An toàn thực phẩm trên tàu cá - vấn đề cần quan tâm

Bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm (ATTP) tàu cá sẽ góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm hải sản sau khai thác. Tuy nhiên, phần lớn tàu khai thác hải sản xa bờ hiện nay trên địa bàn tỉnh là tàu vỏ gỗ, hầm bảo quản hải sản làm chủ yếu từ mút xốp, nên khó khăn cho việc bảo đảm vệ sinh cũng như cách nhiệt hiệu quả bảo quản sản phẩm sau khai thác.

Ngư dân xã Nghi Sơn (Tĩnh Gia) chuẩn bị vươn khơi.

Quy chuẩn 02-13:2009/BNNPTNT - tàu cá - điều kiện bảo đảm vệ sinh ATTP trên các tàu đánh bắt, chế biến, thu mua và vận chuyển thủy sản, được áp dụng đối với các tổ chức, cá nhân sở hữu tàu cá đang hoạt động, đóng mới, cải hoán có công suất từ 90 CV trở lên. Thiết bị làm lạnh phải có công suất đủ mạnh để giữ thủy sản trong kho ở nhiệt độ bảo quản thích hợp và ổn định, có nhiệt kế được lắp đặt đúng cách để theo dõi nhiệt độ của kho. Hầm bảo quản hải sản được làm bằng vật liệu chống ăn mòn, không độc, cấu trúc chắc chắn, được bọc cách nhiệt và có nắp đậy khi cần thiết, có lỗ thoát nước đá tan ở đáy, bề mặt nhẵn, không ngấm nước, dễ làm vệ sinh, khử trùng và thường xuyên được giữ gìn sạch sẽ, hợp vệ sinh. Mặt trong của hầm chứa tiếp xúc với thủy sản được làm bằng vật liệu nhẵn, không gỉ, không độc, không ngấm nước, dễ làm vệ sinh và khử trùng, bảo đảm không bị đọng nước gây nhiễm bẩn thủy sản. Hải sản khai thác phải duy trì được nhiệt độ lạnh theo yêu cầu cho đến khi bốc dỡ. Nước đá đã sử dụng trong bảo quản hải sản không được sử dụng lại. Hải sản xếp trong hầm đông phải bảo đảm để quá trình lạnh đông nhanh và đều, nhiệt độ trung tâm sản phẩm phải đạt -180C hoặc thấp hơn. Hải sản sau khi đưa ra khỏi tủ cấp đông phải được bao gói và đưa ngay vào kho lạnh bảo quản. Trong kho lạnh, hải sản phải được kê xếp theo từng lô riêng biệt, ghi chép rõ vị trí và ngày, tháng bảo quản của từng lô. Nhiệt độ sản phẩm trong kho lạnh đảm bảo đạt -180C hoặc thấp hơn; nhưng dao động quá mức cho phép là + - 30C.

Qua tìm hiểu của phóng viên, cách thức bảo quản sản phẩm của ngư dân sau khi khai thác hải sản, rửa sạch, để ráo nước rồi đưa vào hầm lạnh, đến ngày tàu cập cảng vận chuyển lên bờ đi tiêu thụ. Việc khử trùng, vệ sinh hầm tàu, sàn chứa và các thiết bị tiếp xúc với hải sản trước và sau mỗi chuyến biển cũng chưa được ngư dân quan tâm thực hiện thường xuyên. Hầu hết ngư dân chỉ rửa, vệ sinh sàn tàu bằng nước biển; còn đá lạnh thì vẫn tái sử dụng. Do kinh phí đầu tư cao, nên nhiều ngư dân không quan tâm đến vấn đề đầu tư công nghệ và trang thiết bị bảo quản. Mặc dù, cơ quan chuyên môn khuyến cáo, nhưng hiện có rất ít tàu cá trang bị hầm bảo quản hải sản theo công nghệ PU (bọc i-nox và phun PU-Polyurethane). Trong khi ngư dân chưa quan tâm đến việc bảo đảm ATTP tàu cá, thì các ngành có liên quan cũng bỏ ngỏ công tác kiểm tra vấn đề này.

Hiện trên địa bàn tỉnh có 1.838 tàu cá có công suất từ 90CV trở lên, thời gian qua, Chi cục Khai thác và Bảo vệ nguồn lợi thủy sản cũng tổ chức kiểm tra cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện ATTP cho tàu cá. Qua kiểm tra đánh giá phân loại theo Thông tư số 45/2014/TT-BNNPTNT ngày 3-12-2014 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quy định việc kiểm tra cơ sở sản xuất, kinh doanh vật tư nông nghiệp và kiểm tra, chứng nhận cơ sở sản xuất, kinh doanh nông, lâm, thủy sản đủ điều kiện ATTP cho 190 tàu cá, trong đó cấp gấy chứng nhận cho 140 tàu cá đủ điều kiện ATTP. Từ kết quả triển khai cho thấy, tỷ lệ tàu cá được kiểm tra và cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện ATTP quá thấp so với tổng số tàu cá có công suất từ 90CV trở lên trên địa bàn tỉnh. Một phần do số lượng tàu cá lớn, thường xuyên khai thác hải sản dài ngày ở vùng biển xa, thời gian cập bến không cố định nên việc tuyên truyền, kiểm tra gặp nhiều khó khăn. Mới đây, Nghị định số 15/2018/NĐ-CP ngày 2-2-2018 của Chính phủ về quy định chi tiết thi hành một số điều của luật ATTP thì tàu cá không phải là đối tượng phải cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện ATTP nên các ngành liên quan cũng phải chờ hướng dẫn thực hiện của các bộ, ngành liên quan của Trung ương mới thực hiện trở lại.

Ngư dân chưa quan tâm, cộng với sự chồng chéo trong công tác kiểm tra, khiến vấn đề bảo đảm vệ sinh ATTP tàu cá lâu nay bị bỏ ngỏ. Điều này không chỉ tác động tiêu cực đến hiệu quả sản xuất của ngư dân, mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng.