Đầu tư cơ sở hạ tầng phát triển đô thị trên địa bàn tỉnh

Nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển, các đồ án quy hoạch thường xuyên được rà soát, điều chỉnh, nghiên cứu lập mới các quy hoạch vùng, quy hoạch chung xây dựng làm cơ sở đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật, góp phần quan trọng trong việc kêu gọi đầu tư, phát triển đô thị, hướng tới sự phát triển bền vững hệ thống đô thị tỉnh Thanh Hóa; đồng thời, góp phần vào phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Nâng cấp, mở rộng nút giao Đại lộ Lê Lợi với đường tránh TP Thanh Hóa.

Theo báo cáo của Sở Xây dựng, hiện nay trên địa bàn tỉnh có 32 đô thị; trong đó, 1 đô thị loại I, 2 đô thị loại III, 1 đô thị loại IV, 28 đô thị loại V, tỷ lệ đô thị hóa đến hết năm 2020 đạt 35,2%. Hệ thống đô thị trên địa bàn đã góp phần quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Để phát triển đô thị, quy hoạch xây dựng đô thị được phê duyệt làm cơ sở để các chương trình trọng tâm được triển khai thực hiện có kết quả. Đó là, công tác đối ngoại, xúc tiến đầu tư được tăng cường, huy động đa dạng các nguồn vốn ODA, vốn của các tổ chức phi chính phủ, vốn của các doanh nghiệp trong nước, nước ngoài và vốn trong Nhân dân để đầu tư phát triển đô thị. Tại Khu Kinh tế Nghi Sơn, với nhiều công trình kết cấu hạ tầng thiết yếu đã được đầu tư xây dựng, nâng cấp, góp phần thu hút đầu tư vào khu kinh tế đạt khá; một số dự án quan trọng, có tác động lan tỏa lớn đang được triển khai thực hiện, như: Nhà máy Lọc hóa dầu Nghi Sơn, Nhà máy Xi măng Nghi Sơn, Nhà máy Nhiệt điện Nghi Sơn 1... Cơ sở hạ tầng các khu du lịch trọng điểm được cải thiện, các cơ sở lưu trú phát triển cả về số lượng và chất lượng... Thực tế cho thấy, việc phát triển hạ tầng kỹ thuật đô thị đòi hỏi nguồn lực lớn, các đô thị có cơ sở hạ tầng tốt cũng là các đô thị thu hút được nhiều vốn đầu tư trong và ngoài nước. Do đó, trong quá trình phát triển và hội nhập quốc tế, tỉnh ta đã chú trọng phát triển hạ tầng kỹ thuật đồng bộ và hiện đại cho các đô thị; nhất là các đô thị lớn như: TP Thanh Hóa, TP Sầm Sơn, thị xã Bỉm Sơn, thị xã Nghi Sơn... Diện mạo đô thị dần được khởi sắc, hệ thống hạ tầng đô thị được cải thiện rõ rệt. Hệ thống công trình hạ tầng kỹ thuật và xã hội đô thị, như giao thông, cấp nước, thoát nước, chiếu sáng, cây xanh, thu gom và xử lý chất thải rắn, công trình phúc lợi công cộng của các đô thị được đầu tư xây dựng, cải tạo, tạo nên bộ khung cơ bản để các đô thị phát triển; 90% số các tuyến đường trục chính cấp đô thị từ loại III trở lên được đầu tư xây dựng hệ thống điện chiếu sáng; dịch vụ cung cấp thông tin liên lạc phát triển nhanh chóng. Đi đôi với đó, phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh cũng đã mang lại những nguồn lực quan trọng cho việc xây dựng và cải tạo, chỉnh trang diện mạo của các đô thị... Các khu vực nằm trong quy hoạch phát triển đô thị đã và đang được đầu tư hệ thống cấp nước theo hình thức xã hội hóa, cơ bản phù hợp với quy hoạch đô thị, cũng như quy hoạch cấp nước vùng của tỉnh. Tại các đô thị lớn (TP Thanh Hóa, TP Sầm Sơn, thị xã Bỉm Sơn), cơ bản khu vực nội thành, nội thị và các khu đô thị, khu dân cư mới đã được xây dựng hệ thống thoát nước. Tại các thị trấn huyện lỵ đa số mới được đầu tư xây dựng mương nắp đan hai bên trục đường chính đi qua trung tâm đô thị, các khu dân cư mới và các cụm công nghiệp. Tại thị xã Nghi Sơn, thị trấn Bút Sơn (Hoằng Hóa), thị trấn Quán Lào (Yên Định), thị trấn Bến Sung (Như Thanh), thị trấn Nông Cống, thị trấn Tân Phong (Quảng Xương) đã được đầu tư các cơ sở xử lý chất thải sinh hoạt bằng công nghệ đốt, theo hình thức xã hội hóa. Tại các đô thị còn lại được đầu tư các bãi chôn lấp hợp vệ sinh bằng nguồn vốn ngân sách Nhà nước. Các khu xử lý chất thải rắn tổng hợp trên địa bàn tỉnh đầu tư bằng hình thức xã hội hóa, được UBND tỉnh chấp thuận đầu tư và đang trong quá trình đầu tư xây dựng.

Tuy nhiên, thực tế phát triển đô thị trên địa bàn tỉnh những năm qua cho thấy, tỷ lệ phủ kín quy hoạch chi tiết tại các đô thị loại V còn thấp, không đồng đều giữa các đô thị và vùng, miền. Vì vậy, đã ảnh hưởng đến việc thu hút đầu tư, bố trí nguồn lực phát triển cũng như công tác quản lý xây dựng đô thị theo quy hoạch. Mặt khác, tốc độ tăng trưởng và đô thị hóa cao tại các đô thị lớn dẫn đến việc mất cân đối khả năng đáp ứng của hệ thống cơ sở hạ tầng kỹ thuật đô thị. Nhiều địa phương vẫn còn lúng túng trong việc tìm nguồn lực đầu tư hệ thống cơ sở hạ tầng kỹ thuật, nhất là hệ thống thoát nước, xử lý chất thải rắn, giao thông đô thị... Đối với các khu đô thị hiện có, hạ tầng tuy đã được cải tạo, nâng cấp, chỉnh trang, nhưng thực tế vẫn bị quá tải, xuống cấp. Trang bị hạ tầng do nhiều ngành thực hiện nên chưa có sự đồng bộ, thống nhất cũng như có khó khăn trong quản lý, vận hành. Mặt khác, phát triển hạ tầng kỹ thuật đô thị đòi hỏi chi phí giải phóng mặt bằng, bồi thường, di dân, tái định cư lớn, dẫn đến một số dự án khó thực hiện và thực hiện chưa bảo đảm thời gian, tiến độ.

Đại diện lãnh đạo Sở Xây dựng, cho biết: Thời gian tới, sở tiếp tục rà soát, đánh giá khả năng cấp nước của các hệ thống cấp nước, nhà máy nước đang hoạt động để đầu tư mở rộng, nâng cấp. Thu hút xã hội hóa đầu tư xây dựng mới hệ thống cấp nước cho các đô thị chưa có công trình cấp nước tập trung. Đầu tư các dự án cấp nước thô để cung cấp nước cho một số đô thị và vùng phụ cận khu vực khó khăn về nguồn nước ngọt. Phấn đấu đến năm 2025, tỷ lệ dân số đô thị được sử dụng nước sạch qua hệ thống đạt 97%, tiêu chuẩn cấp nước trung bình tại các đô thị khoảng 120 lít/người/ngày đêm, cấp nước bao phủ đạt 90% đối với đô thị loại V, đạt 100% đối với đô thị loại IV trở lên; đến năm 2030, tỷ lệ dân số đô thị được sử dụng nước sạch qua hệ thống đạt 100%, tiêu chuẩn cấp nước trung bình tại các đô thị khoảng 120 lít/người/ngày đêm.

Sở Xây dựng đề nghị các địa phương nâng cao chất lượng hạ tầng kỹ thuật đô thị đối với các dự án quy hoạch xây dựng; trong đó, cần chú ý đến các lĩnh vực hạ tầng diện rộng có mối quan hệ liên khu vực, như: Giao thông, cấp nước, thoát nước, cấp điện, bãi chôn lấp chất thải rắn. Ưu tiên bố trí nguồn vốn đáp ứng yêu cầu của công tác quy hoạch, bảo đảm các khâu lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch được triển khai thực hiện và hoàn thành theo tiến độ. Các dự án xây dựng khu đô thị mới cần phải chú trọng tới quy hoạch kết nối hạ tầng kỹ thuật thống nhất, đồng bộ bên trong và bên ngoài, giữa khu vực đô thị mới với đô thị hiện trạng, giữa hệ thống hạ tầng kỹ thuật mới với hệ thống hạ tầng kỹ thuật hiện trạng. Tiếp tục làm rõ và cụ thể hơn chức năng, nhiệm vụ quản lý hạ tầng kỹ thuật trên địa bàn đô thị, mối quan hệ giữa các cơ quan quản lý của các chủ sở hữu hệ thống hạ tầng kỹ thuật và phân cấp quản lý của UBND tỉnh với các địa phương. Việc xây dựng, sử dụng, khai thác, duy tu, bảo dưỡng các công trình hạ tầng kỹ thuật phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định hiện hành và quy hoạch xây dựng đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Việc xây dựng các quy hoạch, kế hoạch, chương trình và dự án đầu tư hạ tầng kỹ thuật đô thị từ vốn đầu tư công phải bám sát mục tiêu, định hướng chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, phù hợp với kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn, kế hoạch vốn đầu tư công hằng năm được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Đẩy mạnh xã hội hóa trong lĩnh vực đầu tư, quản lý các công trình hạ tầng kỹ thuật; ban hành một số cơ chế, chính sách khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia đầu tư, quản lý, khai thác một số lĩnh vực hạ tầng kỹ thuật gồm cấp nước, thoát nước, xử lý chất thải. Kiểm soát chặt chẽ quy trình, thủ tục, chất lượng hồ sơ tư vấn khảo sát, lập dự án, lập hồ sơ thiết kế xây dựng và dự toán; kiên quyết loại bỏ những nhà thầu tư vấn không đủ năng lực, trình độ, nhân sự, tài chính thực hiện các gói thầu hạ tầng kỹ thuật đô thị trên địa bàn tỉnh.

Bài và ảnh: Xuân Hùng