Xe buýt trá hình lộng hành, doanh nghiệp vận tải hành khách công cộng bất lực

Nhiều xe khách ngang nhiên chèn ép, cướp khách của xe buýt. Các lái xe buýt liên tục bị dọa nạt, thậm chí bị đánh bởi người của những nhà xe cạnh tranh không lành mạnh. Đáng nói là, sự việc đã diễn ra từ nhiều năm nay nhưng vẫn không được xử lý dứt điểm, gây bất bình cho những doanh nghiệp vận tải chân chính cũng như nhiều hành khách.

Xe khách với màu sơn giống xe buýt số 02, luôn chạy trước chặn đầu, bắt khách và cố tình không cho xe buýt vượt lên.

“Ngụy trang” thành xe buýt để tranh giành khách

Công ty CP Vận tải ô tô Thanh Hóa hiện khai thác 2 tuyến xe buýt số 02 và 14. Trong đó, tuyến số 02 có lộ trình TP Sầm Sơn - TP Thanh Hóa - huyện Vĩnh Lộc; tuyến buýt số 14 có lộ trình TP Sầm Sơn (mùa đông là từ cầu Nguyệt Viên, TP Thanh Hóa) - TP Thanh Hóa - suối cá Cẩm Lương (Cẩm Thủy). Tuy nhiên, theo phản ánh từ phía công ty, khoảng 2 năm qua, nhiều xe khách, xe dù tranh cướp khách trên 2 tuyến này ngày càng trắng trợn, coi thường pháp luật. Hành động thường thấy nhất là các xe dù “ngụy trang” giống xe buýt, chạy trước xe buýt một đoạn, tìm cách lạng lách không cho vượt trước để “hớt” khách của xe buýt tại các điểm chờ xe với giá cước tương đương xe buýt. Theo quy định tại Thông tư số 63/2014/TT-BGTVT của Bộ Giao thông - Vận tải, xe khách tuyến cố định phải dừng, đỗ, đón/trả khách ở bến xe và những điểm được quy định, càng không được đậu đỗ và đón/trả khách tại các khu vực nhà chờ của xe buýt - hình thức vận tải công cộng được ưu tiên.

Một xe khách tuyến cố định “ngụy trang” màu sơn và dòng chữ trên kính giống hệt xe buýt để tranh giành, đón khách xe buýt.

Để làm rõ thêm về thực trạng này, nhóm phóng viên Báo Thanh Hóa đã có các buổi thâm nhập thực tế để tìm hiểu. Nắm được giờ xuất bến của xe buýt, nên khi một xe buýt tuyến 14 bắt đầu xuất bến từ TP Sầm Sơn, thì từ xã Quảng Tâm, xe khách trá hình xe buýt mang biển kiểm soát 36B 019.69 cũng chuyển bánh ra Quốc lộ 47. Điều đáng nói, màu sơn, những dòng chữ trên kính đều được “ngụy trang” giống những chiếc xe buýt chạy tuyến số 02. Bản chất là xe khách tuyến cố định nhưng xe này ngang nhiên dừng, đỗ, “ghé” vào các điểm chờ xe buýt, có phụ xe nhảy xuống chèo kéo khách lên xe. Nhiều người đi xe còn nhầm tưởng rằng, đây là xe buýt, chỉ khác là, khi thu tiền, xe này không trả vé mà chỉ thu tiền “chay”. Chạy chậm chèo kéo khách, chờ xe buýt đi gần tới thì xe khách này tăng tốc chạy trước đến điểm dừng xe buýt tiếp theo. Qua địa bàn TP Thanh Hóa với lưu lượng xe lưu thông đông đúc, xe buýt trá hình này vẫn cố tình không cho xe buýt vượt qua, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông. Theo tìm hiểu, đây là xe khách tuyến cố định của nhà xe Dũng Cường, chạy cùng cung đường với tuyến xe buýt số 14 đến tận suối cá Cẩm Lương, rồi sau đó tiếp tục lên đến thị trấn Cành Nàng của huyện Bá Thước.

Một xe khách “đeo” số hiệu của xe buýt số 14 ngang nhiên đậu đỗ đón khách trên lý trình của tuyến xe buýt số 14.

Trong vai một hành khách, phóng viên lên một xe khách khác mang biển kiểm soát 36B 019.65 - xe được phản ánh cũng chuyên “hớt” khách tại các nhà chờ xe buýt. Từ điểm chờ xe buýt trước cổng Trường THPT chuyên Lam Sơn trên đường Lê Lai (TP Thanh Hóa), xe di chuyển rất chậm vào phía nội đô, qua cầu Lai Thành thì ngang nhiên dừng lại khoảng 5 - 6 phút chờ hành khách trên xe... xuống mua nước mắm. Tại một số điểm chờ xe buýt như: Bờ hồ, chợ Tây Thành, Bến xe khách phía Tây..., xe này đều dừng đỗ trái quy định, phụ xe xuống để mời chào khách lên xe. Với hàng hóa trên nóc xe cao chất ngất, lại sẵn sàng đậu đỗ ngay trên đường để bắt khách, gây cản trở giao thông, tiềm ẩn nhiều nguy hiểm cho người và phương tiện khác tham gia giao thông.

Số biển kiểm soát, giờ khởi hành, đón khách sai quy định, phương thức hoạt động của các xe dù, xe buýt trá hình này đều giống nhau, lặp đi lặp lại hằng ngày. Điều này rất dễ cho các cơ quan, lực lượng chức năng ra quân kiểm tra xử lý, ngăn chặn, nhưng không hiểu sao, sự việc diễn ra đã nhiều năm, thành hệ thống mà vẫn tiếp diễn!?

Các doanh nghiệp xe buýt kêu cứu

Ông Lê Xuân Long, Giám đốc Công ty CP Vận tải ô tô Thanh Hóa, bức xúc: Doanh nghiệp chúng tôi khai thác 2 tuyến xe buýt số 02 và 14. Gần đây, việc kinh doanh ngày càng khó khăn bởi tình trạng tranh giành khách, dọa nạt để chèn ép của các nhà xe tư nhân ngày càng phức tạp. Họ dùng cả đối tượng có tính côn đồ để cạnh tranh không lành mạnh, làm sao chúng tôi phát triển được. Ngoài những vụ dọa nạt, năm 2017, tại huyện Cẩm Thủy, người của nhà xe Hoa Độ đã đánh tài xế tuyến xe buýt số 14 là anh Nguyễn Vinh Dũng phải nhập viện, sau điều trị, anh này sợ phải bỏ nghề. Sang năm 2018, người của nhà xe Thắng Hùng lại gây gổ, rượt đuổi đánh nhân viên tuyến xe buýt số 02 của chúng tôi tại TP Sầm Sơn. Gần đây, tình trạng đón trả khách tại bến xe buýt, lấn chiếm điểm dừng không cho xe buýt vào vị trí quy định gây mất an toàn giao thông vẫn diễn ra, cho dù phía công ty đã có nhiều văn bản gửi đến các cơ quan chức năng. Phức tạp nhất là “trên địa bàn huyện Cẩm Thủy, các nhà xe tuyến cố định đã xúi dục, lôi kéo một số phần tử xấu vào bến xe buýt tại khu vực đầu cầu treo xã Cẩm Lương, gây gổ đánh nhân viên lái xe, cho người đi xe mô tô chặn đầu xe buýt. Các xe liên tục chèn ép xe buýt mang biển kiểm soát: 36B 028.49; 36B 019.69; 36B 019.60; 36B 000.17; 36B 015.37; 36B 035.83” - ông Long cho biết thêm.

Xe buýt trá hình ngang nhiên chèo kéo, đón khách không đúng điểm quy định.

Công ty TNHH Vĩnh Quang (TP Thanh Hóa) cũng vừa có văn bản phản ánh đến Hiệp hội Ô tô vận tải Thanh Hóa về tình trạng các tuyến xe buýt bị xe khách tranh giành khách thiếu lành mạnh. Cụ thể, tuyến xe buýt số 16 có lộ trình từ biển Hải Tiến (Hoằng Hóa) đi huyện Như Thanh đang bị 3 xe dù của nhà xe Trung Cường ở huyện Nông Cống tranh giành khách sai quy định. Các xe này xuất phát từ Ngã ba Chuối đi TP Thanh Hóa, các huyện Hậu Lộc và Nga Sơn. Khi trở về, thường tập hợp ở gầm cầu vượt Phú Sơn để xuất phát chạy trước chèn ép xe buýt...

Ngày 20-11-2019, Công ty TNHH - Tổng Công ty Đông Bắc (TP Thanh Hóa) - doanh nghiệp đang vận hành 3 tuyến xe buýt 07, 10 và 11 cũng có văn bản phản ánh và đề nghị các cấp chính quyền, các cơ quan có liên quan vào cuộc giải quyết tình trạng tương tự. Cũng bởi tình trạng này mà doanh thu mảng vận tải xe buýt của công ty liên tục giảm: Năm 2017 giảm 1/4 so với 2016, năm 2018 giảm 1/3 so với 2017, năm 2019 giảm 1/2 so với 2018. Các xe dù, xe buýt trá hình không kê khai thuế, nên có lợi thế cạnh tranh hơn so với xe buýt. Hiện nhiều tuyến xe buýt đã có tình trạng thu không đủ chi...

Một xe khách “đội lốt” xe buýt đậu đỗ chờ đón khách tại điểm chờ xe buýt gần Bờ hồ (TP Thanh Hóa).

Thông tin từ Hiệp hội Vận tải ô tô Thanh Hóa, sau hơn 10 năm hoạt động, đến nay, vận tải hành khách công cộng trên địa bàn tỉnh đang gặp nhiều khó khăn, một số tuyến thua lỗ kéo dài nên phải dừng hoạt động. Từ chỗ có 20 tuyến hoạt động trên địa bàn tỉnh, đến tháng 12–2019 này chỉ còn 12 tuyến. Những tuyến còn lại đa phần gặp nhiều khó khăn trong kinh doanh bởi nhiều nguyên nhân, nhưng chủ yếu là do tình trạng xe dù bến cóc, xe khách tuyến cố định chèn ép, tua lượn, đón đầu... để cạnh tranh không lành mạnh, sai các quy định hiện hành.

Vận tải hành khách bằng xe buýt là loại hình giao thông công cộng cần được ưu tiên bởi nó góp phần giảm thiểu phương tiện tham gia giao thông, tiết kiệm chi phí cho hành khách, dễ quản lý... Tuy nhiên, việc cạnh tranh không lành mạnh từ các phương tiện giao thông khác đã, đang làm cho hoạt động vận tải công cộng này “yếu” dần. Mặt khác, để các xe dù, xe buýt trá hình ngang nhiên hoạt động sẽ gây thất thu thuế Nhà nước do khó kiểm soát, lại tiềm ẩn nguy cơ gây mất trật tự an toàn giao thông. Đỉnh điểm là vào ngày 17-11-2019, vì cố lạng lách, chạy vượt trước xe buýt để bắt khách, một xe khách đã tông chết một người đi xe đạp tại địa phận thị trấn Vạn Hà (Thiệu Hóa).

Nhóm PV Kinh tế