Du lịch sáng tạo: Cơ hội cho Thanh Hóa

Trò Xuân Phả – di sản văn hóa đặc sắc, riêng có của xứ Thanh.

Du lịch sáng tạo được hiểu là loại hình du lịch mà khách du lịch có cơ hội được phát triển tiềm năng sáng tạo của họ, thông qua các trải nghiệm học tập, tìm hiểu...

Sự tăng trưởng và phát triển của du lịch qua từng năm, đã và đang đòi hỏi Việt Nam phải không ngừng cải thiện, đổi mới các sản phẩm và dịch vụ du lịch. Từ đó, đáp ứng nhu cầu được khám phá và trực tiếp trải nghiệm văn hóa, cuộc sống tại điểm đến của du khách. Đây cũng đồng thời là cơ sở để du lịch sáng tạo được các chuyên gia, nhà quản lý du lịch nhìn nhận như một cách thức mới, có thể thỏa mãn nhu cầu ngày càng cao của khách du lịch. Còn nhớ, cách đây 3 năm, khi bộ phim Kông – Đảo đầu lâu vừa đóng máy và nhận được nhiều sự mong đợi của khán giả toàn cầu; tỉnh Ninh Bình đã nhanh chóng “bắt trend” và tận dụng phim trường (nằm trong quần thể di sản Tràng An) thành một điểm du lịch mới và là một mô hình du lịch sáng tạo độc đáo của Việt Nam lúc bấy giờ. Hay như Hội An vài năm trở lại đây đã nổi lên như một điểm đến hấp dẫn, với nhiều mô hình tour mới. Chẳng hạn, “Một ngày làm cư dân phố cổ”, “Một ngày trải nghiệm làm nông dân”... Khi khách du lịch tham gia các tour này, sẽ được sống cùng với gia đình nghệ nhân làng nghề (làm đèn lồng), hoặc ra đồng trồng rau với người nông dân ở (làng rau Trà Quế). Theo đó, cách thức sinh hoạt, sản xuất cũng như đời sống tinh thần của dân cư các làng nghề truyền thống sẽ được du khách tự thân trải nghiệm, để khám phá và thu nhận kiến thức, sự hiểu biết cho riêng mình.

Theo nhiều nghiên cứu thì dù những sản phẩm du lịch sáng tạo của Việt Nam hiện còn khá manh mún; song bước đầu đã nhận được những phản hồi tích cực từ du khách, nhất là du khách quốc tế. Chẳng hạn, với những trải nghiệm thú vị tại làng rau Trà Quế, nhiều khách quốc tế đã cho đánh giá “Tuyệt vời” (mức 5 – mức cao nhất) ở mục “kinh nghiệm du lịch nổi tiếng thế giới”. Qua các ví dụ về du lịch sáng tạo, không khó để nhận ra đặc trưng nổi bật nhất của loại hình du lịch này là đề cao sự tương tác giữa du khách với văn hóa bản địa, có sự kết nối chặt chẽ với người dân địa phương, hoặc những người tạo nên nền văn hóa ấy. Đồng thời, các hoạt động du lịch tại điểm đến vẫn được xây dựng đầy đủ, song tour được thiết kế một số trải nghiệm đặc biệt và chân thực dành cho du khách. Nhiều người có thể lầm tưởng du lịch sáng tạo với du lịch homestay. Song, du lịch homestay lấy phương thức “ba cùng” (cùng ăn, cùng ở, cùng sinh hoạt) để du khách quan sát, thưởng ngoạn. Còn du lịch sáng tạo nhấn mạnh đến cảm xúc, tình cảm và quá trình khám phá bản thân, cũng như cơ hội tìm hiểu, học hỏi từ nền văn hóa bản địa của du khách. Nói cách khác, du lịch sáng tạo nhấn mạnh và tô đậm hơn mối liên hệ cùng sự tương tác giữa du khách với cộng đồng địa phương, thông qua quá trình trải nghiệm của chính họ.

Lợi ích mà du lịch sáng tạo mang lại không chỉ góp phần đa dạng hóa và nâng cao giá trị cho các sản phẩm du lịch; mà còn góp phần bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa, cũng như nâng cao ý thức trách nhiệm của cộng đồng vào việc bảo tồn văn hóa và phát triển du lịch. Chưa kể, du lịch sáng tạo còn góp phần quảng bá hình ảnh và phát triển thương hiệu du lịch, dựa trên việc sử dụng hiệu quả các hiệu ứng truyền thông mới như mạng xã hội, Tik Tok... Dựa theo những đặc trưng và lợi ích của nó, rõ ràng loại hình du lịch sáng tạo là một sự lựa chọn thích hợp để phát triển ở Việt Nam nói chung và Thanh Hóa nói riêng. Với nguồn tài nguyên du lịch phong phú và hấp dẫn, Thanh Hóa đang có điều kiện và cơ hội để phát triển du lịch sáng tạo. Đó là các giá trị văn hóa truyền thống như lễ hội, trò chơi trò diễn dân gian, phong tục tập quán, ẩm thực hết sức đa dạng, độc đáo. Là các danh lam thắng cảnh đẹp; hạ tầng kỹ thuật và cơ sở vật chất du lịch ngày càng đồng bộ, hiện đại; công nghệ thông tin phát triển nhanh...

Du lịch sáng tạo có khả năng “bỏ qua” tính mùa vụ của du lịch nghỉ dưỡng biển. Đồng thời, lấy bản sắc văn hóa – văn hóa bản địa làm nền tảng cơ bản để phát triển. Đặc biệt, đây là sản phẩm tương đối bền vững, lại không yêu cầu quá cao về cơ sở vật chất như các sản phẩm nghỉ dưỡng khác. Chính vì lẽ đó, du lịch sáng tạo đang mở ra cơ hội cho du lịch Thanh Hóa để khai thác, phát huy và phát triển lợi thế từ tài nguyên du lịch nhân văn. Cách đây vài tháng, khi Thanh Hóa đón đoàn khách gồm nhiều nhà báo quốc tế đến tham quan các di sản Thành Nhà Hồ và Lam Kinh. Dù thời gian không dài và họ cũng chưa có cơ hội được trực tiếp trải nghiệm, khám phá đời sống cùng cộng đồng địa phương. Song họ vẫn kịp lưu lại nhiều ấn tượng đẹp đối với văn hóa bản địa, thông qua các loại hình văn hóa – văn nghệ dân gian đậm đà bản sắc (trò Xuân Phả, múa sạp, múa cây bông...). Đồng thời, nhiều ý kiến cho rằng, việc bảo tồn và gìn giữ tốt các giá trị văn hóa truyền thống này chính là chìa khóa tạo tính hấp dẫn cho du lịch Thanh Hóa.

Đã có nhiều ví dụ thực tế chứng minh rằng, tiềm năng sẵn có và sự chủ động, sáng tạo của các địa phương, chính là một chìa khóa quan trọng để du lịch sáng tạo hình thành và phát triển. Vậy, vấn đề đặt ra cho du lịch Thanh Hóa là cần sáng tạo như thế nào để biến tiềm năng thành một sản phẩm mới, đặc trưng và có sức hút? Một kinh nghiệm cực kỳ quý được rút ra ở đây là khả năng thu hút, khuyến khích sự sáng tạo của doanh nghiệp. Ví như cây Cầu Vàng (tại khu du lịch Bà Nà, TP Đà Nẵng) thời gian qua đã tạo ra “cơn sốt” du lịch đối với du khách trong nước và quốc tế. Như vậy, doanh nghiệp sẽ là người đi tiên phong, tạo ra các sản phẩm du lịch đầy sáng tạo, mới mẻ, độc đáo và góp phần đưa văn hóa Việt gần hơn với du khách. Bên cạnh đó, cần nhấn mạnh đến vai trò của cộng đồng địa phương trong việc xây dựng các sản phẩm du lịch gắn với văn hóa bản địa. Bởi, du lịch sáng tạo đề cao sự trải nghiệm, tham gia và học hỏi của du khách. Do đó, cư dân bản địa chính là cầu nối, tạo ra sự tương tác và môi trường lành mạnh, để du khách có thể trực tiếp tham gia và hòa nhịp vào cuộc sống với tư cách một “thành viên” của cộng đồng. Ngoài ra, để du lịch sáng tạo có cơ hội phát triển, thì không thể không nhấn mạnh đến vai trò định hướng, cùng những chiến lược phát triển bài bản của cơ quan quản lý và chính quyền các địa phương. Sự tổng hòa của cả 3 yếu tố doanh nghiệp – người dân – chính quyền mới cho ta hy vọng về sự phát triển của loại hình du lịch sáng tạo trong thờian tới.

Khôi Nguyên