Mưu sinh giữa hai “lưới lửa”

Bước chân vào làng rèn xã Tiến Lộc (Hậu Lộc) những ngày này, không khó để thấy sự khắc nghiệt mà những người thợ rèn đang gồng mình chịu đựng. Mỗi lò rèn giống như một “hỏa diệm sơn” thu nhỏ, nhiệt độ lên tới hơn 50 độ C, cộng với cái nóng gay gắt của mùa hè khiến không khí tại các lò rèn như một chảo lửa.

Người thợ rèn tại xã Tiến Lộc vất vả mưu sinh trong nắng nóng gay gắt. Ảnh: Hoàng Đông

Ông Kiều Văn Việt, thợ rèn lâu năm tại đây cho biết: “Nghề này rất vất vả, mùa đông ngồi cạnh lò lửa thì mặt nứt nẻ, mùa hè thì nóng không chịu nổi. Đặc biệt, vào những đợt nắng nóng cao điểm thì nóng đến rát mặt, mồ hôi vã ra như tắm, nhiều khi vừa nóng vừa mệt đến khó thở, cứ làm được chút lại phải nghỉ”.

Nắng gắt khiến ai cũng ngột ngạt, nhưng người thợ ở đây vẫn không thể dừng tay. Trong lò rèn nhỏ, khói bụi và tro than cuộn lên mù mịt. Tiếng búa, tiếng đe vang dội, át cả tiếng ve kêu inh ỏi ngoài vườn. Thế nhưng, những người thợ rèn, dù là đàn ông hay đàn bà đều đã quen với cái nóng hầm hập này. Cái nắng làm cho lưng thêm sạm đen, đôi tay thêm chai cứng, nhưng không thể làm nhụt ý chí của người thợ rèn. Bởi hơn ai hết, họ hiểu rằng mỗi lưỡi dao rèn ra là thêm một bữa cơm no. Bên góc lò, bà Hoàng Thị Ca chia sẻ: “Không làm thì không có thu nhập. Hơn nữa, đây là nghề truyền thống của gia đình, từ khi còn nhỏ đến lúc lớn lên chỉ làm nghề rèn nên không thể bỏ được”.

Để chống chọi với hai ngọn lửa: “lửa trời” và “lửa lò”, những người thợ rèn thường phải dậy từ sáng sớm, tranh thủ lúc trời chưa nắng gắt để làm cho đến 10 giờ sáng thì nghỉ. Buổi chiều, khoảng 16 giờ, khi trời bớt nắng nóng thì họ lại mới tiếp tục công việc của mình. Có những hôm làm liên tục, lưng áo ướt như dầm mưa, chân đứng không vững, nhưng họ vẫn cố bám trụ bên lò. Người thợ rèn nào cũng bịt khăn mặt kín mít, đầu đội khăn ướt để tránh bị choáng vì nhiệt độ, nhưng mắt vẫn cay xè vì tro than, khói bụi.

Không những thế, lao động trong môi trường nhiệt độ cao như lò rèn dễ dẫn đến hiện tượng say nắng, say nhiệt. Cơ thể mất nước nhanh, khiến người thợ rèn có thể mệt lả, hoa mắt, thậm chí ngất xỉu nếu không kịp nghỉ ngơi và bù nước. Sức nóng dữ dội của lò rèn còn có thể gây tổn thương da. Khói than và bụi kim loại từ quá trình rèn sẽ đe dọa phổi và đường hô hấp của người thợ. Đối với những thợ rèn lớn tuổi hoặc có bệnh nền, sức ép nhiệt còn khiến tim mạch hoạt động quá sức, tăng nguy cơ đột quỵ.

Để giảm bớt sự vất vả và gánh nặng sức khỏe cho người thợ, một số cơ sở rèn ở xã Tiến Lộc đã đầu tư máy búa hơi, quạt thông gió. Ông Trịnh Văn Hiệp ở thôn Sơn, cho biết: “Trước đây, tôi phải đứng suốt 3 - 4 giờ đập tay để hoàn thành một lưỡi cuốc. Giờ có máy búa, chỉ mất hơn 1 giờ. Những chiếc máy búa giúp giảm sức lao động của người thợ, rèn nhanh hơn, đồng đều hơn và cũng giúp chúng tôi bớt đau lưng, mỏi vai”.

Sinh ra và lớn lên tại làng rèn, hiểu được cái khổ của người thợ rèn trong những ngày nắng nóng, Giám đốc Công ty TNHH XR Tấn Lộc Tài Phạm Văn Tiến đã đầu tư nhà xưởng với hệ thống thông gió, quạt hơi nước cùng máy móc thiết bị hiện đại như máy búa, máy mài, máy cắt thép, máy ép lưỡi để hỗ trợ người thợ.

“Những năm trước anh em thợ đập búa đến kiệt sức, bây giờ nhờ có máy dập và hệ thống quạt gió công nghiệp, sức nóng trong lò đỡ hơn nhiều. Ngoài ra, tôi còn trang bị cho thợ mũ bảo hộ có lưới che mặt, găng tay chống nóng và quạt hút gió. Tôi cũng luôn nhắc nhở anh em làm việc có giờ nghỉ xen kẽ, uống nước bù khoáng để tránh mất nước. Những hôm nóng quá thì giảm giờ làm buổi trưa, chỉ làm sáng và chiều muộn”.

Tuy máy móc không thay thế hoàn toàn đôi tay khéo léo của thợ rèn, nhưng giúp người làng rèn Tiến Lộc có thêm cơ hội duy trì nghề trong bối cảnh sức khỏe giảm dần, tuổi tác ngày một lớn.

Trời vẫn nắng như đổ lửa. Tiếng ve ngoài vườn vẫn râm ran, tiếng búa, tiếng đe vẫn vang vọng giữa làng rèn. Những người thợ dù đôi tay đã sạm đen, vai mỏi nhừ, vẫn kiên cường đứng cạnh lò lửa, giữ lại cái nghề bao đời của cha ông.

Phương Đỗ