Gìn giữ văn hóa từ hương ước, quy ước làng

Cùng với quy định của pháp luật, các hương ước, quy ước là các quy định về quy tắc ứng xử do cộng đồng dân cư cùng thỏa thuận đặt ra để điều chỉnh các quan hệ xã hội của Nhân dân, nhằm gìn giữ và phát huy những phong tục tập quán, truyền thống văn hóa tốt đẹp của cộng đồng. Nhận thức được điều đó, huyện Hà Trung đã luôn quan tâm xây dựng, điều chỉnh, gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống địa phương.

Một không gian văn hóa Tết xưa tại thôn Bái Ân, xã Hà Lĩnh (Hà Trung).

Nhằm tiếp tục phát huy vai trò, giá trị của hương ước, thôn Bái Ân, xã Hà Lĩnh đã điều chỉnh một số nội dung cho phù hợp với các quy định và hướng dẫn về xây dựng quy ước, hương ước cộng đồng dân cư. Hiện quy ước thôn gồm 8 chương, 28 điều, ngoài quy định chung, quy ước còn chú trọng việc đoàn kết, giúp nhau phát triển kinh tế, xây dựng gia đình văn hóa...

Thực hiện các nội dung của hương ước, Nhân dân trong thôn luôn chấp hành tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, tích cực tham gia các phong trào thi đua yêu nước, xây dựng đời sống văn hóa, làm tốt công tác khuyến học, khuyến tài và bảo vệ môi trường... Thực hiện Đề án xây dựng khu dân cư văn hóa, Nhân dân thôn Bái Ân đồng thuận giải phóng mặt bằng, tích cực tham gia hiến đất, đóng góp xây dựng khuôn viên khu văn hóa - thể thao. Công tác vệ sinh môi trường đảm bảo sáng - xanh - sạch - đẹp. Nhiều năm liên tục, Chi bộ thôn Bái Ân đạt trong sạch, vững mạnh, hơn 96% gia đình đạt danh hiệu “Gia đình văn hóa”...

Bí thư chi bộ, trưởng ban công tác mặt trận thôn Bái Ân Trịnh Xuân Lục, cho biết: “Từ khi hương ước, quy ước của thôn được xây dựng, sửa đổi thường xuyên, sát với thực tế, mọi phong trào, hoạt động trong thôn đều được 351 hộ dân đồng thuận và thực hiện theo. Hương ước, quy ước của thôn đã phát huy giá trị trong thực hiện các quy định của pháp luật, trong đó quy định rõ những nội dung về xây dựng và giữ gìn nếp sống văn hóa, thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội và các dịp lễ khác; trong công tác khuyến học, khuyến tài, bảo vệ môi trường... Việc xây dựng hương ước, quy ước đã góp phần bảo tồn, gìn giữ, phát huy các phong tục, tập quán tốt đẹp, xây dựng đời sống văn hóa, bảo đảm an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội tại địa phương”.

Thôn Bái Ân là một trong những đơn vị thực hiện hiệu quả các hương ước, quy ước trong xây dựng đời sống văn hóa. Huyện Hà Trung cũng là địa phương đi đầu trong triển khai xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước. Các tổ dân phố đều thành lập ban soạn thảo, với đại diện của chính quyền, đoàn thể, Nhân dân để xây dựng những quy ước phù hợp với chủ trương, đường lối của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; đạo đức xã hội, phong tục, tập quán tốt đẹp của cộng đồng dân cư; bảo đảm tự nguyện, trên cơ sở thảo luận, thống nhất của cộng đồng dân cư, dựa trên nhu cầu tự quản của cộng đồng dân cư, bảo vệ, giữ gìn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, xây dựng các giá trị văn hóa mới, phù hợp với cộng đồng dân cư... Ngoài ra, nội dung của hương ước, quy ước cũng đề ra biện pháp hạn chế, tiến tới xóa bỏ hủ tục lạc hậu, mê tín dị đoan...

Đến nay, huyện Hà Trung đã có 133/143 quy ước được UBND huyện ra quyết định công nhận (đạt 93%). Các hương ước, quy ước đã góp phần thực hiện hiệu quả phong trào xây dựng đời sống văn hóa cơ sở. Không để xảy ra bạo lực gia đình; tỷ lệ khu dân cư văn hóa toàn huyện đạt 90,3%; tỷ lệ hộ gia đình đạt danh hiệu “Gia đình văn hóa” đạt 87,82%; tỷ lệ hộ gia đình được công nhận danh hiệu gia đình văn hóa trong 3 năm liên tục đạt 78,89%...

Có được kết quả trên là do huyện đã quan tâm chỉ đạo các xã, thị trấn lựa chọn những nội dung phù hợp với thực tiễn, đồng thời lồng ghép các nội dung của phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, XDNTM vào xây dựng, thực hiện quy ước, hương ước. Huyện cũng đẩy mạnh công tác tuyên truyền bằng nhiều hình thức phong phú; tăng cường rà soát, chỉ đạo, hướng dẫn các xã, thị trấn xây dựng, sửa đổi, bổ sung hương ước, quy ước; bãi bỏ những hương ước, quy ước không còn phù hợp quy định của pháp luật và tình hình thực tế ở địa phương; tổ chức cho Nhân dân ký cam kết việc thực hiện hương ước, quy ước...

Trưởng Phòng Văn hóa - Thông tin huyện Hà Trung Phan Thị Lan, cho biết: “Phòng đã tham mưu cho UBND huyện có hướng dẫn cụ thể, rõ ràng về xây dựng, thực hiện quy ước, hương ước phù hợp đặc điểm, tình hình ở từng địa phương, khu dân cư. Cùng với đó là tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung hương ước, quy ước phù hợp định hướng chung; đồng thời thể hiện được những nét riêng biệt, đặc thù của từng cộng đồng dân cư. Ngành văn hóa cùng các địa phương tăng cường tuyên truyền, vận động Nhân dân tự giác thực hiện hương ước, quy ước; phát huy vai trò gương mẫu của cán bộ, đảng viên trong thực hiện các quy định; gắn việc kiểm tra công tác thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở với xây dựng và thực hiện quy ước, hương ước”.

Bài và ảnh: Minh Khanh