Đừng ham lãi cao khi chơi họ, hụi, phường

Tháng 10/2023, một cặp vợ chồng ở phường Quảng Vinh, TP Sầm Sơn tuyên bố vỡ họ, hụi, cả trăm hộ dân làng trên xóm dưới ở trong phường điêu đứng khi không đòi được tiền. Ông Phạm Đình Quang, khu phố Quang Minh - người tham gia chơi họ cho biết: Gia đình chị D., anh T. là chủ họ khoảng 15 năm nay nên nhiều người trong xã tin tưởng gửi tiền. Thế rồi bỗng nhiên chị D. thông báo vỡ nợ, khiến hàng chục hộ dân lo lắng, gửi đơn cầu cứu, tố giác tới cơ quan công an. Sau gần 10 tháng xảy ra vụ việc, đến nay vẫn “dậm chân tại chỗ”, tiền chưa lấy lại được mà gia đình chủ họ không thấy có mặt ở địa phương.

Luật sư Vũ Văn Trà, Công ty Luật TNHH Sơn Trà tư vấn pháp luật cho người dân.

Được biết, vụ vỡ họ xảy ra tại phường Quảng Vinh có số lượng người tham gia rất lớn và diễn ra trong thời gian dài. Hoạt động không đúng theo quy định, người tổ chức họ không thông báo với chính quyền địa phương, người tham gia dây họ không có biên bản họp thỏa thuận với nhau và có số người tham gia cụ thể, thậm chí là không biết dây họ có bao nhiêu người... Có một số người đến kỳ lấy họ nhưng vì chưa cần đến tiền còn “gửi” lại chủ họ?!

Dù các cơ quan chức năng đã nhiều lần cảnh báo về những rủi ro khi tham gia các hình thức góp hụi, họ, phường, tuy nhiên sức hấp dẫn vì lãi suất cao vẫn khiến nhiều người dân “nhẹ dạ”, quyết định tham gia vào mô hình này. Theo thống kê tại báo cáo tình hình tội phạm và kết quả công tác kiểm sát tỉnh Thanh Hóa trong 6 tháng đầu năm 2024, tội phạm cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự, tín dụng đen tăng 33 vụ. Trong đó, các đối tượng lợi dụng sự thiếu hiểu biết, thiếu thông tin và sự hám lợi, lòng tham của một bộ phận người dân để huy động vốn với số tiền lớn, lãi suất cao dưới các hình thức khác nhau như: huy động tài chính, kinh doanh đa cấp, vay trên ứng dụng và có cả hình thức tham gia họ, hụi.

Pháp luật vốn không cấm hình thức hụi, họ, phường. Điều 471 Bộ luật Dân sự 2015 quy định: họ, hụi, biêu, phường là hình thức giao dịch về tài sản theo tập quán trên cơ sở thỏa thuận của một nhóm người tập hợp nhau lại cùng định ra số người, thời gian, số tiền hoặc tài sản khác, thể thức góp, lĩnh họ và quyền, nghĩa vụ của các thành viên. Việc tổ chức họ nhằm mục đích tương trợ trong Nhân dân được thực hiện theo quy định của pháp luật. Trường hợp việc tổ chức họ có lãi thì mức lãi suất phải tuân theo quy định; nghiêm cấm việc tổ chức họ dưới hình thức cho vay nặng lãi.

Tìm hiểu quy định về lãi suất trong họ có lãi, Luật sư Vũ Văn Trà, Công ty Luật TNHH Sơn Trà thuộc Đoàn Luật sư tỉnh Thanh Hóa, cho biết: Căn cứ theo các quy định của pháp luật, lãi suất trong quan hệ họ, hụi do các thành viên của dây họ thỏa thuận hoặc do từng thành viên đưa ra để được lĩnh họ tại mỗi kỳ mở họ nhưng không vượt quá 20%/năm.

Cụ thể, tại Điều 21 Nghị định 19/2019/NĐ-CP ngày 19/2/2019 về họ, hụi, biêu, phường đã nêu rõ: Lãi suất trong họ có lãi do các thành viên của dây họ thỏa thuận hoặc do từng thành viên đưa ra để được lĩnh họ tại mỗi kỳ mở họ nhưng không vượt quá 20%/năm của tổng giá trị các phần họ phải góp trừ đi giá trị các phần họ đã góp trên thời gian còn lại của dây họ. Trường hợp mức lãi suất giới hạn nói trên được điều chỉnh bởi cơ quan có thẩm quyền theo quy định tại Khoản 1 Điều 468 của Bộ luật Dân sự thì áp dụng mức lãi suất giới hạn được điều chỉnh đó. Trường hợp lãi suất theo thỏa thuận hoặc do từng thành viên đưa ra để được lĩnh họ tại mỗi kỳ mở họ vượt quá lãi suất giới hạn quy định tại Khoản 1 điều này thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực.

Về lãi suất trong trường hợp chậm góp, chậm giao phần họ được quy định tại Điều 22 Nghị định 19/2019/NĐ-CP: Trường hợp đến kỳ mở họ mà chủ họ không giao hoặc giao không đầy đủ các phần họ cho thành viên được lĩnh họ, thành viên chưa lĩnh họ không góp phần họ hoặc góp phần họ không đầy đủ thì phải trả lãi đối với số tiền chậm trả tương ứng với thời gian chậm trả. Lãi suất phát sinh do chậm góp hoặc chậm giao phần họ được xác định theo thỏa thuận của các bên nhưng không được vượt quá mức lãi suất giới hạn 20%/năm của số tiền chậm trả trên thời gian chậm trả, nếu không có thỏa thuận thì lãi suất được xác định bằng 10%/năm của số tiền chậm trả trên thời gian chậm trả.

Trường hợp đến kỳ mở họ mà thành viên đã lĩnh họ không góp phần họ hoặc góp phần họ không đầy đủ thì phải trả lãi như sau: đối với họ không có lãi, lãi suất được xác định theo thỏa thuận nhưng không được vượt quá mức lãi suất giới hạn 20%/năm của số tiền chậm góp họ trên thời gian chậm góp, nếu không có thỏa thuận thì lãi suất được xác định bằng 10%/năm của số tiền chậm góp trên thời gian chậm góp. Trường hợp họ có lãi, lãi suất được xác định theo mức quy định tại Khoản 5 Điều 466 của Bộ luật Dân sự đối với họ có lãi.

Luật sư Vũ Văn Trà khuyến cáo, trước sự phức tạp của hình thức chơi họ, hụi, người dân cần tự trang bị các kiến thức pháp luật có liên quan, tỉnh táo lựa chọn hình thức tích góp an toàn. Nếu có ý định tham gia chơi họ, hụi thì cần phải tìm hiểu kỹ về nhân thân của chủ họ, các thành viên tham gia, lập văn bản và yêu cầu công chứng các thỏa thuận về hụi, họ. Ngoài ra, cần nắm bắt các quy định của pháp luật liên quan đến họ như: tiền lãi không được vượt quá 20%/năm, quyền và nghĩa vụ, trách nhiệm pháp lý của chủ họ, thành viên góp họ theo quy định tại Nghị định 19/2019/NĐ-CP.

Bài và ảnh: Việt Hương