Đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực: Bài học đắt giá từ những vụ án (Bài cuối): “Phòng” từ cơ chế hay từ mỗi cán bộ

Tham nhũng là hành vi của người có chức vụ, quyền hạn đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn để vụ lợi. Do vậy cần xây dựng, hoàn thiện đồng bộ thể chế về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, quản lý kinh tế - xã hội và phòng, chống tham nhũng (PCTN), tiêu cực, nhằm kịp thời khắc phục những bất cập, “bịt kín” những “khoảng trống”, “kẽ hở” để “không thể tham nhũng, tiêu cực”.

Cơ quan An ninh điều tra Công an tỉnh Thanh Hóa trao đổi hồ sơ liên quan đến vụ án đưa hối lộ, nhận hối lộ. Ảnh: Quốc Hương

Những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”

Hiện nay, trong bộ máy công quyền, đa phần cán bộ, đảng viên có phẩm chất đạo đức tốt, luôn nỗ lực phấn đấu vươn lên hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ được giao. Tuy nhiên, bên cạnh đó, một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên có những biểu hiện lợi dụng, lạm dụng chức vụ, quyền hạn trong thi hành công vụ diễn ra trên nhiều lĩnh vực, với những thủ đoạn rất tinh vi. Qua công tác thanh tra, kiểm tra cũng như qua phản ánh của dư luận, cử tri và báo chí thời gian qua cho thấy, còn nhiều trường hợp thực hiện quy tắc ứng xử chưa nghiêm, có biểu hiện “lợi ích nhóm”, móc ngoặc giữa người có chức vụ, quyền hạn trong khu vực Nhà nước và doanh nghiệp; tình trạng người có chức vụ, quyền hạn “bảo kê, bao che” cho các hành vi vi phạm pháp luật vẫn diễn ra. Bên cạnh đó, một số cán bộ, công chức, viên chức lợi dụng vị trí công tác, lợi dụng sơ hở về cơ chế, chính sách, pháp luật để nhũng nhiễu, gây phiền hà nhằm vụ lợi khi giải quyết công việc liên quan đến người dân, doanh nghiệp. Trong nhiều nguyên nhân đã được chỉ ra thì nguyên nhân cơ bản dẫn đến thực trạng này là do cơ chế, chính sách về quản lý kinh tế - xã hội trên nhiều lĩnh vực vẫn còn sơ hở, bất cập; một số quy định thiếu nhất quán, thiếu chặt chẽ, vẫn còn tình trạng “xin - cho”...

Theo đồng chí Nguyễn Đình Thế, Trưởng Phòng 3, Viện Kiểm sát Nhân dân tỉnh, thời gian qua, tội phạm chức vụ, tham nhũng gia tăng, tính chất, thủ đoạn thực hiện hành vi phạm tội ngày càng tinh vi; đối tượng thực hiện hành vi phạm tội thường là người có trình độ, có chức vụ, nhiều đối tượng là đảng viên; hành vi phạm tội liên quan đến nhiều cấp, nhiều ngành và không chỉ xảy ra ở các cơ quan, tổ chức của Nhà nước mà còn diễn ra trong lĩnh vực tư nhân. Thiệt hại mà tội phạm gây ra là rất lớn, không chỉ làm mất niềm tin vào Đảng, cơ quan công quyền của Nhà nước mà còn thiệt hại cho ngân sách Nhà nước, tài sản của tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân. Tội phạm này xảy ra do nhiều nguyên nhân, song chủ yếu do sự suy thoái về đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, công chức có chức vụ, quyền hạn, công chức được giao nhiệm vụ trong quản lý Nhà nước về lĩnh vực kinh tế, đất đai...; do nhận thức pháp luật còn hạn chế của một bộ phận người dân; chính sách, pháp luật của Nhà nước về quản lý kinh tế còn sơ hở; cơ chế kiểm soát quyền lực chưa đủ mạnh.

Cuộc chiến “không ngừng nghỉ”

Cùng với quyết tâm “không ngừng”, “không nghỉ” của Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN, tiêu cực, Thanh Hóa cũng đang quyết liệt triển khai đồng bộ các giải pháp. Trong đó, Tỉnh ủy, UBND tỉnh, Ban Chỉ đạo PCTN, tiêu cực tỉnh đã lãnh đạo, chỉ đạo các cấp, ngành triển khai thực hiện nghiêm chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về PCTN. Tập trung rà soát các cơ chế, chính sách về quản lý kinh tế - xã hội và PCTN, tiêu cực, phát hiện những bất cập để sửa đổi, bổ sung hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung nhằm bịt kín những “khoảng trống”, “kẽ hở” để “không thể tham nhũng, tiêu cực”.

Tỉnh cũng chỉ đạo các cơ quan chức năng tăng cường thanh tra, kiểm tra, điều tra, phát hiện, xử lý các hành vi tham nhũng trước pháp luật; rà soát đưa một số vụ án tham nhũng phức tạp vào diện Ban Chỉ đạo PCTN, tiêu cực tỉnh chỉ đạo giải quyết; đẩy nhanh tiến độ điều tra, xử lý các vụ án tham nhũng đang trong quá trình giải quyết. Đồng thời, tập trung đấu tranh PCTN, tiêu cực gắn với ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về đạo đức lối sống theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI, XII).

Cùng với siết chặt kỷ luật, kỷ cương hành chính, Thanh Hóa quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, đặc biệt là cán bộ, công chức làm công tác PCTN, tiêu cực thật sự có bản lĩnh, thật sự liêm chính, trong sạch. Đồng thời, xử lý nghiêm cán bộ, công chức, viên chức thiếu trách nhiệm, gây phiền hà, tiêu cực đối với tổ chức, công dân để răn đe, cảnh tỉnh, cảnh báo những người khác không vi phạm. Bên cạnh đó, công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, kiểm toán cũng tiếp tục được tiến hành thường xuyên, toàn diện và công khai, có trọng tâm, trọng điểm, tập trung vào các lĩnh vực dễ phát sinh tiêu cực, dư luận quan tâm.

Đấu tranh chống tham nhũng gắn liền với chống suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” nhằm kịp thời phát hiện, ngăn chặn từ đầu các hành vi sai phạm, không để vi phạm nhỏ tích tụ thành sai phạm lớn. Năm 2023 và 4 tháng đầu năm 2024, Ban Chỉ đạo PCTN, tiêu cực tỉnh Thanh Hóa đã tập trung chỉ đạo xử lý, giải quyết 17 vụ án, vụ việc tham nhũng, tiêu cực thuộc diện theo dõi, chỉ đạo. Ngoài ra, từ đầu nhiệm kỳ 2020-2025 đến nay, các cơ quan chức năng cũng đã khởi tố 59 vụ, 165 bị can về tội tham nhũng; đưa ra xét xử 30 vụ với 81 bị cáo về tội tham nhũng. Đáng chú ý, trong số nhiều vụ án tham nhũng, tiêu cực mới khởi tố, có nhiều bị can dù hành vi phạm tội đã diễn ra từ giai đoạn trước, nhưng thực hiện quyết tâm chính trị của Đảng ta: không có vùng cấm, không để hạ cánh an toàn, mọi hành vi cố ý làm trái các quy định Nhà nước hoặc dù không cố ý nhưng thiếu trách nhiệm gây ra hậu quả nghiêm trọng, nên đối tượng vi phạm pháp luật đều đã bị xử lý. Việc xử lý trong các vụ việc này chính là một hành động cụ thể, là thông điệp mạnh mẽ và quyết liệt của Thanh Hóa trong công tác PCTN. Tỉnh đã quyết liệt chỉ đạo tăng cường phát hiện, xử lý các vụ việc, vụ án tham nhũng, lãng phí, kinh tế xảy ra ở địa phương, được Nhân dân và dư luận đồng tình, đánh giá cao.

Để nâng cao hiệu quả công tác PCTN, lãng phí, thực hành tiết kiệm, chỉ rõ những vi phạm, trong thời gian tới, cấp ủy, tổ chức đảng tiếp tục đổi mới, triển khai thực hiện toàn diện các nhiệm vụ kiểm tra, giám sát theo quy định của Điều lệ Đảng. Đồng thời, cũng kiên quyết xử lý nghiêm minh “đúng người, đúng việc”, “không có ngoại lệ, không có vùng cấm, vùng trống” đối với các sai phạm, đặc biệt là đối với các vụ, việc gây bức xúc trong dư luận nhằm củng cố niềm tin của Nhân dân đối với Đảng. Tại phiên họp thứ 7 Ban Chỉ đạo PCTN, tiêu cực tỉnh Thanh Hóa diễn ra vào đầu tháng 5/2024, đồng chí Đỗ Trọng Hưng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh, Trưởng Ban Chỉ đạo PCTN, tiêu cực tỉnh đã yêu cầu các cấp, ngành, địa phương phải tăng cường kiểm tra, giám sát, thanh tra các lĩnh vực chuyên môn sâu, hoạt động có tính khép kín, dễ phát sinh tham nhũng, tiêu cực; những vấn đề nổi cộm, gây bức xúc trong xã hội và có nhiều dư luận như: Quản lý đất đai, tài nguyên, khoáng sản; cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quản lý dự án đầu tư công... Cùng với đó, nâng cao hiệu quả công tác tự kiểm tra, thanh tra để phát hiện và xử lý tham nhũng, tiêu cực trong nội bộ. Trong đó, chỉ đạo ngăn chặn có hiệu quả tình trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp, kiên quyết khắc phục tệ tham nhũng vặt.

Bám sát nhiệm vụ được giao, ngoài thanh tra theo chương trình, kế hoạch đã đề ra, ngành thanh tra tỉnh đã chủ động xây dựng, triển khai các đoàn thanh tra theo kế hoạch, gắn với thanh tra đột xuất. Đồng thời thanh tra, kiểm tra chuyên ngành đối với các tổ chức, cá nhân trên tất cả các lĩnh vực. Quá trình tiến hành thanh tra chú trọng chỉ đạo việc thực hiện quy trình nghiệp vụ thanh tra, đảm bảo các cuộc thanh tra được tiến hành đúng quy định của pháp luật. Cùng với đó, ngành đẩy mạnh công tác quản lý Nhà nước về PCTN trong phạm vi quản lý; phát hiện sớm để ngăn chặn, xử lý có hiệu quả tình trạng “tham nhũng vặt”, nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân và doanh nghiệp; đồng thời tăng cường phối hợp với các cơ quan tư pháp trong công tác thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử các vụ việc tham nhũng đạt hiệu quả cao nhất. Bên cạnh đó, tập trung tuyên truyền về phương thức, thủ đoạn hoạt động của các loại tội phạm, tệ nạn xã hội, nguyên nhân, điều kiện phát sinh tội phạm để quần chúng Nhân dân cảnh giác, chủ động phòng ngừa, phát hiện, tố giác và hỗ trợ các lực lượng chức năng xử lý.

Công tác PCTN, lãng phí, tiêu cực “đã trở thành phong trào, xu thế không thể đảo ngược” và sẽ tiếp tục được đẩy mạnh hơn nữa, không để những "con sâu làm rầu nồi canh”. Qua đó, tiếp tục khẳng định quyết tâm của Đảng, Nhà nước trong đấu tranh PCTN, tiêu cực một cách quyết liệt, làm trong sạch đội ngũ cán bộ, đảng viên.

Nhóm PV