diễn ra tại Đình làng Phong Mục, đền Cô Đôi, đền Quan Giám sát, đền Cô Tám, đền Mẫu và lễ phát tấu diễn ra tại đền Mẫu. Lễ khai mạc diễn ra sau ngày tổ chức lễ vào hội, lễ phát tấu tại đền Mẫu với nội dung dâng hương, trình tấu chúc văn, đánh trống khai hội, chương trình nghệ thuật đặc sắc, thu hút đông đảo các đại biểu, Nhân dân, du khách về dự.

Ông Vũ Văn Thanh, Phó Chủ tịch UBND xã Triệu Lộc, cho biết: Lễ hội Đền Hàn xã Triệu Lộc là sinh hoạt văn hóa truyền thống có từ lâu đời, phản ánh nhu cầu văn hóa, tinh thần của Nhân dân, thể hiện bản sắc văn hóa dân tộc. Thông qua việc tổ chức lễ hội, để gìn giữ, bảo vệ, phát huy giá trị văn hóa truyền thống, giáo dục tinh thần, trách nhiệm các tầng lớp Nhân dân trong việc bảo lưu và phát huy giá trị của cụm di tích danh lam thắng cảnh Phong Mục, từng bước thu hút du khách đến với cụm di tích đền Hàn. Những ngày diễn ra lễ hội, ban quản lý di tích hướng dẫn Nhân dân và du khách thập phương thực hiện nếp sống văn minh trong lễ hội, đảm bảo an ninh trật tự, vệ sinh môi trường; đồng thời đẩy mạnh công tác tuyên truyền về giá trị của cụm di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh Phong Mục - Hàn Sơn.

Về với cụm di tích đền Hàn trong dịp diễn ra lễ hội, du khách dâng hương, vãn cảnh các địa điểm như: đền Mẫu – nơi thờ Mẫu Thoải có lịch sử lâu đời; đền Quan Giám sát là nơi thờ Tứ phủ Ông Hoàng (cũng gọi là Quan Hoàng); đền Cô Tám là nơi thờ vị cứu tinh linh thiêng chuyên chữa bệnh cứu người; đền Cô Đôi là nơi thờ hai vị Thánh Cô. Trong những năm qua, cụm di tích danh thắng Phong Mục đã được các cấp, các ngành và Nhân dân từng bước trùng tu, tôn tạo bằng nguồn ngân sách các cấp, nguồn xã hội hóa và sự phát tâm công đức của Nhân dân, góp phần phát huy giá trị của cụm di tích, đáp ứng nhu cầu tâm linh của Nhân dân và du khách. Về với lễ hội đền Hàn, du khách còn được thưởng thức các sản vật địa phương đồng thời tham quan các di tích lịch sử - văn hóa trên địa bàn xã Triệu Lộc và di tích lịch sử vùng lân cận.

Ngọc Huấn