Nâng cao hiệu quả công tác nắm bắt, định hướng dư luận xã hội trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa trong bối cảnh mới

Triển khai thực hiện Kết luận số 100-KL/TW, ngày 18/8/2014 của Ban Bí thư khóa XI “Về việc đổi mới và nâng cao chất lượng công tác điều tra, nắm bắt, nghiên cứu dư luận xã hội” trên địa bản tỉnh, đã nâng cao nhận thức của các cấp ủy, chính quyền các cấp về vị trí, vai trò của công tác dư luận xã hội (DLXH) trong triển khai các nhiệm vụ chính trị của địa phương, cơ quan, đơn vị.

Nắm bắt, tổng hợp DLXH thông qua phản ánh của các phương tiện thông tin đại chúng luôn được tỉnh Thanh Hóa chú trọng. Trong ảnh: Hội nghị giao ban công tác báo chí những tháng đầu năm 2025 do Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Hội Nhà báo tỉnh tổ chức, ngày 13/3.

Với nhiều cách làm mới, sáng tạo, hiệu quả, công tác nắm bắt và định hướng DLXH có chuyển biến tích cực, tạo sự đồng thuận cao trong cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân, góp phần quan trọng trong triển khai các nhiệm vụ chính trị của tỉnh.

Chủ động, tích cực trong công tác nắm bắt, định hướng dư luận xã hội

Công tác dư luận xã hội có vai trò, ý nghĩa quan trọng nhằm tăng cường mối liên hệ chặt chẽ, mật thiết giữa cấp ủy, chính quyền với Nhân dân, góp phần nâng cao công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của cấp ủy, chính quyền các cấp. Nhận thức rõ vị trí, vai trò này, các cấp ủy, chính quyền, tổ chức chính trị xã hội đã quan tâm chỉ đạo hệ thống tuyên giáo (nay là tuyên giáo và dân vận) bố trí cán bộ chuyên môn và các điều kiện đảm bảo cho hoạt động của công tác DLXH. Sau hơn 10 năm thực hiện Kết luận số 100-KL/TW, ngày 18/8/2014 của Ban Bí thư khóa XI “Về việc đổi mới và nâng cao chất lượng công tác điều tra, nắm bắt, nghiên cứu dư luận xã hội”, công tác nắm bắt và định hướng DLXH đã đi vào nền nếp, có nhiều chuyển biến tích cực.

Tỉnh đã quan tâm xây dựng đội ngũ cộng tác viên DLXH đảm bảo chất lượng và số lượng. Đến nay, có 35 cộng tác viên cấp tỉnh, 530 cộng tác viên huyện và tương đương. Đội ngũ cộng tác viên đại diện cho các ngành, đoàn thể, các vùng miền, lĩnh vực, hoạt động theo quy chế và được hướng dẫn nghiệp vụ hằng năm. Hầu hết cộng tác viên được cơ cấu vào Tổ giúp việc Ban Chỉ đạo 35 cùng cấp, tích cực nắm bắt, dự báo tình hình, phản ánh khách quan các vấn đề liên quan đến tư tưởng, tình cảm, nguyện vọng của các tầng lớp Nhân dân, tham gia công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.

Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy luôn chú trọng đổi mới và nâng cao chất lượng công tác điều tra, nắm bắt, nghiên cứu DLXH, tổ chức đa dạng hóa cách thức nắm bắt, tổng hợp, phản ánh tình hình dư luận xã hội, bảo đảm tính kịp thời, khách quan, toàn diện, trung thực; phân tích, làm rõ căn nguyên của luồng dư luận, đưa ra dự báo, đề xuất giải pháp định hướng DLXH; phục vụ có hiệu quả trong việc lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, sự quản lý điều hành của chính quyền. Cụ thể như: (1) Nắm bắt DLXH thông qua Hội nghị giao ban tư tưởng định kỳ hằng tháng: Hội nghị giao ban tư tưởng, dư luận xã hội được tổ chức định kỳ 1 lần/tháng với lãnh đạo các ngành trong khối tư tưởng. Trong 10 năm qua, Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy đã ban hành trên 150 báo cáo về tình hình tư tưởng, dư luận xã hội (gồm báo cáo nhanh, báo cáo chuyên đề và báo cáo định kỳ). Các báo cáo đã phản ánh đúng, trúng, kịp thời những vấn đề dư luận Nhân dân quan tâm (phấn khởi, đồng thuận hoặc băn khoăn, lo lắng, bức xúc); đồng thời có sự phân tích, dự báo, đề xuất, kiến nghị. Các báo cáo tình hình tư tưởng DLXH gửi đến Ban Thường vụ, Thường trực Tỉnh ủy là kênh cung cấp thông tin quan trọng, giúp cho công tác lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai các nhiệm vụ chính trị trên địa bàn tỉnh. (2) Nắm bắt DLXH thông qua đội ngũ cộng tác viên các cấp: Đội ngũ cộng tác viên DLXH các cấp được xây dựng, củng cố, kiện toàn và từng bước nâng cao chất lượng hoạt động. Thường xuyên bám sát địa bàn, nắm bắt tình hình tư tưởng, dư luận của cán bộ, đảng viên và Nhân dân kịp thời báo cáo về Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy diễn biến tư tưởng và DLXH trong Nhân dân. (3) Nắm bắt DLXH thông qua Tổng đài tiếp nhận thông tin DLXH: Ban Thường vụ Tỉnh ủy giao cho Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy mở Tổng đài tiếp nhận thông tin DLXH trên địa bàn tỉnh (từ năm 2017). Hằng năm tiếp nhận gần 1000 lượt ý kiến phản ánh của Nhân dân; sau khi tiếp nhận phản ánh, Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy tổng hợp và gửi văn bản đến các địa phương, cơ quan, đơn vị có liên quan để kiểm tra, xác minh, giải quyết và trả lời dư luận. (4) Nắm bắt, tổng hợp DLXH thông qua phản ánh của các phương tiện thông tin đại chúng, các ứng dụng công nghệ truyền thông mới: Các cơ quan báo chí trên địa bàn thực hiện tốt vai trò phản ánh, cung cấp thông tin kịp thời, chính xác, đầy đủ về các vấn đề trên các lĩnh vực của đời sống xã hội liên quan trực tiếp đến tâm tư, tình cảm, nguyện vọng của Nhân dân. Qua phản ánh của các phương tiện thông tin đại chúng... giúp cấp ủy lãnh đạo, chỉ đạo giải quyết kịp thời, dứt điểm các vấn đề nổi cộm, bức xúc tại cơ sở, không để hình thành "điểm nóng", góp phần giảm thiểu các vụ việc gây mất an ninh trật tự trên địa bàn.

Công tác điều tra DLXH được triển khai bài bản, khoa học. Từ năm 2015 đến nay, Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy Thanh Hóa phối hợp với Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương thực hiện 30 cuộc thăm dò DLXH; chủ trì tổ chức 10 cuộc thăm dò của tỉnh; phối hợp với các địa phương, đơn vị trong tỉnh tổ chức gần 100 cuộc điều tra xã hội học. Nội dung và chủ đề điều tra xã hội học khá đa dạng, được lựa chọn tập trung chủ yếu vào những vấn đề mang tính thời sự liên quan đến việc triển khai các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, các chương trình, đề án, dự án phát triển kinh tế - xã hội mà tỉnh đang xây dựng, hoàn thiện, ban hành và tổ chức thực hiện. Báo cáo kết quả tổng quan có sự phân tích những khác biệt giữa các nhóm đối tượng điều tra và làm rõ thái độ, quan điểm của từng nhóm xã hội đối với vấn đề điều tra. Kết quả thăm dò DLXH cung cấp số liệu định lượng cụ thể, khoa học, có giá trị, trở thành một trong những kênh thông tin quan trọng đối với công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền.

Bên cạnh tiếp tục nâng cao chất lượng phương pháp điều tra, khảo sát truyền thống (phiếu giấy); thích ứng trong tình hình mới, tỉnh Thanh Hóa tập trung triển khai phương pháp điều tra, khảo sát dư luận xã hội bằng hình thức trực tuyến; qua đó tiết kiệm chi phí, chất lượng dữ liệu cao, kiểm soát tốt tiến trình khảo sát; giảm thiểu sai số do nhập liệu. Để đảm bảo cho kết quả điều tra xã hội học bằng hình thức trực tuyến có độ chính xác cao, tin cậy, Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy thực hiện phỏng vấn sâu lấy ý kiến chuyên gia và ý kiến của người dân song song với triển khai điều tra trực tuyến.

Công tác bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng nghiệp vụ cho đội ngũ cộng tác viên DLXH và đội ngũ cán bộ tham mưu, giúp việc công tác DLXH từ tỉnh đến cơ sở được chú trọng. Từ năm 2015 đến nay, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy tổ chức trên 30 lớp tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ công tác tuyên giáo, trong đó có 10 lớp tập huấn chuyên sâu về nghiệp vụ DLXH. Đối tượng là cấp ủy cơ sở, cán bộ tuyên giáo cấp xã, phường, thị trấn và đội ngũ CTV DLXH cấp tỉnh, huyện. Qua tập huấn các học viên được trang bị đầy đủ các kiến thức, kỹ năng nghiệp vụ công tác DLXH để vận dụng vào thực tiễn tại địa phương, đơn vị.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn tồn tại những hạn chế như: Khả năng nắm bắt, phân tích, dự báo các vấn đề, sự việc của một số cộng tác viên, cán bộ làm công tác DLXH còn hạn chế; việc nắm bắt DLXH có lúc, có thời điểm chưa kịp thời, chưa bảo đảm tính đại diện của các tầng lớp nhân dân; chưa tổ chức được các cuộc điều tra DLXH trước khi ban hành các chính sách, chương trình dự án quan trọng của địa phương theo Kết luận số 100-KL/TW của Ban Bí thư Trung ương.

Cách làm hiệu quả

Qua quá trình thực hiện trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa, đã xuất hiện những mô hình hay, các làm sáng tạo hiệu quả, như: Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã chỉ đạo Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy mở Tổng đài tiếp nhận thông tin DLXH (0886.145.145), kịp thời tiếp nhận thông tin phản ánh của Nhân dân, phục vụ hiệu quả công tác lãnh đạo, chỉ đạo giải quyết các các vấn đề nổi cộm, bức xúc trong DLXH. Chỉ đạo đạo Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy - Sở Tài chính ban hành Hướng dẫn liên ngành về chi trả chế độ đối với cộng tác viên DLXH; từ đó, hỗ trợ khuyến khích đội ngũ cộng tác viên DLXH nhiệt tình trách nhiệm với công việc, góp phần nâng cao chất lượng hoạt động nắm bắt ở cơ sở. Đối với các vấn đề dư luận phản ánh, Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy tổng hợp, báo cáo Thường trực Tỉnh ủy hằng tháng hoặc đột xuất, được Thường trực Tỉnh ủy ban hành văn bản chỉ đạo các cấp ủy, tổ chức đảng, các cơ quan, đơn vị có liên quan kiểm tra, xác minh giải quyết và trả lời dư luận, tạo sự đồng thuận trong xã hội để triển khai các nhiệm vụ chính trị ở địa phương. Hằng tháng, tại hội nghị giao ban tư tưởng và DLXH định kỳ, Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy triển khai các nhiệm vụ cần tập trung nắm bắt để các ban, ngành, đoàn thể chính trị xã hội và đội ngũ cộng tác viên DLXH; bám sát định hướng đó, công tác tổ chức nắm bắt tình hình tư tưởng và DLXH có trọng tâm, trọng điểm, sát với nhiệm vụ, vấn đề được dư luận quan tâm.

Đổi mới nội dung, phương thức nắm bắt, định hướng dư luận xã hội

Bám sát các nhiệm vụ, giải pháp tại Kết luận số 100-KL/TW của Ban Bí thư Trung ương và yêu cầu đổi mới của công tác tư tưởng. Với phương châm “nhanh, nhạy bén, thiết thực, hiệu quả”, công tác dư luận xã hội trong tình hình mới cần triển khai có hiệu quả một số nhiệm vụ trọng tâm sau:

Thứ nhất , tiếp tục tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm túc, hiệu quả Kết luận 100-KL/TW của Ban Bí thư (khóa XI) và các văn bản của Trung ương, của tỉnh về công tác điều tra, nắm bắt, nghiên cứu DLXH. Tập trung nâng cao nhận thức của các cấp ủy đảng, chính quyền, cán bộ, đảng viên về vị trí, vai trò và tầm quan trọng của công tác điều tra, nắm bắt, nghiên cứu DLXH; xác định đây là một trong những nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của mỗi cấp ủy, tổ chức đảng và của mỗi cán bộ, đảng viên.

Thứ hai, triển khai các giải pháp đổi mới và nâng cao chất lượng công tác điều tra, nắm bắt, nghiên cứu DLXH. Chủ động nắm bắt tình hình tư tưởng và dư luận của cán bộ, đảng viên và Nhân dân; kịp thời phát hiện, giải quyết những vấn đề bức xúc, những kiến nghị, phản ánh chính đáng của Nhân dân. Coi trọng việc tiếp thu ý kiến dư luận Nhân dân vào quá trình xây dựng, hoàn thiện và tổ chức thực hiện các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các chương trình, đề án, dự án phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và các địa phương. Tăng cường tổ chức các cuộc điều tra, thăm dò DLXH phục vụ công tác lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện các nhiệm vụ chính trị; định kỳ điều tra dư luận xã hội về hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị của địa phương.

Đa dạng hóa các hình thức, phương pháp nắm bắt, tổng hợp, phản ánh, định hướng DLXH; phát huy các ưu điểm của phương pháp truyền thống, triển khai ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số; sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data) để phân tích xu hướng dư luận, nhận diện kịp thời các vấn đề xã hội nảy sinh. Tăng cường hoạt động giám sát thông tin trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Zalo, TikTok nhằm theo dõi kịp thời những diễn biến tư tưởng trong nhân dân. Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác dự báo tình hình, định hướng DLXH, nhất là những nơi, sự việc tiềm ẩn yếu tố phức tạp; làm tốt công tác đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.

Thứ ba, nâng cao năng lực, trách nhiệm tham mưu của ban tuyên giáo và dân vận các cấp, hiệu quả phối hợp giữa các ban, ngành, đơn vị có liên quan trong công tác điều tra, nắm bắt, nghiên cứu DLXH; tổ chức các cuộc điều tra DLXH trước khi ban hành các chính sách, chương trình dự án quan trọng của địa phương. Tiếp tục thực hiện tốt Quyết định số 238-QĐ/TW của Ban Bí thư (khoá XII) "Về ban hành Quy chế phối hợp giữa Ban Tuyên giáo các cấp với cơ quan Nhà nước cùng cấp trong việc thực thi pháp luật, triển khai kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, giải quyết các vấn đề nổi cộm Nhân dân quan tâm". Các cơ quan quản lý nhà nước chủ động cung cấp thông tin về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, những thuận lợi, khó khăn trong quá trình thực hiện các chương trình, đề án, dự án; phối hợp với ban tuyên giáo và dân vận cùng cấp nắm bắt, kiểm tra, xác minh và xử lý hiệu quả những vấn đề dư luận phản ánh, quan tâm.

Thứ tư, tiếp tục rà soát, củng cố, kiện toàn và nâng cao chất lượng đội ngũ cộng tác viên dư luận xã hội theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu quả, chú trọng phẩm chất chính trị và năng lực chuyên môn, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ; xây dựng đội ngũ cán bộ chuyên trách có năng lực, được đào tạo chính quy, đúng chuyên ngành.

Thứ năm, tăng cường kiểm tra, giám sát, định kỳ sơ kết, tổng kết, đánh giá kết quả thực hiện; kịp thời biểu dương, khen thưởng các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong tổ chức triển khai thực hiện.

Nâng cao hiệu quả công tác nắm bắt và định hướng DLXH trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa trong bối cảnh mới là một nhiệm vụ quan trọng, đòi hỏi sự đổi mới, sáng tạo và linh hoạt trong phương thức triển khai. Việc kết hợp giữa công nghệ, nhân lực chất lượng cao và sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng sẽ góp phần nắm bắt nhanh, chính xác các sự việc, đồng thời làm tốt công tác định hướng DLXH một cách hiệu quả, tạo sự đồng thuận, thống nhất cao trong các tầng lớp nhân dân, góp phần quan trọng vào việc thúc đẩy phát triển bền vững của tỉnh Thanh Hóa trong thời gian tới.

Phạm Văn Tuấn - Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy