Tăng cường quản lý Nhà nước về thương mại điện tử

Thời gian qua, hoạt động giao dịch điện tử trong lĩnh vực công thương trên địa bàn tỉnh được thực hiện khá hiệu quả và đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Tuy nhiên, công tác quản lý, kiểm tra, kiểm soát hoạt động này còn gặp một số khó khăn, nhất là trong quản lý thương mại điện tử (TMĐT).

Hệ thống cửa hàng TOKYOLIFE (TP Thanh Hóa) hỗ trợ người tiêu dùng thanh toán bằng thẻ điện tử.

Được đánh giá là địa phương có tốc độ phát triển khá nhanh trong ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ sản xuất, kinh doanh, tỉnh Thanh Hóa đã thu hút đầu tư phát triển hệ thống hạ tầng thương mại toàn diện và phát triển TMĐT lành mạnh, có tính cạnh tranh cao, hỗ trợ các doanh nghiệp (DN) kinh doanh hiệu quả. Trên địa bàn tỉnh đã có 70% DN sử dụng thư điện tử trong giao dịch và trao đổi thông tin; 50% DN có website riêng, cập nhật định kỳ thông tin hoạt động và quảng bá sản phẩm; 35% DN tham gia website, TMĐT để mua bán các sản phẩm hàng hóa và dịch vụ liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của DN; 10% DN ứng dụng phần mềm chuyên dụng trong hoạt động quản lý và kinh doanh. Đồng thời, TMĐT đã trở thành phương tiện hiệu quả hỗ trợ người tiêu dùng tham gia hoạt động thương mại. Thống kê của cơ quan chuyên môn cho thấy, 70% siêu thị, trung tâm mua sắm và các cơ sở phân phối hiện đại trên địa bàn tỉnh đã hỗ trợ người tiêu dùng thanh toán bằng thẻ điện tử; 50% các đơn vị cung cấp dịch vụ điện, nước, viễn thông, truyền thông chấp nhận thanh toán phí dịch vụ của các hộ gia đình qua phương tiện điện tử; 20% cơ sở kinh doanh trong các lĩnh vực dịch vụ - thương mại, như: Vận tải, văn hóa, thể thao và du lịch đã phát triển kênh giao dịch điện tử và một số DN kinh doanh xăng dầu sử dụng hình thức không dùng tiền mặt, thanh toán tiền mua xăng dầu qua thẻ Flexicard. Hoạt động thanh toán tiền điện, điện thoại, internet, nước sạch, bảo hiểm... cũng được nhiều DN thanh toán trực tuyến, qua thẻ, giảm thời gian cho người dân. Hóa đơn điện tử được các DN ứng dụng, tạo thuận lợi cho khách hàng, giảm thời gian và chi phí cho đôi bên...

Theo đánh giá của Sở Công Thương, hoạt động TMĐT trên địa bàn tỉnh diễn ra hiệu quả song vẫn đang còn những tồn tại, như: một cá nhân có thể dễ dàng tự thiết lập và sử dụng nhiều tài khoản đăng nhập vào các trang mạng xã hội để mua bán, kinh doanh; một số tổ chức, cá nhân thiết lập website TMĐT có địa chỉ gần giống với website TMĐT của DN khác gây nhầm lẫn thương hiệu, có thể làm tổn hại đến uy tín, hình ảnh, thương hiệu của DN... Bên cạnh đó, hiện nay, vấn nạn hàng lậu, hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ... được công khai mua bán trên các nền tảng mạng xã hội, như facebook, zalo hay trên các website, các sàn giao dịch TMĐT; đây cũng là các kênh phân phối nhiều mặt hàng không được nhập khẩu chính ngạch, không có hóa đơn, chứng từ, hàng hóa giả mạo các thương hiệu nổi tiếng. Nhiều địa chỉ bán hàng online khai báo thông tin, đăng ký hoạt động kinh doanh không chính xác về nhân thân và địa chỉ, thường xuyên thay đổi địa điểm, không theo trình tự thời gian cụ thể nên gây khó khăn cho công tác kiểm tra, kiểm soát của lực lượng quản lý thị trường (QLTT).

Thực tế cho thấy, đến nay, chưa có quy định cụ thể về cách thức quản lý và chế tài xử lý vi phạm đối với các tổ chức, cá nhân sử dụng các mạng xã hội để kinh doanh nên việc giải quyết các tranh chấp TMĐT, công tác quản lý Nhà nước về hoạt động TMĐT cũng hạn chế. Do đó, để ổn định thị trường thương mại và minh bạch hóa các hoạt động giao thương thông qua TMĐT đòi hỏi cần có một chế tài để quản lý, kiểm soát hoạt động kinh doanh dựa trên nền tảng TMĐT. Ngoài việc tuyên truyền, phổ biến, nâng cao nhận thức và kỹ năng ứng dụng TMĐT cho cộng đồng, ngành công thương và các cơ quan liên quan cần phối hợp tổ chức tập huấn, nâng cao năng lực nghiệp vụ về lĩnh vực TMĐT cho lực lượng QLTT. Đồng thời, nêu cao sự phối hợp giữa lực lượng QLTT và các cơ quan quản lý Nhà nước trong công tác thanh tra, kiểm tra để ngăn chặn, xử lý kịp thời những hành vi sai phạm trong hoạt động này.

Trao đổi với chúng tôi, đại diện lãnh đạo Sở Công Thương cho biết, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến giao dịch điện tử trong lĩnh vực công thương như: TMĐT, thanh toán điện tử, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, logistics... chưa có tính đồng bộ cao, chưa phản ánh đầy đủ thực tiễn kinh doanh trực tuyến trong bối cảnh TMĐT đang phát triển mạnh mẽ. Nhất là, đối với hình thức bán hàng qua mạng xã hội và TMĐT qua biên giới. Vì vậy, ngành công thương đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành Kế hoạch 210/KH-UBND về phát triển TMĐT tỉnh Thanh Hóa, giai đoạn 2021-2025. Trong đó, chú trọng đến vấn đề nâng cao năng lực quản lý và tổ chức hoạt động TMĐT, đấu tranh chống các hành vi gian lận thương mại, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ và cạnh tranh không lành mạnh trong TMĐT, hướng đến năm 2025 trên địa bàn tỉnh có 55% dân số tham gia mua sắm trực tuyến và được bảo vệ quyền lợi hợp pháp khi giao dịch thông qua TMĐT.

Bài và ảnh: Thanh Hòa