Nhiều khó khăn trong việc gìn giữ giống vật nuôi bản địa

Trước thực trạng nhiều giống vật nuôi bản địa có ưu thế nổi trội, chất lượng, giá trị cao, đặc hữu của tỉnh bị suy thoái, thậm chí có nguy cơ biến mất, thời gian qua, các địa phương trên địa bàn tỉnh đã tập trung đẩy mạnh các hoạt động phục hồi, lưu giữ nguồn gen gốc, nhân giống và phát triển các giống vật nuôi có nguồn gốc bản địa.

Mô hình chăn nuôi lợn rừng tại thị trấn Như Thanh (Như Thanh).

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có khoảng 2,16 triệu vật nuôi có nguồn gốc bản địa, gồm các loại gà ri, vịt Cổ Lũng, lợn mán, vịt bầu cổ xanh, lợn lòi, dê... tại các huyện Bá Thước, Như Xuân, Như Thanh, Quan Sơn... Việc phát triển con nuôi bản địa bước đầu đã tạo ra nguồn sản phẩm đặc trưng, đặc sản cho các địa phương, góp phần xóa đói, giảm nghèo, nâng cao thu nhập cho người dân, nhất là người dân ở khu vực miền núi. Tuy nhiên, hiện nay, số lượng vật nuôi bản địa tại nhiều địa phương không còn nhiều.

Tại huyện Như Xuân, vịt bầu Thanh Quân là giống thủy cầm đặc sản được đánh giá có hiệu quả kinh tế cao gấp 1,5 lần so với giống vịt khác. Đây là giống vịt có tầm vóc trung bình, đầu hình chữ nhật, thân mình dài, cổ ngắn vừa phải, bụng rộng, có sức chống chịu bệnh cao... Theo ông Lê Tiến Đạt, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Như Xuân: Hiện nay, vịt bầu Thanh Quân đang có nguy cơ mất dần nguồn gen do người dân chăn nuôi theo phương thức lạc hậu, lai tạp giống vịt bản địa với giống vịt ngoại; sự giao phối cận huyết trong đàn đã làm suy giảm đặc tính vốn có của loài; đồng thời, quy mô chăn nuôi nhỏ, chưa gắn với ấp nở để duy trì và phát triển đàn, đầu ra của sản phẩm chưa ổn định... Bên cạnh đó, khả năng sinh sản của vịt bầu kém hơn so với các giống vịt khác nên nguồn giống cung ứng chưa đáp ứng kịp thời nhu cầu của người dân; các hộ chủ yếu chăn nuôi vịt thương phẩm, quy mô chăn nuôi nhỏ, chưa gắn với ấp nở để duy trì và phát triển giống vịt bầu bản địa này. Trong quá trình chăn nuôi, người dân gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận, ứng dụng những tiến bộ kỹ thuật nhằm tăng năng suất, chất lượng giống vật nuôi... Do số lượng ít nên chưa thể xây dựng thương hiệu, người dân chủ yếu tiêu thụ tại địa bàn huyện, thậm chí chỉ phục vụ nhu cầu hàng ngày. Hiện nay, số lượng vịt giống trên địa bàn không nhiều, chỉ còn khoảng gần 1.000 cá thể.

Có thể nói, khó khăn lớn nhất trong công tác gìn giữ giống vật nuôi nguồn gốc bản địa đó là công tác lưu giữ, nhân giống vật nuôi còn hạn chế. Hiện nay, hầu hết các địa phương chưa có cơ sở nhân giống có kinh nghiệm, kỹ thuật, cung cấp con giống bảo đảm chất lượng. Bên cạnh đó, lực lượng cán bộ chuyên môn tại các huyện còn hạn chế trong công tác tuyển chọn, thu gom, nhân thuần giống. Nhất là việc xây dựng thương hiệu cho vật nuôi bản địa chưa được chú trọng nên còn gặp nhiều khó khăn trong tiêu thụ sản phẩm.

Để gìn giữ giống vật nuôi bản địa, thời gian qua các địa phương trên địa bàn tỉnh cũng đã chú trọng tuyên truyền cho người dân về tầm quan trọng của việc gìn giữ giống vật nuôi bản địa. Bên cạnh đó, chủ động thực hiện các giải pháp thông qua các dự án, đề án khôi phục và phát triển, từ đó có các cơ chế, chính sách hỗ trợ để khuyến khích người dân nhân rộng mô hình; tập trung tuyển chọn con nuôi giống gốc để tiến hành quản lý, nhân giống, cung ứng cho người chăn nuôi. Các hộ dân được tham gia tập huấn quy trình kỹ thuật chăn nuôi, phòng trừ dịch bệnh; hướng dẫn về kỹ thuật xây dựng chuồng trại, phù hợp với điều kiện khí hậu cho vật nuôi phát triển; công tác phòng trừ dịch bệnh được quan tâm thực hiện, hướng dẫn vệ sinh chuồng trại, tiêm phòng các bệnh theo quy trình chăn nuôi... Hiện nay, đã có nhiều giống vật nuôi không chỉ được nhân giống ở 1 địa phương mà còn được phát triển ở nhiều địa phương khác, như: Vịt Cổ Lũng, lợn mán, gà đồi... Tuy nhiên, để phát triển các giống vật nuôi bản địa bền vững, các địa phương cần chú trọng thực hiện công tác phát triển giống, xây dựng thương hiệu để hỗ trợ và thúc đẩy tiêu thụ, nâng cao hiệu quả kinh tế cho đàn vật nuôi.

Bài và ảnh: Lê Ngọc