Quy định mới về chế độ BHXH áp dụng từ ngày 15-2-2023

Thông tư 18/2022/TT-BYT ban hành ngày 31-12-2022 của Bộ Y tế sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 56/2017/TT-BYT ngày 29-12-2017 của Bộ trưởng Bộ Y tế quy định chi tiết thi hành Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) và Luật An toàn vệ sinh lao động thuộc lĩnh vực y tế, với nhiều quy định mới về chế độ BHXH của người lao động. Theo đó, các cá nhân, đơn vị và doanh nghiệp cần đặc biệt lưu ý về nội dung sửa đổi.

Từ ngày 15-2-2023, người lao động có thể sử dụng bản chính hoặc bản sao hợp lệ của các giấy tờ: Phiếu khám bệnh; Phiếu kết quả cận lâm sàng; Đơn thuốc của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh..., để được yêu cầu cấp giấy nghỉ việc hưởng BHXH nếu đi khám mà chưa được cấp.

1.Quy định hồ sơ khám, giám định lần đầu để hưởng BHXH

Căn cứ theo Thông tư 18/2022/TT-BYT đã bổ sung thêm các loại giấy tờ chứng minh cho việc người lao động gặp vấn đề về sức khỏe, cần được giám định để làm thủ tục hưởng chế độ hưu trí, chế độ tử tuất, nhận BHXH 1 lần, hưởng chế độ bảo hiểm khi lao động nữ không đủ sức khỏe để chăm sóc con sau khi sinh hoặc sau khi nhận con do nhờ người mang thai hộ hoặc phải nghỉ dưỡng thai.

Từ ngày 15-2-2023, bổ sung thêm các giấy tờ người lao động còn có thể sử dụng bản chính hoặc bản sao hợp lệ của các giấy tờ khác gồm: Phiếu khám bệnh; Phiếu kết quả cận lâm sàng; Đơn thuốc của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh. Được yêu cầu cấp giấy nghỉ việc hưởng BHXH nếu đi khám mà chưa được cấp.

Trước đó, theo Thông tư 56/2017/TT-BYT người lao động chỉ có thể sử dụng bản chính hoặc bản sao hợp lệ các giấy tờ gồm: Giấy ra viện; Sổ khám bệnh; Giấy xác nhận khuyết tật; Bản sao Hồ sơ bệnh nghề nghiệp; Tóm tắt hồ sơ bệnh án (Bệnh án sản khoa hoặc bệnh khác); Biên bản giám định bệnh nghề nghiệp, tai nạn lao động.

Ngoài ra, tại Khoản 16, Điều 1, Thông tư 18/2022/TT-BYT bổ sung hướng dẫn mới. Cụ thể, nếu đã khám bệnh, chữa bệnh nhưng chưa được cấp giấy ra viện, giấy chứng sinh, giấy chứng nhận nghỉ dưỡng thai, giấy chứng nhận không đủ sức khỏe để chăm sóc con sau khi sinh, giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH thì người lao động có thể làm văn bản đề nghị cơ sở khám chữa, bệnh đã khám và điều trị cấp mới các loại giấy tờ này cho mình.

2.Quy định trường hợp đặc biệt được hưởng BHXH một lần

Theo Khoản 1, Điều 1, Thông tư 18/2022/TT-BYT đã sửa đổi, bổ sung Điều 4, Thông tư số 56/2017/TT-BYT về trường hợp đặc biệt mắc bệnh được hưởng BHXH bao gồm: Trường hợp đang bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS quy định tại Điểm c Khoản 1 Điều 60 Luật BHXH; Người mắc các bệnh, tật có mức suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên và không tự kiểm soát hoặc không tự thực hiện được các hoạt động phục vụ nhu cầu sinh hoạt cá nhân hằng ngày mà cần có người theo dõi, trợ giúp, chăm sóc hoàn toàn.

Như vậy, nội dung sửa đổi này có thay đổi về điều kiện, thủ tục hưởng BHXH một lần khi người lao động mắc các bệnh quy định tại Điểm c Khoản 1 Điều 60 Luật BHXH.

Về điều kiện, thủ tục đối với người lao động đang bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS: Trước đây, Thông tư số 56/2017/TT-BYT quy định người lao động đang bị ung thư hay mắc một trong những bệnh nguy hiểm kể trên đồng thời phải không tự kiểm soát hoặc không tự thực hiện được các hoạt động đi lại, mặc quần áo, vệ sinh cá nhân và những việc khác phục vụ nhu cầu sinh hoạt cá nhân hàng ngày mà cần có người theo dõi, trợ giúp, chăm sóc hoàn toàn. Do vậy, trong thủ tục thanh toán BHXH một lần, trên Giấy ra viện hoặc tóm tắt Hồ sơ bệnh án phải được bác sĩ kết luận rõ về bệnh và mức độ không tự phục vụ.

Từ ngày 15-2-2023, Thông tư số 18/2022/TT-BYT sửa đổi Thông tư số 56/2017/TT-BYT không còn quy định việc người bệnh phải không tự phục vụ được bản thân mới được hưởng BHXH một lần. Do đó, cơ quan BHXH căn cứ vào bản chính hoặc bản sao hợp lệ của Giấy ra viện hoặc tóm tắt Hồ sơ bệnh án để xem xét, giải quyết chế độ.

Về điều kiện, thủ tục đối với người lao động mắc các bệnh, tật có mức suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên: Đối với nhóm này, điều kiện quy định tại Thông tư số 18/2022/TT-BYT vẫn giữ nguyên như Thông tư số 56/2017/TT-BYT trước đây.

Thủ tục khi người lao động đi khám, giám định để hưởng BHXH một lần là bản chính hoặc bản sao hợp lệ của một trong 12 loại giấy tờ, gồm: Tóm tắt hồ sơ bệnh án; Giấy xác nhận khuyết tật; Giấy ra viện; Sổ khám bệnh; Phiếu khám bệnh; Phiếu kết quả cận lâm sàng; Đơn thuốc của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh; bản sao Hồ sơ bệnh nghề nghiệp; Biên bản giám định tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp (TNLĐ-BNN) đối với người đã được khám giám định bệnh nghề nghiệp, tai nạn lao động. Như vậy, Thông tư số 18/2022/TT-BYT bổ sung thêm 3 loại giấy tờ là Phiếu khám bệnh; Phiếu kết quả cận lâm sàng; Đơn thuốc của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh để người lao động xuất trình với Trung tâm Giám định y khoa.

Thủ tục khi người lao động nộp cho cơ quan BHXH để giải quyết BHXH một lần, yêu cầu Biên bản y khoa phải kết luận rõ các nội dung mắc các bệnh, tật có mức suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên và không tự kiểm soát hoặc không tự thực hiện được các hoạt động phục vụ nhu cầu sinh hoạt cá nhân hằng ngày mà cần có người theo dõi, trợ giúp, chăm sóc hoàn toàn.

Có thể nói, Thông tư số 18/2022/TT-BYT sửa đổi Thông tư số 56/2017/TT-BYT đã quy định chi tiết hơn, cụ thể hơn về điều kiện và thủ tục, tạo thuận lợi hơn cho người lao động khi mắc các bệnh theo quy định để hưởng BHXH một lần.

3.Lao động được chủ động đi giám định lại mức suy giảm khả năng lao động do TNLĐ-BNN

Theo Khoản 8, Điều 1, Thông tư 18/2022/TT-BYT sửa đổi Khoản 1, Điều 12, Thông tư số 56/2017/TT-BYT quy định về thời hạn giám định lại mức suy giảm khả năng lao động khi người lao động bị TNLĐ-BNN, theo đó: Đối với các trường hợp giám định lại TNLĐ-BNN người lao động được chủ động đi khám giám định mức suy giảm khả năng lao động. Người lao động được quỹ TNLĐ-BNN chi trả phí khám giám định trong trường hợp kết quả khám giám định đủ điều kiện để điều chỉnh tăng mức hưởng trợ cấp TNLĐ-BNN.

Trước đó, theo Thông tư số 56/2017/TT-BYT các trường hợp giám định lại mức suy giảm khả năng lao động do TNLĐ-BNN thời hạn giám định lại ít nhất sau 2 năm (đủ 24 tháng) kể từ ngày người lao động được Hội đồng Giám định y khoa kết luận tỷ lệ suy giảm khả năng lao động do TNLĐ-BNN gần nhất trước đó, trừ trường hợp thương tật hoặc bệnh nghề nghiệp không có khả năng điều trị ổn định theo quy định của Bộ trưởng Bộ Y tế thì người lao động được làm thủ tục giám định trước hoặc ngay trong quy trình điều trị.

4.Quy định về số ngày nghỉ tối đa trên giấy nghỉ việc hưởng BHXH

Theo Khoản 12, Điều 1, Thông tư 18/2022/TT-BYT đã sửa đổi bổ sung Khoản 2, Điều 20, Thông tư số 56/2017/TT-BYT quy định số ngày nghỉ việc hưởng BHXH đối với trường hợp đặc biệt như: Trường hợp người lao động bị sẩy thai, phá thai, nạo, hút thai, thai chết lưu mà tuổi thai từ 13 tuần tuổi trở lên thì thời gian nghỉ tối đa theo quy định của Luật BHXH nhưng không quá 50 ngày cho một lần cấp giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH.

Theo quy định này số ngày nghỉ trên giấy nghỉ việc hưởng BHXH có thể lên đến 50 ngày. Trước đó, theo Thông tư số 56/2017/TT-BYT thì số ngày nghỉ việc hưởng BHXH tối đa trong tất cả các trường hợp là 30 ngày.

5.Bổ sung quy định cấp giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH do COVID-19

Theo Khoản 13, Điều 1, Thông tư 18/2022/TT-BYT đã bổ sung Điều 20a vào Điều 20 của Thông tư số 56/2017/TT-BYT quy định cấp giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH cho người nhiễm COVID-19.

Cụ thể, người nhiễm COVID-19 điều trị nội trú hoặc ngoại trú tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh sau đây được cấp giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH: Cơ sở khám bệnh, chữa bệnh được thành lập theo quy định của Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2009; Các cơ sở thu dung, điều trị COVID-19 được thành lập theo quy định tại Điểm a Khoản 1 Điều 1 Nghị quyết 168/NQ-CP (Bệnh viện dã chiến điều trị COVID-19; Bệnh viện điều trị COVID-19; Bệnh viện hồi sức cấp cứu COVID-19; Trung tâm hồi sức tích cực người bệnh COVID-19).

Người lao động được yêu cầu cấp giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH nếu đi khám mà chưa được cấp. Lưu ý phần ngày/tháng/năm cấp giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH phải trùng với ngày người lao động đến khám bệnh. Trường hợp đợt khám bệnh kéo dài từ 2 ngày trở lên thì ngày/tháng/năm cấp phải trùng với ngày cuối cùng của đợt người lao động đến khám bệnh và cần được chỉ định nghỉ ngoại trú.

Như vậy, từ ngày 15-2-2023 áp dụng nhiều quy định mới liên quan đến chế độ BHXH người lao động và đơn vị cần đặc biệt lưu ý. Trong quá trình thực hiện chưa nắm rõ hoặc chưa hiểu vấn đề nào người lao động và các đơn vị có thể tới các cơ sở BHXH gần nhất để được hướng dẫn.

Bài và ảnh: Tô Hà