Cần sớm gỡ “nút thắt” trong chính sách tuyển dụng, sử dụng và đãi ngộ giáo viên

Đội ngũ nhà giáo chính là lực lượng quyết định chất lượng giáo dục. Tuy nhiên, hiện nay việc thiếu giáo viên cục bộ, kéo dài đang gây ra nhiều khó khăn trong việc triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Do đó, cần sớm gỡ “nút thắt” từ chính sách tuyển dụng, sử dụng và đãi ngộ giáo viên.

Thầy trò Trường THCS Quảng Phú trong giờ học.

Thiếu giáo viên nghiêm trọng

Trường THCS Quảng Phú, phường Quảng Phú là một trong những trường thiếu giáo viên trầm trọng nhất trong toàn tỉnh. Với quy mô 20 lớp, 860 học sinh, nhà trường hiện có 2 cán bộ quản lý, 1 kế toán và 18 giáo viên trong biên chế. Như vậy, trường hiện thiếu 27 cán bộ, giáo viên, nhân viên. Để đáp ứng yêu cầu giảng dạy, nhà trường đang phải hợp đồng với 18 giáo viên.

Theo thầy giáo Chu Đăng Phan, Hiệu trưởng Trường THCS Quảng Phú, tình trạng thiếu giáo viên đã kéo dài nhiều năm. Khó khăn lớn nhất hiện nay là chưa có văn bản chỉ đạo về việc cho các nhà trường hợp đồng giáo viên cũng như không có nguồn chi trả lương cho giáo viên hợp đồng. Hiện tại, nhà trường chỉ mới chi trả lương cho giáo viên hợp đồng đến hết tháng 3/2025. Từ tháng 4/2025 đến nay trường đang phải nợ lương của giáo viên hợp đồng.

“Có những thời điểm hiệu trưởng và hiệu phó nhà trường chỉ nhận 1 nửa tiền lương, còn 1 nửa để tạm trả lương cho giáo viên hợp đồng. Trong thời gian tới, nếu vẫn chưa có chỉ đạo của cấp trên về việc ký hợp đồng với giáo viên và nguồn chi trả lương cho giáo viên hợp đồng, nhà trường buộc phải dừng ký hợp đồng với giáo viên vì không có nguồn chi trả lương” - thầy Phan chia sẻ thêm.

Ông Lê Thành Đồng, Trưởng Phòng Văn hóa - Xã hội UBND phường Quảng Phú, cho biết: “Toàn phường hiện còn thiếu 135 giáo viên để đáp ứng tối thiểu nhu cầu của các nhà trường. Nếu sắp tới được tuyển dụng thêm 24 biên chế giáo viên và 45 hợp đồng giáo viên theo Nghị định 111/2022/NĐ-CP (sau đây gọi tắt là hợp đồng 111) thì vẫn còn thiếu 86 giáo viên. Việc thiếu giáo viên ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng giáo dục cũng như gây khó khăn cho công tác quản lý. Hiện nay, các trường đang phải hợp đồng giáo viên để tổ chức dạy học cho học sinh”.

Tình trạng thiếu giáo viên cũng diễn ra tại Trường THCS Liên Lộc, xã Hoa Lộc. Thầy giáo Nguyễn Văn Kiên, Phó hiệu trưởng Trường THCS Liên Lộc, cho biết: “Nhà trường hiện có 7 lớp, 223 học sinh, 15 cán bộ, giáo viên (trong đó có 2 giáo viên hợp đồng 111). Nhà trường hiện thiếu giáo viên các môn Tin học, Nghệ thuật (Mĩ thuật và Âm nhạc), Công nghệ, Giáo dục công dân. Để tạm thời khắc phục, giáo viên Lý, Hóa, Sinh của nhà trường sẽ được phân công dạy thêm môn Công nghệ; giáo viên Ngữ văn sẽ được phân công dạy thêm môn Giáo dục công dân. Còn lại 3 môn Tin học, Âm nhạc, Mĩ thuật từ đầu năm học đến nay học sinh chưa được học do thiếu giáo viên”.

“Nút thắt” cần sớm được tháo gỡ

Thông tin từ Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT): Trong thời gian chờ Luật Nhà giáo và các văn bản thi hành luật có hiệu lực (từ ngày 1/1/2026), Bộ GD&ĐT yêu cầu công tác hợp đồng, tuyển dụng, điều động với giáo viên liên trường sẽ do UBND cấp tỉnh phân cấp, ủy quyền, trong đó định hướng nên giao cho sở GD&ĐT.

Việc điều động, bổ nhiệm hiệu trưởng, hiệu phó tại các trường công lập thuộc phạm vi quản lý nhà nước từ đơn vị hành chính cấp xã trở lên sẽ do sở GD&ĐT tham mưu cho UBND cấp tỉnh hoặc trực tiếp thực hiện theo phân cấp, ủy quyền. UBND tỉnh cũng cần quan tâm có chế độ, chính sách với giáo viên dạy liên trường, liên xã...

Thầy trò Trường THCS Quảng Phú trong giờ học.

Tuy nhiên, thực tế hiện nay chưa có quy định rõ và thống nhất về thẩm quyền tuyển dụng, điều động giáo viên liên trường đối với cấp xã, phường.

Xã Hoa Lộc hiện trực tiếp quản lý 18 trường mầm non, tiểu học và THCS. Theo Quyết định 2129/QĐ-UBND của UBND tỉnh Thanh Hóa, xã Hoa Lộc được giao 421 biên chế lĩnh vực giáo dục. Trong đó khối mầm non là 149 người; khối tiểu học là 154 người; khối THCS là 118 người. Tuy nhiên, hiện nay, toàn xã hiện có 410 biên chế lĩnh vực giáo dục, thiếu 11 biên chế so với tỉnh giao.

Bên cạnh đó, xã Hoa Lộc cũng được giao 27 chỉ tiêu giáo viên hợp đồng 111. Tuy nhiên, hiện xã mới chỉ hợp đồng được với 16 người, còn thiếu 11 chỉ tiêu.

Ông Nguyễn Quốc Phương, công chức Phòng Văn hóa – Xã hội UBND xã Hoa Lộc, cho biết: “Do trong cùng một thời điểm ở tất cả các địa phương trong tỉnh đều tuyển dụng giáo viên hợp đồng 111 nên nguồn tuyển rất khan hiếm. Chúng tôi mong muốn UBND tỉnh, Sở Nội Vụ, Sở GD&ĐT cho phép các xã, phường được phép luân chuyển giáo viên giữa các nhà trường để điều tiết giáo viên từ nơi thừa đến nơi thiếu hoặc phân công giáo viên dạy liên trường nhằm đảm bảo công tác dạy học trong các nhà trường. Bên cạnh đó, phân cấp, ủy quyền cho UBND cấp xã, phường tuyển dụng giáo viên, phân bổ thêm chỉ tiêu tuyển dụng để tuyển dụng đủ số người làm việc trong các cơ sở giáo dục”.

Cùng quan điểm, bà Chung Thị Lan, Phó trưởng Phòng Văn hóa - Xã hội UBND xã Hợp Tiến, cho biết: “Việc thiếu giáo viên chủ yếu tập trung ở các trường THCS và thiếu nhiều nhất là giáo viên các môn đặc thù. Tuy nhiên, hiện nay UBND cấp xã, phường chưa có thẩm quyền về việc điều tiết giáo viên biên chế trên địa bàn xã. Do đó, tình trạng thừa thiếu giáo viên cục bộ vẫn đang diễn ra làm ảnh hưởng đến việc tổ chức dạy học 2 buổi/ngày, chất lượng giáo dục và việc đánh giá kết quả học tập của học sinh”.

Thực tế cho thấy chỉ khi được giao quyền chủ động trong tuyển dụng, sử dụng và điều động giáo viên, các địa phương sẽ nắm rõ nhu cầu thực tế của các cơ sở giáo dục để bố trí nhân lực hợp lý, linh hoạt, từ đó khắc phục tình trạng thừa - thiếu giáo viên cục bộ kéo dài, đặc biệt là trong bối cảnh phải bảo đảm đủ giáo viên dạy học 2 buổi/ngày.

Để bổ sung nguồn nhân lực cho ngành giáo dục, năm học 2025-2026, tỉnh Thanh Hóa tiếp tục giữ nguyên chỉ tiêu hợp đồng giáo viên 111 cho ngành giáo dục là hơn 3.800 người; trong đó, ưu tiên ký lại hợp đồng với trên 2.300 giáo viên đã được tuyển dụng trước đó; đồng thời tổ chức xét tuyển thêm hơn 1.500 giáo viên để đạt chỉ tiêu tỉnh giao. Đây là nguồn lực rất đáng kể để bổ sung cho đội ngũ giáo viên, nhất là ở những môn học đặc thù hoặc môn tích hợp - lĩnh vực đang thiếu giáo viên trầm trọng. Hiện nay, các xã, phường trong tỉnh đã và đang tích cực tiến hành công tác xét tuyển. Bên cạnh đó, về lâu dài, các cấp, các ngành cũng cần sớm có giải pháp cụ thể để gỡ “nút thắt” trong chính sách tuyển dụng, sử dụng và đãi ngộ giáo viên.

Bài và ảnh: Linh Hương