Kỷ niệm 107 năm Cách mạng Tháng Mười Nga (7-11-1917 / 7-11-2024): Ý nghĩa và tầm vóc thời đại của Cách mạng Tháng Mười Nga

Ngày 7/11/1917, dưới sự lãnh đạo của Đảng bônsêvích Nga, đứng đầu là V.I.Lênin, cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa Tháng Mười đã nổ ra và giành thắng lợi, đánh dấu bước ngoặt trong đời sống chính trị của thế giới. “Giống như mặt trời chói lọi, Cách mạng Tháng Mười chiếu sáng khắp năm châu, thức tỉnh hàng triệu người bị áp bức, bóc lột trên trái đất. Trong lịch sử loài người chưa từng có cuộc cách mạng nào có ý nghĩa to lớn và sâu xa như thế”.

Lãnh tụ V.I.Lênin diễn thuyết ở Quảng trường Đỏ, Moscow năm 1917. Ảnh: Tư liệu

Cách mạng Tháng Mười Nga tạo nên bước ngoặt lịch sử vĩ đại

Mùa thu năm 1917, nước Nga lâm vào cuộc khủng hoảng kinh tế, chính trị ngày càng trầm trọng, mâu thuẫn xã hội trở nên gay gắt. Phong trào đấu tranh của công nhân, nông dân, binh lính và các dân tộc thiểu số diễn ra liên tiếp với quy mô ngày càng lớn. Thực hiện nghị quyết của Trung ương Đảng bônsêvích, ngày 7/10/1917, Lênin từ Phần Lan đã bí mật trở về Pêtrôgrát để trực tiếp lãnh đạo cuộc khởi nghĩa.

Tại cuộc họp ngày 10/10 và ngày 16/10, Trung ương Đảng bônsêvích đã thông qua nghị quyết khởi nghĩa vũ trang; đồng thời thành lập Trung tâm quân sự cách mạng để lãnh đạo cuộc khởi nghĩa trong cả nước gồm A.Bupnốp, F.Đdécginxki, Ia.Xvéclôp, I. Xta1in, M.Uritki. Công tác chuẩn bị về chính trị - tư tưởng, tổ chức và kĩ thuật - quân sự để tiến tới khởi nghĩa vũ trang được các tổ chức đảng triển khai khẩn trương, gấp rút.

Ngày 24/10, Chính phủ lâm thời bắt giam các ủy viên của ủy ban quân sự cách mạng, lục soát và đóng cửa các tờ báo của Đảng bônsêvích, ra lệnh chiếm điện Xmônưi...Cùng ngày, Kêrenxki tuyên bố Chính phủ lâm thời sẽ áp dụng mọi biện pháp để tiêu diệt cuộc khởi nghĩa ở Pêtrôgrát.

Trước tình hình diễn tiến phức tạp, Lênin chủ trương phải tiến hành khởi nghĩa ngay. Đêm 24/10, Lênin đã đến điện Xmônưi để trực tiếp chỉ đạo cuộc khởi nghĩa ở thủ đô. Trong đêm 24 và ngày 25/10, các đơn vị Cận vệ đỏ của công nhân, binh lính cách mạng và thủy binh hạm đội Ban Tích (với khoảng 200.000 người) đã đánh chiếm các vị trí then chốt ở thủ đô - các cầu qua sông Nêva, nhà ga xe lửa, trung tâm bưu điện, nhà máy điện, ngân hàng quốc gia và các cơ quan quan trọng khác ở thủ đô.

Đến sáng 25/10, các lực lượng khởi nghĩa cơ bản đã làm chủ tình hình ở thủ đô. Đêm 25/10, quân khởi nghĩa tiếp tục tiến đánh Cung điện mùa Đông. Các Bộ trưởng của Chính phủ lâm thời bị bắt giữ. Cuộc khởi nghĩa ở Pêtrôgrát đã giành được thắng lợi hoàn toàn.

Cũng trong đêm 25/10, Đại hội Xô viết toàn Nga lần thứ II đã khai mạc. Đại hội thông qua lời kêu gọi “”Gửi công nhân, binh lính và nông dân“” do Lênin dự thảo. Đại hội ra quyết nghị các Xô viết đại biểu công nhân, binh lính và nông dân có trách nhiệm bảo đảm trật tự cách mạng thật sự.

Tối 26/10, trong buổi họp thứ hai Đại hội đã thông qua hai văn kiện đầu tiên của Chính quyền Xô viết là Sắc luật hòa bình và Sắc luật ruộng đất do Lênin dự thảo. Đại hội đã cử ra Chính phủ Xô viết đầu tiên, được gọi là Hội đồng ủy viên nhân dân, do Lênin đứng đầu. Tiếp theo thắng lợi ở Pêtrôgrát, Chính quyền Xô viết đã được thành lập ở Mátxcơva và sau đó ở khắp mọi miền đất nước.

Do sự kháng cự điên cuồng của kẻ thù, cuộc khởi nghĩa giành chính quyền ở Mátxcơva phải kéo dài từ 26/10 đến 3/11/1917. Đến cuối tháng 11, Chính quyền Xô viết đã được thành lập ở 28 tỉnh/tổng số 49 tỉnh thuộc phần lãnh thổ châu Âu của nước Nga.

Đến cuối tháng 3/1918, Chính quyền Xô viết đã giành được thắng lợi hoàn toàn trên phạm vi cả nước Nga rộng lớn.

Ý nghĩa thời đại của Cách mạng Tháng Mười Nga

Cách mạng Tháng Mười Nga năm 1917 có ý nghĩa lịch sử trọng đại với nước Nga và cả nhân loại.

Cách mạng Tháng Mười Nga thắng lợi, nhà nước Xô viết do Lênin sáng lập ra đời đã đưa nước Nga từ một nước phong kiến tiền tư bản, lạc hậu trở thành một cường quốc. Sự phát triển vững mạnh của Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô-viết trong những thập niên sau đó và những thành tựu, đóng góp to lớn của nhân dân Liên Xô với thế giới trong những thập niên sau Cách mạng Tháng Mười Nga mãi mãi không thể phủ nhận.

Một chế độ xã hội mới - chế độ xã hội xã hội chủ nghĩa - đã được thiết lập với mục tiêu cao cả là xóa bỏ chế độ người bóc lột người, xây dựng một xã hội tự do, hạnh phúc và công bằng cho mọi người lao động.

Cách mạng Tháng Mười Nga và sự ra đời của Nhà nước xã hội chủ nghĩa Xô viết đã làm thay đổi cục diện thế giới, chấm dứt thời đại độc tôn của chủ nghĩa tư bản, mở ra thời đại mới, phân chia thế giới thành hai hệ thống xã hội đối lập: hệ thống xã hội tư bản chủ nghĩa và hệ thống xã hội xã hội chủ nghĩa.

Cách mạng Tháng Mười Nga là cuộc cách mạng của đông đảo quần chúng nhân dân, của người lao động nghèo bị áp bức, bóc lột. Bởi vậy, thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Mười Nga đã thức tỉnh, đã cổ vũ mạnh mẽ ý chí đấu tranh và chỉ ra con đường đúng đắn đi tới thắng lợi cuối cùng của sự nghiệp giải phóng dân tộc cho nhân loại khắp trên thế giới.

Cách mạng Tháng Mười Nga đã tạo nên hiệu ứng dây truyền, dấy lên một cao trào cách mạng vô sản sôi nổi ở châu Âu những năm 1918-1923. Đồng thời, mở ra một thời kì mới trong lịch sử đấu tranh giải phóng của nhân dân các nước thuộc địa và phụ thuộc ở châu Á, châu Phi và Mĩ la tinh. Tổ chức đảng cộng sản và công nhân ở nhiều nước được thành lập. Phong trào đoàn kết quốc tế được hình thành và phát triển, mở rộng khắp các châu lục.

Cách mạng Tháng Mười Nga là cuộc cách mạng xã hội đầu tiên thực hiện được khát vọng giải phóng con người, giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội và tiến lên giải phóng nhân loại. Những lý luận khoa học của chủ nghĩa Mác – Lê nin và thực tiễn lịch sử cho thấy, chỉ có tính ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa mới giải quyết được những vấn đề cốt lõi nhất trên quy mô toàn thế giới. Chỉ có trong xã hội xã hội chủ nghĩa, quyền lực thực sự của chế độ ấy mới thuộc về nhân dân, do nhân dân và phục vụ lợi ích của nhân dân, chứ không phải chỉ cho một thiểu số giàu có như trong xã hội tư bản.

Tuy nhiên, sự chậm trễ trong phát hiện, khắc phục những thiếu sót trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội dẫn đến sự sụp đổ của mô hình xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu sau hơn 70 năm ra đời và phát triển. Trước tình hình đó, các tổ chức đảng cộng sản ở các nước, các quốc gia đang đi theo con đường xã hội chủ nghĩa đã trăn trở, tìm tòi, tiếp tục tổng kết thực tiễn, bổ sung, phát triển lý luận, khắc phục hạn chế, thiếu sót để hiện thực hóa chủ nghĩa Mác – Lê nin, để hiện thực hóa những giá trị to lớn mà Cách mạng Tháng Mười Nga vĩ đại đã đặt nền móng.

Thành tựu to lớn mà các nước xã hội chủ nghĩa như Trung Quốc, Việt Nam, Cu Ba,... đã đạt được chính là những minh chứng sống động của quá trình kiên định lập trường, vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác- Lênin vào điều kiện cụ thể của đất nước, khẳng định con đường đi lên chủ nghĩa xã hội vẫn là tất yếu, phù hợp với quy luật lịch sử và xu thế thời đại.

Đối với Việt Nam, Cách mạng Tháng Mười Nga đã mở đường cho học thuyết Mác - Lênin thâm nhập vào Việt Nam trong bối cảnh đường lối giải phóng dân tộc của Việt Nam cuối thế kỷ XIX rơi vào khủng hoảng. Thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười Nga và những luận điểm của V.I.Lênin về các vấn đề dân tộc và thuộc địa đã tác động, hình thành nên đường lối cách mạng của Nguyễn Ái Quốc và Ðảng Cộng sản Việt Nam, được vận dụng trong quá trình lãnh đạo nhân dân Việt Nam đấu tranh giành độc lập dân tộc, liên tiếp giành được nhiều thắng lợi to lớn. Đó là làm nên cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945 long trời lở đất, giải phóng đất nước thoát khỏi ách áp bức, bóc lột, bất công, mở ra cho dân tộc Việt Nam kỷ nguyên mới - kỷ nguyên độc lập dân tộc, dân chủ, chủ nghĩa xã hội. Đó là thắng lợi 2 cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, để hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân, thống nhất Tổ quốc, đưa cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội.

Trong những năm tiến hành công cuộc đổi mới, từ quá trình tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận, Đảng ta tiếp tục nhận thức ngày càng sâu sắc hơn về chủ nghĩa xã hội và thời kỳ quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội.

Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng tại Đại hội VIII khẳng định: Sau những biến cố ở Đông Âu và Liên Xô, chủ nghĩa xã hội lâm vào thoái trào nhưng điều đó không làm thay đổi tính chất của thời đại: “loài người vẫn đang trong thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội”. Và khẳng định việc lựa chọn theo con đường chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam là hoàn toàn đúng đắn “Con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta ngày càng được xác định rõ hơn”.

Đại hội IX, X của Đảng tiếp tục bổ sung một số điểm mới trong mô hình chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Đến Đại hội XI, XII, XIII, Đảng ta tiếp tục nghiên cứu bổ sung, phát triển lý luận cho phù hợp với bối cảnh mới. Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, lý luận về đường lối đổi mới, về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội là những cơ sở lý luận nền tảng để Việt Nam tiếp tục kiên định mục tiêu, con đường đã lựa chọn.

Những thành tựu to lớn của Cuộc Cách mạng Tháng Mười Nga từ cách đây 107 năm mang lại cho nhân loại mãi mãi có giá trị trường tồn, những giá trị khoa học bền vững của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và con đường tất yếu đi lên chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản đã, đang và sẽ tiếp tục được những người cách mạng, người cộng sản chân chính theo đuổi, thực hiện.

Hà Minh