Nỗ lực hoàn thành các mục tiêu của Chiến lược Dân số Việt Nam đến năm 2030

Sau 5 năm triển khai thực hiện Chiến lược Dân số Việt Nam đến năm 2030, công tác dân số trên địa bàn tỉnh đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, góp phần vào phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Đáng chú ý, mức giảm sinh hàng năm đạt 0,1%o, tỷ lệ tăng dân số tự nhiên luôn giữ mức dưới 1%, đạt mục tiêu đề ra, thể hiện hiệu quả của các chính sách và giải pháp được triển khai đồng bộ trên toàn tỉnh.

Nhận thức của người dân về kế hoạch hóa gia đình đã có sự chuyển biến tích cực.

Kết quả đáng ghi nhận nhất là tổng tỷ suất sinh của tỉnh đã giảm từ 2,54 con/phụ nữ năm 2019 xuống còn 2,2 con năm 2024, tiệm cận mức sinh thay thế. Tỷ lệ phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ có chồng áp dụng các biện pháp tránh thai hiện đại đạt 68,2%, cho thấy nhận thức của người dân về kế hoạch hóa gia đình đã có sự chuyển biến tích cực. Dịch vụ dân số được mở rộng, chất lượng ngày càng được nâng lên, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người dân.

Hoạt động tầm soát, chẩn đoán dị tật, bệnh tật bẩm sinh được chú trọng đặc biệt. Đến năm 2024 có 70% bà mẹ mang thai được sàng lọc trước sinh, 17,9% trẻ em mới sinh được sàng lọc sơ sinh, tỷ lệ cặp nam, nữ được tư vấn khám sức khỏe trước hôn nhân là 40,3%.

Về quy mô dân số, tỉnh có quy mô dân số đứng thứ 3 cả nước sau Hà Nội và TP Hồ Chí Minh với dân số năm 2024 là 3.764.240 người. Tuổi thọ trung bình đã tăng từ 73,6 tuổi năm 2020 lên 74,3 tuổi năm 2024, phản ánh chất lượng cuộc sống và chăm sóc sức khỏe được cải thiện.

Công tác phổ biến và quán triệt chiến lược đã đạt được những kết quả quan trọng. Các cấp ủy đảng, chính quyền đã chỉ đạo, đưa các nhiệm vụ, mục tiêu, chỉ tiêu về dân số - kế hoạch hóa gia đình thành một nội dung trong chương trình, kế hoạch hoạt động hàng năm, xem đây là một tiêu chuẩn để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của địa phương, đơn vị, đặc biệt là các xã XDNTM.

Các cấp ủy đảng, chính quyền trong tỉnh đã ban hành nhiều văn bản quan trọng để cụ thể hóa việc thực hiện Chiến lược Dân số Việt Nam đến năm 2030. Đồng thời, tỉnh đã ưu tiên bố trí nguồn ngân sách cho triển khai thực hiện công tác dân số trên địa bàn toàn tỉnh, trong đó củng cố, phát triển và nâng cao chất lượng dịch vụ dân số - kế hoạch hóa gia đình, chú trọng kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh, thực hiện chương trình điều chỉnh mức sinh phù hợp các vùng đối tượng, mở rộng tầm soát, chẩn đoán, điều trị một số bệnh tật trước sinh và sơ sinh, đặc biệt tại khu vực miền núi, vùng đặc biệt khó khăn.

Hiện tỉnh ta đang trong giai đoạn “vàng” của dân số với tỷ lệ dân số trong độ tuổi lao động chiếm tới 65,9%, tương ứng với hơn 2,4 triệu người trong tuổi lao động. Để đáp ứng nhu cầu về nguồn lao động, tỉnh đã chú trọng việc đào tạo nguồn lao động, qua đó từng bước tiếp cận với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội và tiến bộ khoa học - kỹ thuật, dần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Bên cạnh đó, đội ngũ cộng tác viên dân số hiện nay là 4.351 người, trong đó 158 người là nhân viên y tế thôn, bản kiêm cộng tác viên dân số, 4.193 người là chi hội trưởng chi hội phụ nữ thực hiện nhiệm vụ dân số. 100% cán bộ làm công tác dân số và 100% cộng tác viên dân số đã được tham gia các lớp bồi dưỡng, tập huấn nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ.

Tuy nhiên, nhìn chung, kết quả thực hiện các mục tiêu, chỉ tiêu trong công tác dân số còn hạn chế, trong đó nhiều chỉ tiêu quan trọng như tổng tỷ suất sinh, tỷ số giới tính khi sinh, tỷ lệ trẻ em dưới 15 tuổi, tỷ lệ người 65 tuổi trở lên, tỷ lệ phụ thuộc chưa đạt mục tiêu kế hoạch đề ra. Theo thống kê, tỷ số giới tính khi sinh năm 2024 là 113,1 bé trai/100 bé gái. Tư tưởng trọng nam, khinh nữ trong Nhân dân vẫn còn nặng nề, đặc biệt ở vùng biển, miền núi và nhóm dân số có điều kiện kinh tế khá giả. Các cấp ủy, chính quyền đã thực hiện chuyển dịch trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển, tuy nhiên chưa toàn diện các mặt quy mô, cơ cấu, phân bố, chưa đạt mục tiêu phát triển nhanh, bền vững...

Trong thời gian tới, tỉnh sẽ tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy, chính quyền đối với công tác dân số, nhất là việc thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ về dân số và phát triển theo Nghị quyết số 21-NQ/TW, Kế hoạch số 105-KH/TU, Chỉ thị số 24-CT/TU ngày 20/2/2020 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy đảng đối với công tác dân số và phát triển trên địa bàn tỉnh trong tình hình mới. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách dân số và phát triển, duy trì vững chắc mức sinh thay thế, thường xuyên, kịp thời làm tốt công tác biểu dương, khen thưởng những tập thể, cá nhân có thành tích trong công tác dân số.

Tỉnh cũng sẽ nghiên cứu và hoàn thiện cơ chế, chính sách, rà soát, điều chỉnh hoặc bãi bỏ một số quy định về xử lý vi phạm trong công tác dân số phù hợp với mục tiêu của công tác dân số trong tình hình mới, ngăn ngừa có hiệu quả việc lạm dụng khoa học công nghệ để lựa chọn giới tính thai nhi, đẩy mạnh công tác bình đẳng giới, vì sự tiến bộ của phụ nữ.

Tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy làm công tác dân số các cấp, đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ làm công tác dân số từ tỉnh đến cơ sở đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, cung cấp dịch vụ, tạo thuận lợi cho người dân. Với những nỗ lực nhất quán và toàn diện, tỉnh phấn đấu hoàn thành các mục tiêu của Chiến lược Dân số Việt Nam đến năm 2030, góp phần quan trọng vào sự phát triển bền vững của tỉnh.

Bài và ảnh: Ngân Hà