Chăm sóc, nâng cao sức khỏe người cao tuổi, bảo đảm thích ứng với già hóa dân số

Với mục tiêu chăm sóc, nâng cao sức khỏe người cao tuổi (NCT) bảo đảm thích ứng với quá trình già hóa dân số, góp phần thực hiện thành công Chiến lược dân số Việt Nam đến năm 2030, Thanh Hoá đã triển khai nhiều hoạt động chăm sóc, trợ giúp, động viên NCT sống vui - khỏe - hạnh phúc.

Hội Người cao tuổi thị trấn Rừng Thông hưởng ứng Ngày Quốc tế người cao tuổi.

Nhiều mô hình chăm sóc sức khoẻ NCT

Mô hình Chăm sóc tích hợp dành cho NCT tại cộng đồng được triển khai thí điểm ở phường Quảng Phú (TP Thanh Hóa) và xã Đông Phú (Đông Sơn) từ tháng 9/2023 để phù hợp với xu hướng già hóa dân số, nhằm chăm sóc cho NCT một cách toàn diện và hiệu quả nhất. Tham gia mô hình, mỗi xã, phường có 3 thôn/tổ dân phố xây dựng các câu lạc bộ liên thế hệ tự giúp nhau, mỗi câu lạc bộ có 10 tình nguyện viên chăm sóc tại nhà. Các tình nguyện viên sẽ đến nhà chăm sóc, hỗ trợ cho người cao tuổi khó khăn có nhu cầu chăm sóc. Các đối tượng tham gia dự án gồm: cán bộ hội cơ sở, cán bộ y tế, cán bộ công tác xã hội cơ sở... và được tập huấn về phương pháp, chu trình quản lý, các hoạt động liên quan trực tiếp đến dự án chăm sóc sức khỏe cho NCT.

Đánh giá về hiệu quả mô hình, Giám đốc Trung tâm Y tế TP Thanh Hoá Lê Việt Hùng cho biết: Chương trình đã xây dựng được cơ chế quản lý cũng như kế hoạch vận hành, điều phối hoạt động; sàng lọc và lựa chọn đối tượng cần được chăm sóc, giúp đỡ; trang bị kiến thức cho các tình nguyện viên về cách giao tiếp với NCT, cách nhận biết và phòng tránh các bệnh nền thường gặp, kỹ năng, phương pháp chăm sóc NCT. Mô hình đã hỗ trợ, chăm sóc những người có hoàn cảnh khó khăn một cách hiệu quả, mang lại niềm vui, sự tin tưởng và đánh giá cao của gia đình và người thân của người được giúp đỡ.

Đoàn chuyên gia Nhật Bản làm việc tại thị trấn Rừng Thông về Dự án hỗ trợ dự phòng chăm sóc sức khỏe người cao tuổi ứng phó với già hóa dân số áp dụng mô hình Tsuyama.

Năm 2023, thị trấn Rừng Thông (Đông Sơn) được lựa chọn triển khai Dự án hỗ trợ dự phòng chăm sóc sức khỏe NCT ứng phó với già hóa dân số áp dụng mô hình Tsuyama do JICA (Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản) tài trợ. Cùng với việc đẩy mạnh công tác truyền thông vận động chăm sóc sức khỏe cho NCT, việc luyện tập được duy trì thực hiện hiệu quả ở 9/9 tổ dân phố, các thành viên đăng ký tự nguyện tham gia luyện tập đã tham gia luyện tập thường xuyên ít nhất 2 lần/1 tuần. Lồng ghép vào những buổi tập, cán bộ y tế còn tổ chức tư vấn, tuyên truyền trước mỗi buổi tập về các nội dung như tầm quan trọng của dinh dưỡng đối với NCT. Chăm sóc răng miệng; tầm quan trọng của vệ sinh thân thể hàng ngày, nhu cầu sinh hoạt văn hóa văn nghệ, tham gia hoạt động xã hội và tuân thủ điều trị bệnh mạn tính đối với NCT.

Phó Chủ tịch UBND thị trấn Rừng Thông Tống Văn Hùng cho biết: Khi được lựa chọn tham gia dự án, địa phương đã tiến hành khảo sát, lựa chọn và bố trí các địa điểm luyện tập đảm bảo các điều kiện cần thiết cho NCT tại 9 tổ dân phố; triển khai thành lập các tổ/nhóm NCT luyện tập. Tại các địa điểm tập luyện đều có diện tích rộng rãi, thoáng mát, đầy đủ ghế tựa phục vụ cho NCT luyện tập, điện, nước, quạt, mái che mưa, che nắng, thu hút đông đảo NCT tham gia. Ngoài luyện tập hàng ngày, các thành viên còn thực hiện đo huyết áp, ghi chỉ số vào sổ theo dõi sức khỏe; được hướng dẫn và tổ chức luyện tập các bài tập tránh ngã cho NCT và mở rộng các hoạt động dự phòng chăm sóc của NCT cũng như những người thân của NCT để nâng cao sức khỏe thể chất và tinh thần cho NCT. Dự án mới triển khai trong thời gian ngắn nhưng sức khỏe của các bác tham gia được cải thiện rất tốt.

Luyện tập bài tập tránh ngã cho người cao tuổi ở thị trấn Rừng Thông.

Bà Nguyễn Thị Lam ở khu phố Hàm Hạ cho hay: Tham gia mô hình, NCT được kiểm tra sức khỏe và theo dõi cụ thể từng buổi tập. Mỗi buổi tập chỉ tập 1 bài tập cố định nhưng để tránh nhàm chán, các hướng dẫn viên thay đổi hình thức như trò chơi rèn luyện trí nhớ, rồi một số động tác giãn cơ với phương pháp phù hợp. Bên cạnh đó, nhân viên y tế cũng tư vấn các bệnh như huyết áp, tim mạch, chế độ dinh dưỡng phù hợp.

Trao đổi với Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Đông Sơn Nguyễn Quang Vinh, được biết: Dự án hỗ trợ dự phòng chăm sóc sức khỏe NCT ứng phó với già hóa dân số áp dụng mô hình Tsuyama được triển khai đã góp phần nâng cao nhận thức về già hóa dân số, trách nhiệm và nghĩa vụ của cá nhân, gia đình và cộng đồng trong việc chăm sóc sức khỏe NCT. Qua đó, tạo thói quen chăm sóc sức khỏe NCT của gia đình, cá nhân người cao tuổi, của cộng đồng và xã hội; giảm gánh nặng của xã hội và gia đình NCT cho việc điều trị các bệnh tật phát sinh.

Kiểm tra sức khoẻ cho người cao tuổi tại xã Nga An (Nga Sơn).

Để người cao tuổi sống vui, sống khỏe

Với sự quan tâm của các cấp, ngành, các hội, đoàn thể ở địa phương, chất lượng cuộc sống, tuổi thọ trung bình của NCT trên địa bàn tỉnh ngày càng được nâng lên. Theo đó, tỷ lệ NCT trên địa bàn tỉnh không ngừng tăng lên và là một trong những tỉnh, thành phố có tỷ lệ NCT tương đối cao. Thanh Hoá bước vào giai đoạn già hóa dân số, năm 2023 toàn tỉnh có 722.913 NCT, chiếm khoảng 18,5% dân số. Tuy nhiên số năm sống khoẻ mạnh của NCT lại không được cao, hầu hết NCT đều mang ít nhất một bệnh mãn tính. Trong khi đó, hệ thống chăm sóc sức khỏe nói chung, chăm sóc sức khỏe ban đầu nói riêng chưa thích ứng với tốc độ già hóa dân số nhanh; việc xây dựng môi trường thân thiện với NCT và triển khai các loại hình chăm sóc sức khỏe dài hạn tại cộng đồng chưa được quan tâm đúng mức. Do đó, việc chăm sóc sức khỏe NCT, để NCT sống vui, sống khỏe là việc làm cần thiết trong giai đoạn hiện nay.

Trước những thách thức đặt ra, Chi cục Dân số tỉnh Thanh Hoá đã phối hợp với các cấp, ngành, địa phương đổi mới hoạt động truyền thông từ tỉnh tới cơ sở với nhiều hình thức đa dạng; triển khai nhiều hoạt động chăm sóc sức khỏe NCT; nâng cao năng lực cho cán bộ cơ sở trong việc chăm sóc sức khỏe NCT... Cùng với thực hiện tốt các chính sách của Trung ương, Thanh Hoá đã triển khai nhiều hoạt động chăm lo, hỗ trợ, nâng cao chất lượng cuộc sống của NCT. Ngành Y tế đã tập trung thực hiện các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác chăm sóc sức khỏe cho NCT trên địa bàn tỉnh. Hàng năm, đã phối hợp với các sở, ban, ngành liên quan và các địa phương chỉ đạo rà soát, thực hiện nghiêm chính sách đối với NCT; trong đó, đảm bảo người cao tuổi thuộc hộ nghèo được cấp thẻ bảo hiểm y tế, được miễn, giảm viện phí, được khám chữa bệnh và cấp thuốc miễn phí theo quy định.

Nhiều chương trình chăm sóc sức khỏe, tư vấn sức khỏe NCT được tổ chức thường xuyên, định kỳ, tập trung cao điểm vào Tháng hành động vì NCT (tháng 10 hằng năm). Toàn tỉnh hiện có 559 câu lạc bộ chăm sóc sức khỏe NCT với gần 28.000 NCT tham gia; số NCT được phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng ngày càng cao, đạt trên 9.055 lượt; số NCT cô đơn bị bệnh nặng không thể đến khám chữa bệnh tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh được cán bộ y tế khám chữa tại nhà là 5.697 lượt. Tỷ lệ người cao tuổi được lập hồ sơ theo dõi sức khỏe đạt 61,3%; tỷ lệ NCT được khám sức khỏe định kỳ ít nhất 1 lần/năm do Trạm Y tế cấp xã tổ chức thực hiện đạt 65%; khám phát hiện trên 54.866 lượt NCT có bệnh mãn tính không lây nhiễm, tỷ lệ NCT khám chữa bệnh tại các cơ sở y tế chiếm 32,3% tổng số lượt người đến khám, chữa bệnh.

Một buổi sinh hoạt Câu lạc bộ người cao tuổi tại xã Nhi Sơn (Mường Lát).

Năm 2024, nhiều chương trình, kế hoạch quan tâm, chăm sóc NCT đã được xây dựng và triển khai hiệu quả, như Kế hoạch số 64/KH-CCDS, ngày 19/3/2024 về Chương trình chăm sóc sức khỏe NCT. Theo đó, Chi cục Dân số đã tổ chức 1 lớp tập huấn cho 18 huyện, cung cấp các nội dung về công tác chăm sóc sức khỏe NCT như già hóa dân số và sức khỏe NCT; tổng quát về sức khỏe NCT; lối sống để phòng ngừa một số bệnh cao huyết áp, mạn tính không lây nhiễm; việc khám sức khỏe và tầm soát bệnh định kỳ; khám ngay khi có triệu chứng cảnh báo ung thư; xử trí khi bị đột quỵ và nhồi máu cơ tim...

Tại các huyện, đã tổ chức được 425 cuộc sinh hoạt câu lạc bộ với 21.250 người tham dự; lồng ghép hoạt động văn hóa, văn nghệ với các nội dung về những kiến thức phổ thông, những bệnh thường gặp của NCT trong các hoạt động sinh hoạt câu lạc bộ; đồng thời cũng được phổ biến kiến thức về chăm sóc sức khỏe, kỹ năng phòng bệnh, chữa bệnh, tự chăm sóc sức khỏe và dinh dưỡng ở NCT; tư vấn về rèn luyện thân thể, tăng cường sức khỏe phòng bệnh đặc biệt là các bệnh thường gặp ở NCT cho NCT và người thân...

Ông Lê Bá Thắng, Phó Chi cục trưởng Chi cục Dân số Thanh Hoá cho biết: Xu hướng già hóa dân số đang diễn ra nhanh chóng, việc thực hiện đồng bộ các giải pháp nâng cao nhận thức, sự quan tâm của toàn xã hội đối với NCT để thích ứng với già hóa dân số là rất cần thiết. Tuy nhiên, công tác khám, chữa bệnh cho NCT vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức, đó là: Một số địa phương chưa quan tâm bố trí kinh phí thực hiện công tác chăm sóc sức khỏe NCT. Cơ sở vật chất phục vụ khám, điều trị cho NCT còn hạn chế; đội ngũ nhân viên y tế được đào tạo về lão khoa chiếm tỷ lệ thấp. Điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị để thành lập khoa lão tại các bệnh viện còn hạn chế; số lượng bác sỹ, điều dưỡng học về chuyên ngành lão khoa còn thiếu nên công tác tư vấn, tuyên truyền và phổ biến kiến thức phòng và chữa bệnh NCT tại cộng đồng chưa đạt hiệu quả...

Cán bộ y tế tư vấn chăm sóc sức khoẻ cho người cao tuổi.

Để NCT sống vui, sống khỏe, sống hạnh phúc hơn thì nội dung hoạt động, cách thức tuyên truyền, vận động về công tác chăm sóc NCT nhằm thay đổi hành vi, tạo môi trường xã hội ủng hộ và tham gia chăm sóc sức khỏe NCT cũng cần phải được đổi mới, chuyên sâu và hiệu quả. Trong thời gian tới, cần tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền về công tác chăm sóc sức khỏe NCT; đẩy mạnh tuyên truyền vận động thay đổi hành vi tạo môi trường xã hội ủng hộ và tham gia chăm sóc sức khỏe NCT. Củng cố, phát triển hệ thống cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu, phòng chống bệnh không lây nhiễm, khám chữa bệnh cho NCT; từng bước xây dựng mô hình chăm sóc sức khỏe dài hạn cho NCT. Đồng thời, nghiên cứu xây dựng, thử nghiệm và nhân rộng mô hình trung tâm dưỡng lão có nội dung chăm sóc sức khỏe NCT theo phương thức xã hội hóa... Ngoài ra, hệ thống cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu, phòng, chống bệnh không lây nhiễm, khám, chữa bệnh cho NCT cũng cần được củng cố và phát triển. Từ đó từng bước xây dựng mô hình chăm sóc sức khỏe dài hạn cho NCT; nâng cao hiệu quả trong công tác chăm sóc sức khỏe NCT, thích ứng với già hóa dân số, góp phần nâng cao chất lượng dân số trên địa bàn tỉnh.

Tô Hà