Loạn thu tiền điện tại các khu trọ dành cho sinh viên, công nhân

Hiện nay, trên địa bàn TP Thanh Hóa đang có nhiều học sinh, sinh viên, công nhân, hộ gia đình thuê nhà trọ đang phải trả mức giá tiền điện sinh hoạt cao hơn nhiều so với mức giá quy định. Điều này khiến cho cuộc sống của họ vốn đã khó khăn lại càng thêm vất vả.

Nhiều học sinh, sinh viên, công nhân, hộ gia đình thuê nhà trọ ở khu vực phường Quảng Thành, Quảng Thịnh đang phải trả mức giá tiền điện sinh hoạt cao hơn nhiều so với mức giá quy định.

Giá điện “nhảy múa”

Theo phản ánh của độc giả gửi về Báo Thanh Hóa, nhiều khu nhà trọ dành cho học sinh, sinh viên, công nhân thu nhập thấp ở các phường Quảng Thịnh, Quảng Thành (TP Thanh Hóa) đang phải chịu mức giá điện và nước sinh hoạt mỗi tháng cao hơn so với quy định.

Cụ thể, tại khu trọ của một số địa bàn nêu trên, hầu như người thuê đều phải đóng trung bình khoảng 3.500-4.000 đồng/số điện, 16.000-20.000 đồng/số nước. Trong khi, ngưỡng cho phép của giá điện là 3.015 đồng/kWh (Căn cứ vào Phụ lục của Quyết định số 1062/QĐ-BCT, ngày 04/5/2023 của Bộ Công Thương). Với việc đóng tiền điện, nước giá cao khiến ảnh hưởng lớn tới đời sống sinh hoạt cũng như các khoản chi tiêu hằng ngày của học sinh, sinh viên, công nhân lao động .

Trong vai người có nhu cầu thuê nhà trọ, chúng tôi đến Nhà trọ T.H, ở phố Tiến Thọ, phường Quảng Thịnh. Khu nhà trọ được cho là lớn, hiện đại nhất khu vực với 48 phòng trọ, diện tích trên 20m²/phòng. Chị T., chủ nhà trọ T.H báo giá: Phòng vip có điều hòa, nóng lạnh giá thuê 2,3 triệu đồng/tháng, phòng không có điều hòa giá thuê 2 triệu đồng/tháng, tiền điện 3.200 đồng/số, tiền nước 16.000 đồng/số và phí dịch vụ bao gồm: điện hành lang, thang máy; phí vệ sinh, trông xe, internet... 100.000 đồng/người/ tháng.

Mỗi phòng đều có đồng hồ điện riêng, dùng bao nhiêu tính bấy nhiêu.

Đây được xem là mức giá điện, nước thấp nhất trong những khu trọ chúng tôi khảo sát. Tuy nhiên, bà chủ này thông báo, tháng này dự tính sẽ tăng tiền điện lên 3.500 đồng/số. Bởi, ngày 11/10, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã chính thức điều chỉnh tăng giá bán lẻ điện bình quân lên 2.103,11 đồng/kWh (chưa bao gồm thuế VAT). Mức điều chỉnh này tương đương mức tăng 4,8% so với giá điện bán lẻ bình quân hiện hành. Tuy nhiên, theo thông tin từ Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công Thương), các hộ sử dụng từ 200-300kWh/tháng sẽ tăng thêm chi phí điện từ 32.000 đồng/tháng; các hộ sử dụng từ 300-400kWh/tháng sẽ tăng thêm chi phí tiền điện khoảng 47.000 đồng/tháng; các hộ sử dụng từ 400kWh/tháng trở lên sẽ tăng chi trả khoảng 62.000 đồng/tháng. Như vậy, kể cả khi sử dụng tối đa mức điện, giá điện của người thuê nhà cũng chỉ là 3.302/kWh.

Cách đó không xa, khu nhà trọ T.T, ở phố Tiến Thọ, giá thuê trọ chỉ 400.000-500.000 đồng/tháng. Nhưng, mức giá điện được chủ nhà trọ thu “mạnh tay”' tới 4.000 đồng/số nhiều tháng nay, giá nước là 20.000 đồng/số.

Thắc mắc về tình trạng giá điện sinh hoạt cao so với mức quy định của nhà nước, bà chủ trọ khẳng định là “giá hợp lý”, “giá chung” vì khu này “nhà nào cũng vậy”. Bà giải thích: “Mỗi phòng đều có đồng hồ điện riêng, dùng bao nhiêu tính bấy nhiêu. Tuy nhiên, chủ trọ phải tính thêm tiền tiêu hao điện qua đường dây; rồi tiền điện để bơm nước, thắp sáng cầu thang, nhà để xe, hành lang; tiền đầu tư trang thiết bị như đồng hồ đo điện... Nếu giảm tiền điện thì tiền nhà lại tăng lên thôi”.

Ở phường Quảng Thành, nhiều nhà trọ cũng đang rục rịch nâng mức bán điện cho người thuê phòng từ 3.000 đồng/kWh lên 3.500 đồng/kWh. Với các khu trọ khi trước phải chịu mức giá điện là 3.500 đồng, thì nay chủ trọ ra thông báo sẽ tăng lên 4.000 đồng/kWh...

Để tiết kiệm, người thuê trọ chủ dùng những thiết bị cơ bản nhất như điện sáng, sạc điện thoại, máy tính...

Đối với sinh viên và người có mức thu nhập thấp, thuê nhà là lựa chọn duy nhất để giải quyết chỗ ở tại TP Thanh Hóa. Theo đó, giá điện, nước cao đã tạo nên những áp lực tài chính đối với họ. Tuy nhiên, không phải ai cũng giám lên tiếng đòi quyền lợi cho bản thân. Em Thảo, sinh viên năm 3, Trường Đại học Hồng Đức, hiện đang thuê trọ tại khu nhà trọ O.N, ở đường Ngọc Mai, phường Quảng Thành, chia sẻ: “Chúng em biết quy định của Nhà nước về giá điện, nước. Tuy nhiên, ở đây nhà trọ nào cũng có giá như thế, 3.500 - 4.000 đồng/số. Mình là người có nhu cầu đi thuê, “nhập gia phải tùy tục” thôi chị ạ! Muốn giảm chi phí sinh hoạt, chúng em chủ động cắt các thiết bị tiêu thụ điện lớn như tủ lạnh, điều hòa, bình nóng lạnh,... chỉ dùng các thiết bị cần thiết như: điện sáng, nồi cơm điện, ấm đun nước siêu tốc hay quạt cây...”.

Được biết, giá điện, nước, dịch vụ khi đi thuê trọ đều được người đi thuê trọ và chủ nhà bàn bạc, thoả thuận và đi đến thống nhất ngay từ khi làm hợp đồng thuê trọ. Thông thường, các chủ nhà trọ đều thu một khoản tiền cọc, nếu huỷ hợp đồng thuê giữa chừng hoặc chậm trễ trong việc nộp tiền nhà, tiền điện nước thì chủ nhà trọ sẽ trừ thằng vào khoản tiền cọc đó, khi ấy chỉ có người đi thuê trọ là chịu thiệt thòi.

Khó khi xử lý vi phạm

Trước thực trạng các chủ nhà trọ áp giá bán lẻ điện cho sinh viên, người lao động thuê nhà để ở chưa đúng với quy định, đại diện phường Quảng Thành và phường Quảng Thịnh cho biết sẽ phối hợp với đại diện ngành điện tiến hành lập biên bản kiểm tra, xác minh hành vi vi phạm của chủ nhà trọ để làm cơ sở xử phạt theo quy định. Tuy nhiên, hiện vẫn còn một số tồn tại, khó khăn trong công tác quản lý.

“Trên địa bàn phường Quảng Thành hiện có 131 hộ kinh doanh nhà trọ. Qua thực tế xác minh, các hộ phản ánh, giá điện sinh hoạt bậc thang tính toán phức tạp, khó khăn trong việc tính toán tiền điện thực tế hàng tháng cần thu của người đi thuê nhà. Chủ nhà chủ yếu tính tiền điện dựa theo chỉ số tại công tơ điện lắp đặt tại các phòng cho thuê (các công tơ tự lắp đặt), tính thêm một khoản tiền điện khác cho tổn thất điện năng, một số nơi chiếu sáng, bơm nước... Một số nơi còn có thêm điện thang máy (đối với các khu nhà xây, cho thuê dạng chung cư mini). Số chênh lệch này không hề nhỏ theo tỷ lệ sử dụng điện sinh hoạt. Việc tính này dẫn đến không có một giá điện cụ thể, chủ yếu cao hơn so với giá bán điện quy định của Nhà nước, do rất khó xác định việc thu tiền của chủ nhà đảm bảo tổng tiền điện không vượt quá hóa đơn tiền điện phát hành hàng tháng của đơn vị bán lẻ điện.

... rất khó để chính quyền địa phương thu thập bằng chứng xác thực việc thu tiền điện sai quy định của chủ nhà trọ với người đi thuê nhà để xử phạt do việc thu, trả tiền đều bằng tiền mặt, không có người làm chứng, không có sổ sách, hóa đơn, chứng từ ghi chép,...

Trong khi đó, rất khó để chính quyền địa phương thu thập bằng chứng xác thực việc thu tiền điện sai quy định của chủ nhà trọ với người đi thuê nhà để xử phạt do việc thu, trả tiền đều bằng tiền mặt, không có người làm chứng, không có sổ sách, hóa đơn, chứng từ ghi chép,... Người đi thuê nhà dù có biết việc thu tiền là chưa đúng quy định nhưng không hoặc e ngại phản ánh và cũng không cung cấp bằng chứng làm cơ sở xác định hành vi vi phạm của chủ nhà trọ. Tính đến thời điểm hiện tại, địa phương vẫn chưa nhận được bất cứ một đơn kiến nghị nào về việc phải trả tiền điện với giá cao để có căn cứ tiến hành xử lý vi phạm”, đại diện phường Quảng Thành cho biết.

Được biết, giá điện, nước, dịch vụ khi đi thuê trọ đều được người đi thuê trọ và chủ nhà bàn bạc, thoả thuận và đi đến thống nhất ngay từ khi làm hợp đồng thuê trọ.

Để chính sách hỗ trợ giá điện cho sinh viên, người lao động đi thuê nhà ở đạt hiệu quả, Sở Công Thương đề nghị UBND các huyện, thị xã, thành phố, Công ty Điện lực Thanh Hóa, các tổ chức kinh doanh điện tiếp tục phối hợp với điện lực các huyện, thị xã, thành phố đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến các văn bản pháp luật về điện, thông báo trên các phương tiện thông tin đại chúng (đài truyền hình địa phương, hệ thống loa truyền thanh tại các phường, xã, thị trấn...) các chính sách giá điện cho đối tượng là sinh viên, người lao động thuê nhà để ở, đảm bảo cho sinh viên, người lao động thuê nhà được áp dụng giá bán điện theo đúng quy định.

Đồng thời, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thực hiện giá bán điện tại các khu nhà trọ trên địa bàn; xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật đối với các trường hợp chủ nhà thu tiền điện cao hơn so với quy định. Chỉ đạo UBND xã, phường, thị trấn tăng cường công tác quản lý đối với các nhà trọ trên địa bàn; yêu cầu các chủ nhà trọ thực hiện nghiêm việc đăng ký tạm trú, tạm vắng đối với người thuê trọ và niêm yết công khai giá bán điện tại các khu vực nhà trọ.

Chỉ đạo các tổ chức quản lý kinh doanh điện trên địa bàn, hướng dẫn trình tự, thủ tục đăng ký để cấp định mức sử dụng điện sinh hoạt bậc thang cho người thuê nhà theo Thông tư 09/2023/TT-BCT, ngày 21/4/2023 về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 16/2014/TT-BCT, ngày 29/5/2014 của Bộ Công Thương và Quyết định số 2699/QĐ-BCT, ngày 11/10/2024 của Bộ Công Thương về điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân và quy định giá bán điện. Tổ chức ký cam kết với các chủ nhà trọ thực hiện giá bán điện cho sinh viên, người lao động theo đúng giá quy định.

Công ty Điện lực Thanh Hóa chỉ đạo các điện lực huyện, thị xã, thành phố hướng dẫn trình tự, thủ tục đăng ký để cấp định mức sử dụng điện sinh hoạt bậc thang cho người thuê nhà; ký cam kết với các chủ nhà trọ thực hiện giá bán điện cho sinh viên, người lao động theo đúng giá quy định. Đồng thời, niêm yết công khai “Hướng dẫn thực hiện giá bán điện cho người thuê nhà để ở” theo quy định tại các điểm giao dịch với khách hàng

Đặc biệt, vì quyền lợi của chính mình, bản thân người thuê trọ cũng cần mạnh dạn lên tiếng. Nếu không thể giải quyết với chủ nhà trọ thì chủ động thông báo qua các kênh: UBND phường, xã, đơn vị cung ứng điện hoặc đường dây nóng của Sở Công Thương Thanh Hóa theo số điện thoại 0237.3856704 để được xem xét, giải quyết theo quy định.

Rất khó để chính quyền địa phương thu thập bằng chứng xác thực việc thu tiền điện sai quy định của chủ nhà trọ với người đi thuê nhà để xử phạt.

Hành vi thu tiền điện nước cao hơn mức cho phép nhằm mục đích kinh doanh sẽ bị phạt tiền từ 20 - 30 triệu đồng và buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp đã chiếm đoạt (căn cứ quy định tại khoản 6 Điều 12 Nghị định 134/2013/NĐ-CP, sửa đổi bởi Khoản 15 Điều 2 Nghị định 17/2022/NĐ-CP).

Ông Vũ Văn Trà, Luật sư thuộc Công ty Luật TNHH Sơn Trà, Đoàn Luật sư tỉnh Thanh Hóa, cho biết: "Mặc dù giao ước giữa bên cho thuê, người thuê được sự đồng ý của hai bên nhưng đã vi phạm điều cấm của pháp luật vì đã thu mức giá tiền điện, nước cao hơn so với quy định của luật. Trong khi đó, bản chất hợp đồng thuê nhà là một giao dịch dân sự mà khi giao dịch dân sự vi phạm pháp luật thì giao dịch sẽ bị vô hiệu. Do vậy, chủ trọ vẫn bị phạt tiền từ 20 triệu đồng đến 30 triệu đồng đối với người cho thuê nhà thu tiền điện của người thuê nhà cao hơn giá quy định trong trường hợp mua điện theo giá bán lẻ điện để phục vụ mục đích sinh hoạt, sản xuất, kinh doanh, dịch vụ. Đồng thời, người cho thuê thu lợi bất hợp pháp còn bị áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả là buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp do thực hiện hành vi vi phạm cho cá nhân, tổ chức bị chiếm đoạt".

... bản chất hợp đồng thuê nhà là một giao dịch dân sự mà khi giao dịch dân sự vi phạm pháp luật thì giao dịch sẽ bị vô hiệu. Do vậy, chủ trọ vẫn bị phạt tiền từ 20 triệu đồng đến 30 triệu đồng đối với người cho thuê nhà thu tiền điện của người thuê nhà cao hơn giá quy định trong trường hợp mua điện theo giá bán lẻ điện để phục vụ mục đích sinh hoạt, sản xuất, kinh doanh, dịch vụ.

Ông Vũ Văn Trà, Luật sư thuộc Công ty Luật TNHH Sơn Trà, Đoàn Luật sư tỉnh Thanh Hóa

Tuy nhiên, trước những bất cập trong xử lý vi phạm: tiền điện, tiền nước thường được cộng chung với tiền nhà và tiền dịch vụ, sau đó thanh toán bằng các hình thức khác nhau, không có hóa đơn, chứng từ, thì “Tư liệu duy nhất có thể dùng là hợp đồng thuê nhà. Đây cũng là những lưu ý khi những người thuê trọ đưa ra quyết định”, ông Trà nhấn mạnh.

Để tự bảo vệ quyền lợi của mình, khách thuê trọ (đặc biệt đối với các bạn sinh viên chưa có nhiều kinh nghiệm) nên đọc kỹ hợp đồng thuê nhà, thỏa thuận rõ ràng các mức chi phí với chủ nhà, điều kiện tăng phí cũng yêu cầu cụ thể nhằm đảm bảo tránh được tình trạng chủ nhà lợi dụng tình hình chung để tăng các loại phí quá mức quy định, trục lợi cá nhân.

Tăng Thúy – Lan Trinh