Hướng nghiệp hiệu quả để học sinh lựa chọn được ngành nghề phù hợp

Đề thi tốt nghiệp THPT có dễ hơn khi Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) siết chặt quản lý việc dạy thêm, học thêm? Ngành học nào cơ hội việc làm “rộng cửa” khi cả nước đang tinh gọn và đẩy mạnh chuyển đổi số? Nên chọn ngành “hot” hay ngành học bản thân yêu thích? Nên chọn ngành học trước hay chọn trường trước... là những băn khoăn của các em học sinh khi đứng trước “ngưỡng cửa” vào đời. Vậy làm thế nào để hướng nghiệp hiệu quả, để học sinh lựa chọn được ngành nghề phù hợp trong tương lai?

Học sinh Thanh Hóa tham gia Chương trình tư vấn tuyển sinh - hướng nghiệp năm 2025 do báo Tuổi trẻ, phối hợp với Vụ Giáo dục đại học (Bộ GD&ĐT) tổ chức tại Trường Đại học Hồng Đức.

Tại Trường THPT Tĩnh Gia 2 (thị xã Nghi Sơn), việc tư vấn, hướng nghiệp cho học sinh được thực hiện ngay từ lớp 10. Vào đầu năm học, nhà trường đã tiến hành khảo sát học sinh các khối lớp, đồng thời dựa trên kết quả học tập của các em để tư vấn lựa chọn tổ hợp môn học phù hợp. Đồng thời, phối hợp cùng các tổ chức, các trường đại học tư vấn, hướng nghiệp cho các em học sinh... Qua đó, giúp các em hiểu được yêu cầu và xu thế phát triển của nguồn nhân lực xã hội, để xác định động cơ, thái độ học tập, phấn đấu.

Thầy giáo Lê Việt Cường, Hiệu trưởng Trường THPT Tĩnh Gia 2 chia sẻ: “Nhà trường đã thành lập Ban tư vấn - hướng nghiệp, trên cơ sở những hướng dẫn của ngành, những đổi mới trong công tác tuyển sinh, thị trường lao động, xu hướng nghề nghiệp trong tương lai... để tổ chức tư vấn, giải đáp những thắc mắc của các em học sinh. Đồng thời lồng ghép hoạt động tư vấn, hướng nghiệp trong các môn học, giờ hoạt động ngoại khóa... Ngoài ra, nhà trường cũng khuyến khích các em gặp trực tiếp thầy cô chủ nhiệm hoặc thầy cô trong Ban tư vấn - hướng nghiệp của trường để xin tư vấn, trao đổi về những băn khoăn, vướng mắc”.

Em Đậu Văn An, lớp 12C6, Trường THPT Tĩnh Gia 2 chia sẻ: “Thông qua các hoạt động tư vấn, hướng nghiệp do nhà trường tổ chức, chúng em đã được phổ biến những quy định mới, được thầy cô chia sẻ kinh nghiệm, giải đáp những vướng mắc... Đối với học sinh lớp 12, việc được định hướng nghề nghiệp rất quan trọng, giúp chúng em lựa chọn được ngành nghề phù hợp với bản thân và nhu cầu xã hội”.

Xác định định hướng nghề nghiệp đúng đắn là yếu tố quan trọng, giúp học sinh có nhận thức, lựa chọn đúng đắn về nghề nghiệp, phát huy tối đa năng lực, sở trường của bản thân để đạt được thành công trong tương lai, thầy Nguyễn Thọ Bảo, Hiệu trưởng Trường THPT Cẩm Thủy 1 (Cẩm Thủy), chia sẻ: "Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp là môn học bắt buộc trong Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, giáo dục hướng nghiệp nhằm phát triển năng lực định hướng nghề nghiệp. Thông qua các hoạt động hướng nghiệp, học sinh được đánh giá và tự đánh giá về năng lực, sở trường, hứng thú liên quan đến nghề nghiệp, làm cơ sở để tự chọn cho mình ngành nghề phù hợp và rèn luyện phẩm chất và năng lực để thích ứng với nghề nghiệp tương lai. Bên cạnh đó, nhà trường cũng lồng ghép trong các môn học khác để định hướng cho các em học sinh có khả năng lựa chọn, tìm được hướng đi phù hợp với năng lực, sở trường, phù hợp với điều kiện gia đình và nhu cầu của xã hội".

Hiện nay, đối với các trường THPT trên địa bàn tỉnh, việc tư vấn, hướng nghiệp cho học sinh được thực hiện ngay từ lớp 10 và xuyên suốt quá trình 3 năm học THPT. Được định hướng nghề nghiệp sớm sẽ giúp các em có nhiều lợi thế hơn về thời gian trang bị kiến thức cho tổ hợp môn đã chọn, tìm hiểu ngành nghề mình yêu thích và đưa ra lựa chọn ngành nghề đúng với năng lực, sở trường.

Thầy giáo Trần Đức Toàn, Hiệu trưởng Trường THPT Cẩm Thủy 2 (Cẩm Thủy) cho biết: "Nhà trường hiện có 223 học sinh lớp 12, thông qua khảo sát sơ bộ về nhu cầu học đại học, học nghề của khối lớp 12, nhà trường có khoảng 20 - 30% học sinh có nhu cầu xét tuyển đại học, cao đẳng. Đây là cơ sở để nhà trường tư vấn, định hướng nghề nghiệp cho các em được tốt hơn. Để tư vấn, hướng nghiệp cho học sinh hiệu quả, nhà trường đã tổ chức tư vấn bằng nhiều hình thức như: Tư vấn trong các tiết sinh hoạt lớp thông qua giáo viên chủ nhiệm; tư vấn trong các buổi chào cờ; lồng ghép qua các môn học cũng như phối hợp với các trường đại học...".

Lựa chọn ngành nghề, lựa chọn trường học phù hợp là một quyết định quan trọng ảnh hưởng đến tương lai của mỗi học sinh. Việc tư vấn, hướng nghiệp từ sớm cho các em học sinh có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp học sinh chuẩn bị kỹ lưỡng, lựa chọn được “hướng đi” vào đời phù hợp sau khi tốt nghiệp THPT.

Bài và ảnh: Linh Hương