Chủ động vận hành, điều tiết nước hồ Cửa Đạt

Chúng tôi đến thăm công trình hồ Cửa Đạt (Thường Xuân) vào ngày đầu năm mới 2025 - thời điểm cán bộ, công nhân Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 3 đang triển khai các giải pháp ưu tiên nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp.

Kỹ sư, công nhân Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 3 trực vận hành tại hồ Cửa Đạt.

Tại đây, ông Lê Bá Huân, phụ trách Chi nhánh khai thác công trình thủy lợi Cửa Đạt (thuộc Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 3 - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết: Ngày 13/1/2025, mực nước hồ Cửa Đạt đạt cao trình +105,51m, cao hơn 1,5m so với cùng kỳ năm 2024. Trong dịp trước, trong và sau Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025, Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 3 (đư­ợc giao quản lý và khai thác công trình đầu mối hồ Cửa Đạt) đã và đang bố trí các tổ cán bộ, công nhân thường xuyên tuần tra, thay ca thường trực theo dõi diễn biến công trình; chủ động rà soát, kiểm tra và sửa chữa, duy tu bảo dưỡng các hạng mục công trình và thiết bị, máy móc bảo đảm hồ Cửa Đạt an toàn vận hành theo thiết kế. Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 3 đã phối hợp với các đơn vị sử dụng nước phục vụ gieo cấy, t­ưới dưỡng, chăm sóc và chống khô hạn cho hơn 80.000ha lúa vụ chiêm xuân năm 2025.

Công trình thủy lợi hồ Cửa Đạt là một dự án lớn khai thác tổng hợp nguồn nước sông Chu để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh. Hồ chứa có diện tích lưu vực 5.938km2, trong đó thuộc địa phận Thanh Hóa 593km2. Dung tích toàn bộ hồ chứa 1,45 tỷ m3 nước. Đập chính là đập đá đổ chống thấm bằng bê tông bản mặt, cao trình đỉnh đập +121,30m, chiều cao 118,75m. Tràn xả lũ với lưu lượng thiết kế P0,1% =8.200m3/s; 3 đập phụ là đập đất (Dốc Cáy, Hón Can, Bản Trác); cống lấy nước (tuy - nen Cửa Đạt và Dốc Cáy); kênh chính dài 16,276km.

Đến thời điểm hiện tại, hồ Cửa Đạt lớn thứ hai toàn quốc (sau hồ Dầu Tiếng), có nhiệm vụ giảm lũ với tần suất 0,6%, bảo đảm mực nước tại Xuân Khánh không vượt quá cao trình +13,71m (lũ lịch sử năm 1962). Tạo nguồn nước tưới ổn định cho 86.862ha đất canh tác. Cấp nước cho công nghiệp và sinh hoạt với lưu lượng 7,715m3/s. Kết hợp phát điện với công suất lắp máy khoảng 97MW (từ năm 2017 là 112 MW do thêm thủy điện Dốc Cáy 15MW). Bổ sung nước mùa kiệt cho hạ du để đẩy mặn, cải tạo môi trường sinh thái.

Đây là công trình thuộc danh mục công trình quan trọng liên quan đến an ninh quốc gia theo Quyết định số 1502/QĐ-TTg ngày 2/12/2024 và thuộc danh mục đập, hồ chứa thủy lợi quan trọng đặc biệt theo Quyết định số 124/QĐ-TTg ngày 24/1/2019 của Thủ tướng Chính phủ. Vùng hưởng lợi của dự án nằm trên địa phận 11 huyện, thị xã, thành phố của tỉnh Thanh Hóa, với tổng diện tích tự nhiên khoảng 365.182ha. Đây là vùng kinh tế tập trung lớn nhất tỉnh Thanh Hóa với các Khu Công nghiệp Nghi Sơn, Mục Sơn; các vùng sản xuất lương thực lớn như vùng Nam sông Chu, Bắc Sông Chu, Nam sông Mã....

Hướng dẫn chúng tôi thăm hồ Cửa Đạt, ông Hoàng Ngọc Cảnh, Tổ trưởng tổ kế hoạch - kỹ thuật, Chi nhánh khai thác công trình thủy lợi Cửa Đạt chia sẻ: Trên cơ sở nguồn nước hiện có của hồ Cửa Đạt và các hồ chứa thượng nguồn Cửa Đạt là hồ thủy điện Hủa Na (Nghệ An) và hồ Nậm Sam 3 (Lào) cũng như bản tin dự báo, cảnh báo của các cơ quan chức năng, Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 3 đã chủ động phối hợp với đơn vị quản lý hồ thủy điện Hủa Na, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Thanh Hóa và các đơn vị dùng nước hồ Cửa Đạt (Công ty TNHH MTV Sông Chu, Công ty TNHH MTV Nam Sông Mã, các Nhà máy thủy điện Cửa Đạt và Dốc Cáy) tính toán, xây dựng và thống nhất kế hoạch vận hành, điều tiết sử dụng nguồn nước hợp lý trong từng thời điểm phục vụ sản xuất và dân sinh. Quá trình vận hành, điều tiết nước các đơn vị tuân thủ quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Mã ban hành kèm theo Quyết định số 214/QĐ-TTg ngày 13/2/2028 của Thủ tướng Chính phủ và các văn bản chỉ đạo của cấp có thẩm quyền.

Vào trung tuần tháng 1/2025, công trình đầu mối thủy lợi hồ Cửa Đạt đã cấp đủ nước cho nông dân gieo cấy hơn 80.000ha lúa vụ chiêm xuân năm 2025 của các huyện vùng tưới hệ thống thủy lợi Bái Thượng và hệ thống thủy lợi Nam sông Mã; cấp nước phục vụ sản xuất công nghiệp, nuôi trồng thủy sản và sinh hoạt của Nhân dân.

Bài và ảnh: Thu Hòa