Đảm bảo nguồn nước tưới cho sản xuất chiêm xuân

Vụ chiêm xuân năm 2025, Công ty TNHH MTV Nam Sông Mã đảm nhận diện tích tưới 18.922,01ha, trong đó có 16.071,66ha lúa và 2.850,34ha hoa màu cho các huyện: Yên Định, Thiệu Hóa, Vĩnh Lộc, Thọ Xuân và Ngọc Lặc. Để cây trồng sinh trưởng, phát triển tốt, công ty đã phối hợp với chính quyền các địa phương thực hiện nhiều giải pháp, đảm bảo nguồn nước tưới cho cây trồng.

Nguồn nước chủ động, giúp diện tích hoa của Nhân dân thôn Thạc Quả, xã Yên Trường (Yên Định) cho thu nhập từ 450 - 500 triệu đồng/ha/năm.

Ông Lê Văn Hùng ở thôn Thạc Quả, xã Yên Trường (Yên Định) cho biết: “Nhận thấy trồng hoa đem lại thu nhập cao so với trồng lúa, hơn nữa nguồn nước tưới luôn đảm bảo cho cây hoa phát triển, tôi đã chuyển 3 sào đất trồng 2 vụ lúa của gia đình và thuê thêm 7 sào của một số hộ không có điều kiện sản xuất, chuyển sang trồng hoa, rau màu các loại. Nhờ chủ động được nguồn nước tưới quanh năm, 6 sào hoa cúc, 4 sào hoa lay ơn và các loại rau màu sinh trưởng, phát triển tốt, góp phần đem lại nguồn thu nhập cho gia đình từ 150 – 200 triệu đồng/năm. Hiện tại, có 4 sào hoa gồm hoa cúc và lay ơn sẽ được gia đình cắt bán vào dịp tết".

Trao đổi về nguồn nước tưới phục vụ cây trồng trên địa bàn xã, ông Bùi Thanh Hải, Chủ tịch UBND xã Yên Trường cho biết, địa phương có lợi thế nguồn nước tưới luôn đảm bảo nên rất thuận lợi cho việc chăm sóc cây trồng, nhất là cây hoa. Được sự khuyến khích của địa phương, hơn 30 hộ dân trong xã đã chuyển đổi đất lúa và đất tạp khác sang trồng hoa, với diện tích khoảng 10ha. Việc đưa cây hoa vào trồng đã đem lại giá trị thu nhập đạt từ 450 – 500 triệu đồng/ha/năm, góp phần nâng giá trị sản xuất ngành trồng trọt của xã lên 150 triệu đồng/ha/năm.

Công ty TNHH MTV thủy lợi Nam Sông Mã có nhiệm vụ tưới, tiêu cho các huyện: Yên Định, Thiệu Hóa, Vĩnh Lộc, Thọ Xuân và Ngọc Lặc, với tổng diện tích 52.414,88ha/năm. Trong đó, diện tích tưới tự chảy là 21.278,95ha (qua hệ thống tưới Bắc sông Chu - Nam sông Mã và các hồ chứa), diện tích tưới động lực (qua hệ thống trạm bơm) 19.021,48ha và hợp đồng tưới tiêu, thoát nước nông thôn là 12.414,88ha. Vụ chiêm xuân này, công ty đảm nhận nhiệm vụ tưới cho 18.922,01ha, trong đó có 16.071,66ha lúa và 2.850,34ha màu.

Ông Vũ Xuân Huy, Trưởng Phòng kế hoạch và Quản lý tưới tiêu của công ty cho biết: Đến thời điểm ngày 16/1/2025, công ty đã thực hiện cấp nước đổ ải được 15.044,52ha, Nhân dân các huyện đã xuống đồng, thực hiện gieo cấy được 6.602,49ha/16.071,66ha lúa. Nhìn chung, nguồn nước tưới phục vụ bà con gieo cấy và chăm sóc màu vụ chiêm xuân cơ bản chủ động. Tuy nhiên, vào thời điểm cuối vụ xuân và đầu vụ mùa, dự báo sẽ xảy ra thiếu hụt nguồn nước với diện tích khoảng 4.000ha, tập trung ở những vùng cao, xa đuôi kênh, các hồ chứa và khu vực tưới bơm điện tại các sông, suối trên lưu vực hệ thống tưới của công ty như sông Mã, sông Bưởi, sông Chu, sông Cầu Chày... do mực nước xuống thấp so với trung bình nhiều năm.

Để khắc phục tình trạng thiếu hụt nguồn nước, công ty đã xây dựng phương án cho từng vùng. Theo đó, vùng hệ thống tự chảy thuộc kênh chính Nam và kênh chính Bắc (diện tích khoảng lập kế hoạch tưới luân phiên, trường hợp nhu cầu cấp không kịp thời, có thể dùng các trạm bơm điện hỗ trợ. Đối với hệ thống tưới bằng bơm điện, tận dụng bơm tối đa (nhất là các trạm bơm dọc sông Mã), bơm dẫn nước vào kênh dẫn, hồ chứa. Đối với các hồ chứa (Mang Mang, Hón Chè, Đồng Mực, Đá Kèn...), khi mực nước các hồ này xuống dưới mực nước chết không tháo qua cống tưới được, cần lắp đặt máy bơm dầu. Bên cạnh đó, công ty đã chỉ đạo các chi nhánh thủy lợi điều hòa, phân phối nguồn nước tiết kiệm, không để thất thoát nước hoặc lấy nước tràn lan gây lãng phí. Đồng thời, cắt cử cán bộ thay nhau trực 24/24 giờ tại đầu mối công trình để vận hành máy bơm, thực hiện mở nước theo yêu cầu của các địa phương. Lập lịch trình tưới luân phiên cho các kênh trong từng hệ thống tưới và công khai lịch tưới rộng rãi để người dân biết và thực hiện.

Để việc cấp nước phục vụ sản xuất được thuận lợi, hạn chế thất thoát nguồn nước tưới, ngoài kiểm tra, bảo dưỡng, tu sửa máy móc, thiết bị tại các trạm bơm, từ tháng 4 và tháng 5, công ty sẽ phối hợp với chính quyền các địa phương ra quân nạo vét kênh mương nội đồng, kênh dẫn... Đồng thời, giải tỏa ách tắc, xử lý lấn chiếm công trình tưới, tiêu.

Đến thời điểm này, nguồn nước tưới phục vụ cho cây trồng vụ chiêm xuân đảm bảo ổn định, các địa phương đẩy nhanh tiến độ gieo cấy và chăm sóc cây màu. Đây là yếu tố để tăng năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế trong vụ sản xuất chiêm xuân.

Bài và ảnh: Minh Lý