Nức danh nếp cái hoa vàng nhờ sản xuất xanh

Ông Nguyễn Hữu Lựu, Giám đốc Công ty TNHH Thương mại Lựu Sướng, xã Hà Long (Hà Trung) phấn khởi giới thiệu với chúng tôi những thành quả bước đầu công ty đưa hệ thống dây chuyền máy xay xát lúa nếp cái hoa vàng vào hoạt động với sản lượng hơn 100 tấn/vụ. Sản phẩm đã có tiếng trên thị trường trong và ngoài tỉnh vì có giá trị dinh dưỡng cao, hạt gạo nguyên chất 100%, sản xuất theo phương pháp gia truyền có mùi thơm đặc trưng, dẻo mềm, giá cả hợp lý, đóng gói bao nhỏ tiện sử dụng.

Ông Nguyễn Hữu Lựu, Giám đốc Công ty TNHH Thương mại Lựu Sướng, xã Hà Long (ngoài cùng bên trái) giới thiệu nếp cái hoa vàng được sản xuất tại Nhà máy Chế biến gạo Lựu Sướng.

Ông Lựu là một trong những người cùng với cấp ủy, chính quyền và các chuyên gia nghiên cứu, các nhà khoa học dành tâm huyết khôi phục, phát triển giống lúa nếp cái hoa vàng trên đất quê hương.

Gia đình chị Đỗ Thị Thêu có 5 sào đất lúa, trước đây chị chỉ cấy vài thước lúa nếp để dùng trong gia đình. Từ khi có doanh nghiệp vào liên kết sản xuất, gia đình chị đã dành toàn bộ diện tích để cấy lúa nếp cái hoa vàng. Vụ đông xuân 2021, năng suất lúa đạt hơn 2 tạ/sào, gia đình chị có trên 1 tấn lúa nếp thương phẩm. Chị Thêu cho biết thêm: “Chúng tôi không bán cho thương lái vì sợ sản phẩm quê mình bị trà trộn với lúa khác. Bán cho công ty vừa ổn định, giá cả hợp lý và giữ được thương hiệu sản phẩm đặc trưng truyền thống”.

Năm 2009, được sự quan tâm, hỗ trợ của cấp trên và ngành chức năng, xã Hà Long đã khôi phục được giống nếp cái hoa vàng đặc sản. Những năm đầu, dù diện tích chỉ khoảng 15 ha nhưng vẫn khó tiêu thụ. Xã Hà Long đã nỗ lực kêu gọi, vận động và tạo điều kiện thuận lợi thu hút doanh nghiệp vào đầu tư sản xuất nông nghiệp, trong đó chú trọng liên kết 4 nhà: Nhà khoa học, nhà doanh nghiệp, Nhà nước và nhà nông. Từ năm 2013, Công ty CP Thương mại Sao Khuê đã liên kết đầu tư vùng nguyên liệu, thu mua, chế biến, xây dựng thương hiệu nếp cái hoa vàng Quý Hương, diện tích lúa nếp đã tăng lên gấp nhiều lần. Nay đã sang năm thứ 13, Công ty Sao Khuê vẫn luôn đồng hành cùng với cấp ủy, chính quyền địa phương, bà con nông dân phát triển cây lúa nếp cái hoa vàng và xây dựng thương hiệu sản phẩm đặc sản của Hà Trung - nếp cái hoa vàng Quý Hương. Cùng với Công ty CP Thương mại Sao Khuê là Công ty TNHH Thương mại Lựu Sướng luôn hỗ trợ cung ứng phân bón chất lượng cho nông dân, thu mua sản phẩm và đặc biệt là cuối năm 2021, công ty đã chính thức vận hành hệ thống dây chuyền chế biến gạo nếp cái hoa vàng và cung ứng ra thị trường, nhận được nhiều đơn đặt hàng. Đây là điều kiện thuận lợi về đầu ra, giúp người dân xã Hà Long yên tâm sản xuất.

Theo người dân xã Hà Long, giống nếp cái hoa vàng của địa phương được lưu giữ và phát triển từ thời xa xưa, thường được dùng để tiến vua, nấu xôi, làm các loại bánh. Thời vụ cấy từ tháng 6 âm lịch, đầu tháng 10 âm lịch cho thu hoạch. Theo kinh nghiệm sản xuất của bà con, cây lúa nếp thường có quy trình sản xuất 150 ngày và tuân thủ nghiêm ngặt khung lịch thời vụ cũng như các biện pháp chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh. Lúa chín gặt về phơi khô, sau đó được quạt sạch, xay xát, đóng bao thành phẩm, thuận tiện sử dụng. Những năm gần đây, người dân xã Hà Long trồng lúa nếp cái hoa vàng theo mô hình VietGAP nhằm tăng năng suất, chất lượng gạo và đặc biệt là để giảm thiểu ô nhiễm môi trường sinh thái. Để phát triển bền vững, HTX dịch vụ nông nghiệp xã Hà Long đã tiến hành khảo sát và cải tạo chất lượng nguồn đất, nguồn nước, khoanh vùng sản xuất tập trung để tiện cho cơ giới hóa, ứng dụng khoa học - kỹ thuật, bảo vệ môi trường. Sau nhiều năm nỗ lực, hầu hết các thành viên HTX đã nắm vững quy trình sản xuất VietGAP, ứng dụng thuần thục quy trình phòng trừ sâu bệnh hại tổng hợp. Trong quá trình sản xuất, thành viên HTX ưu tiên các loại phân bón, thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc sinh học, thân thiện môi trường, phát triển các loại thiên địch để bảo vệ cây lúa. Các loại hóa chất độc hại được loại bỏ hoàn toàn, rác thải được thu gom, xử lý đúng quy định để hạn chế ô nhiễm...

Chính việc đảm bảo sản xuất sạch, thân thiện môi trường đã giúp HTX nhanh chóng được cơ quan quản lý công nhận đạt chuẩn VietGAP, mở ra nhiều cơ hội hợp tác, mở rộng thị trường tiêu thụ. Để khuyến khích người dân tích cực áp dụng tiến bộ kỹ thuật mới, UBND xã phối hợp với ngành nông nghiệp huyện thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn nâng cao trình độ, kỹ năng sử dụng máy móc, thiết bị hiện đại. Các hộ sản xuất trên địa bàn xã cũng được tập huấn về cách sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật an toàn, hiệu quả, đúng cách để giảm thiểu ô nhiễm, bảo vệ môi trường.

Qua tìm hiểu thực tế sản xuất cho thấy, lúa nếp cái hoa vàng khá ổn định về năng suất, giá bán khá cao, dao động từ 11 – 13 nghìn đồng/kg, gấp 1,5 - 1,8 lần nếp thường và các giống lúa đặc sản khác. Hiện nay, toàn xã có khoảng 210 ha, tập trung chủ yếu ở cánh đồng lúa thôn Gia Miêu, Khắc Dũng... Năng suất lúa nếp cái hoa vàng đạt trên 42 tạ/ha.

Đồng chí Đỗ Văn Vượng, Bí thư Đảng ủy xã Hà Long, cho biết thêm: Xã đang phấn đấu duy trì và mở rộng thêm diện tích cấy lúa nếp cái hoa vàng lên 250 ha. Đồng thời thực hiện tốt quy trình chăm sóc diện tích lúa theo tiêu chuẩn VietGAP và nâng hạng OCOP 3 sao lên 4 sao, 5 sao. Tích cực tuyên truyền, giới thiệu sản phẩm gạo nếp cái hoa vàng Quý Hương đến khắp các vùng miền, giới thiệu sản phẩm trên không gian mạng để nhiều người biết sản phẩm; có cơ chế, chính sách hỗ trợ kích cầu nông dân và tạo điều kiện cho doanh nghiệp vào liên kết để phát triển, “chắp cánh” cho thương hiệu nếp cái hoa vàng Quý Hương của xã ngày càng phát triển.

Bài và ảnh: Lê Hà