Phát huy giá trị văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch

Huyện Lang Chánh không chỉ được thiên nhiên ban tặng cảnh quan hùng vĩ mà còn là nơi hội tụ những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của các dân tộc Thái, Mường, Kinh. Việc bảo tồn và phát huy những giá trị này đã và đang trở thành động lực thúc đẩy phát triển du lịch của địa phương.

Múa sạp - nét đẹp văn hóa không thể thiếu trong các lễ hội của huyện Lang Chánh.

Nét văn hóa độc đáo

Hàng năm, cứ vào tháng 10 dương lịch, lễ hội Mường Đeng, xã Yên Thắng lại được tổ chức, thu hút đông đảo người dân tham dự. Về với lễ hội Mường Đeng du khách sẽ được hòa mình vào không gian của lễ hội với những trò chơi dân gian độc đáo, những hoạt động thể dục - thể thao và trải nghiệm, khám phá danh thắng ruộng bậc thang ở bản Peo, bản Ngàm Pốc, bản Vặn, bản Tráng...; được check-in với những guồng nước bên cầu treo dọc suối Ngàm và được tìm về với những bản làng người Thái bên nếp nhà sàn truyền thống xinh đẹp, ẩn hiện giữa núi rừng bao la. Cùng với đó, du khách được tham quan chợ phiên vùng cao bản Ngàm Pốc rực rỡ sắc màu với các sản phẩm truyền thống như dệt thổ cẩm, mây tre đan, nông sản,... và được thưởng thức văn hóa ẩm thực tại phiên chợ.

Điểm nhấn độc đáo nhất của lễ hội Mường Đeng chính là việc duy trì, tổ chức lễ hội Chá Mùn. Chá Mùn là một trong những lễ hội tín ngưỡng dân gian đặc sắc, tiêu biểu nhất của người Thái đen ở xã Yên Thắng. Lễ hội gồm nghi lễ mời Pó Then và linh hồn các thầy mo Mùn quá cố, gọi vía người bệnh về tham dự; đón người cai quản địa phương, khách tham dự; tổ chức các trò chơi, trò diễn, tiễn Pó Then, các linh hồn mo Mùn trở về Mường trời... Lễ hội Chá Mùn được xem là cầu nối người dân trong bản, trong mường đoàn kết, vui tươi, phấn khởi, thi đua sản xuất, xây dựng bản làng no ấm. Với giá trị nhân văn sâu sắc, tháng 8/2024, Lễ hội Chá Mùn được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, loại hình lễ hội truyền thống, tập quán xã hội và tín ngưỡng.

Vào các ngày mùng 6 và mùng 7 tháng Giêng hằng năm, người dân thị trấn Lang Chánh và các vùng lân cận lại nô nức tổ chức Lễ hội chùa Mèo. Chùa Mèo hay còn gọi là đỉnh Miêu Thiền Tự được xây dựng từ thế kỷ XIII trên địa bàn thị trấn Lang Chánh. Chùa được hình thành từ thời Trần, có tên là chùa Chu và được mệnh danh là một trong 3 ngôi chùa lớn nhất xứ Thanh lúc bấy giờ. Tương truyền một lần Lê Lợi và nghĩa quân Lam Sơn vào chùa Chu thắp hương khấn Phật, cầu nguyện cho sự nghiệp kháng chiến thành công. Sau khi chống giặc Minh thắng lợi, Lê Lợi đã sắc chỉ đổi tên chùa Chu thành chùa Mèo. Lễ hội chùa Mèo được tổ chức quy mô, với nhiều hoạt động tâm linh, tín ngưỡng, văn hóa - văn nghệ, thể dục - thể thao phong phú mang đậm nét văn hóa của các dân tộc trong huyện.

Cùng với các lễ hội, nhận thức được tiềm năng du lịch, huyện Lang Chánh đã triển khai nhiều giải pháp để kết hợp bảo tồn văn hóa và phát triển du lịch. Đặc biệt, tuyến du lịch cộng đồng bản Năng Cát - thác Ma Hao được công bố năm 2016 đã mở ra cơ hội cho du khách trải nghiệm cuộc sống và văn hóa bản địa thu hút sự quan tâm của nhiều du khách...

Bảo tồn và phát triển

Ngoài việc bảo tồn và phát huy các lễ hội truyền thống, huyện Lang Chánh còn có kho tàng văn hóa phong phú của đồng bào Thái, Mường. Những ngôi làng truyền thống với nhà sàn cổ kính, nghề dệt thổ cẩm tinh xảo, các món ăn đặc sản như cơm lam, cá nướng, rượu cần... đều là những yếu tố thu hút du khách đến trải nghiệm và khám phá. Huyện đã và đang xây dựng, nâng cấp nhiều điểm du lịch hấp dẫn như: bản Ngàm Pốc (xã Yên Thắng), bản Ngày (xã Lâm Phú), khu du lịch Thung Bằng (xã Đồng Lương), làng Thiền (xã Trí Nang), làng Năng Cát hay đền thờ Lê Lợi. Những địa điểm này không chỉ phục vụ nhu cầu tham quan mà còn tạo điều kiện để du khách trải nghiệm văn hóa, phong tục tập quán của người dân địa phương... Nhờ sự nỗ lực trong việc kết hợp bảo tồn văn hóa và phát triển du lịch, trong 3 năm gần đây, Lang Chánh đã đón khoảng 155.000 lượt khách, doanh thu từ du lịch ước đạt khoảng 25 tỷ đồng.

Nhằm khai thác hiệu quả tiềm năng du lịch, huyện Lang Chánh đã ban hành Nghị quyết số 06-NQ/HU ngày 6/5/2021 về phát triển du lịch gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị bản sắc văn hóa dân tộc giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030. Mục tiêu đến năm 2025, huyện sẽ hình thành rõ nét các sản phẩm du lịch như du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng, du lịch tâm linh và du lịch nghỉ dưỡng. Huyện phấn đấu huy động khoảng 770 tỷ đồng để đầu tư xây dựng hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật đồng bộ, hiện đại; riêng lĩnh vực lưu trú dự kiến có từ 50 - 70 khách sạn, nhà nghỉ, bungalow,

homestay. Đến năm 2030, Lang Chánh đặt mục tiêu đưa du lịch trở thành lĩnh vực kinh tế mũi nhọn, nằm trong nhóm dẫn đầu các huyện miền núi trong tỉnh. Với tài nguyên thiên nhiên phong phú và văn hóa đa dạng, cùng với sự quan tâm đầu tư của chính quyền địa phương, huyện Lang Chánh có nhiều tiềm năng để phát triển du lịch, góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội và nâng cao đời sống người dân.

Ông Hoàng Văn Thanh, Chủ tịch UBND huyện Lang Chánh, chia sẻ: “Sự kết hợp hài hòa giữa bảo tồn văn hóa và phát triển du lịch không chỉ giúp Lang Chánh phát triển kinh tế mà còn giữ gìn và lan tỏa những giá trị truyền thống quý báu đến với du khách trong và ngoài nước. Hiện các cấp chính quyền Lang Chánh đã và đang tập trung đầu tư hạ tầng, khuyến khích người dân tham gia kinh doanh du lịch, đồng thời bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống để tạo nên sản phẩm du lịch độc đáo”.

Với những giá trị văn hóa đặc sắc, huyện Lang Chánh không chỉ là một vùng đất giàu truyền thống mà còn mang trong mình tiềm năng phát triển du lịch bền vững. Việc bảo tồn và phát huy những di sản văn hóa này không chỉ giúp giữ gìn bản sắc dân tộc mà còn góp phần nâng cao đời sống kinh tế - xã hội, đưa Lang Chánh trở thành điểm đến hấp dẫn trên bản đồ du lịch văn hóa Việt Nam.

Bài và ảnh: Trần Hằng