Người thổi hồn vào những phiến đá đen

Bằng niềm đam mê, đôi bàn tay khéo léo, tỉ mỉ trong từng chi tiết và sự sáng tạo, hơn 23 năm qua, Nghệ nhân Ưu tú Hàn Viết Thắng, ở phố Nam Thượng, phường Nam Ngạn đã thổi hồn cho những phiến đá thô sơ.

Nghệ nhân Ưu tú Hàn Viết Thắng bên bức tranh khắc chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Sinh năm 1975, anh Thắng đến với nghệ thuật khắc tranh trên đá đen bởi niềm đam mê bất tận. Hồi còn cắp sách đến trường anh đã mang trong mình sở thích vẽ tranh. Thích là vẽ, vẽ lên tường, vẽ vào vở! Hàn Viết Thắng vẽ bằng sự trong trẻo của tuổi thơ về cuộc sống xung quanh, hay những hình ảnh ghi lại được qua các bộ phim, cuốn truyện. Năm 1995, cơ duyên đã cho anh Thắng gặp được thầy Phạm Tuyên, ở làng Nhồi (nay thuộc phường An Hoạch). Thầy Phạm Tuyên vốn là người có tay nghề về khắc tranh đá truyền thần. Những ngày tháng gắn bó với thầy Phạm Tuyên anh đã học hỏi được nhiều kỹ thuật về khắc tranh trên đá. Hơn hết, người thầy ấy đã phát triển khả năng hội họa cũng như đưa anh đến với khắc tranh trên đá đen. Có nghề trong tay, năm 1996, anh vào TP Hồ Chí Minh để lập nghiệp và phát triển nghề khắc tranh trên đá. Anh Thắng chia sẻ: “Nghệ thuật khắc tranh trên đá đen độc đáo ở chỗ mọi phương pháp đều làm thủ công từ chính đôi bàn tay của người nghệ nhân. Ngoài tay nghề ra thì việc chọn lựa nguyên liệu là khâu vô cùng quan trọng. Khi những tảng đá khai thác về được xẻ thành những phiến mỏng. Người nghệ nhân khắc tranh phải chọn những phiến đá đen tuyền, bề mặt nhẵn, không rạn nứt, không vân. Loại đá này chỉ có ở khu vực núi Nhồi. Bởi những giá trị mà không phải ai cũng hiểu được đó nên dòng tranh khắc trên đá đen được khách hàng nước ngoài khá ưa chuộng”. Những ngày làm tranh tại TP Hồ Chí Minh, “tiếng lành đồn xa” khách hàng nước ngoài tìm đến với anh ngày một nhiều. Trong số những người khách tìm đến với tranh của anh có ông Hitosirama, đến từ Nhật Bản. Ông Hitosirama đã đặt anh khắc chân dung một số chính trị gia nổi tiếng của Nhật Bản. Trong số những bức tranh anh Thắng khắc theo đơn đặt hàng của ông Hitosirama có bức lên đến 10.000 USD. Đó là bức tranh khắc trên đá đen về đoàn tàu chạy bằng hơi nước. Bức tranh này hiện đang được trưng bày tại một bảo tàng của Nhật Bản. Thời gian ở TP Hồ Chí Minh, anh Thắng không nhớ mình đã khắc bao nhiêu bức tranh cho khách hàng. Nhưng có lẽ, bức tranh khắc về quang cảnh của rừng U Minh (tỉnh Cà Mau) để lại trong anh nhiều suy nghĩ. Bởi lẽ, bức tranh đó là từ đơn đặt hàng của các cựu binh của Mỹ sang Việt Nam thăm lại chiến trường xưa vào năm 1998. Năm 2001, anh Thắng quay về quê, tiếp tục gắn bó với nghề khắc tranh trên đá. Ngoài khắc tranh trên đá đen, khoảng 5 năm trở lại đây anh Thắng còn tham gia vẽ tranh đá quý. Để phát triển dòng tranh đá quý, anh phối hợp với anh Trịnh Dũng mở xưởng sản xuất tranh đá quý tại phường Quảng Thành. Song điều anh Thắng trăn trở là dòng tranh khắc trên đá đen và tranh đá quý rất kén người chơi. Hầu hết các bức tranh đều có giá thành tương đối cao, vì thế những người chơi tranh phải có điều kiện kinh tế nên lượng khách hàng còn hạn chế. Bởi vậy, thu nhập của người làm nghề không đều, đây là những khó khăn trong đời sống kinh tế hàng ngày của người nghệ nhân.

Bài và ảnh: Trần Thanh