Giải quyết tồn đọng trong cấp GCNQSDĐ: Tích cực tháo gỡ điểm “nghẽn”

Vấn đề “ách tắc” trong khâu cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) cho người dân luôn là trăn trở của các ngành chức năng và cũng là vấn đề gây bức xúc của nhiều người. Nhằm tháo gỡ vướng mắc, bảo đảm quyền lợi hợp pháp của người dân, cuối tháng 5-2022, lần đầu tiên Thường trực HĐND tỉnh đã tổ chức phiên giải trình về tình hình cấp GCNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất (sau đây gọi tắt là cấp GCNQSDĐ) trên địa bàn tỉnh. Phiên giải trình đã đánh giá “trúng và đúng” thực trạng cấp GCNQSDĐ và đưa ra các giải pháp tháo gỡ, với kỳ vọng sẽ có tác động mạnh mẽ đến chính quyền các cấp, các đơn vị liên quan trong việc giải quyết những tồn đọng.

Mặt bằng quy hoạch Đông Quốc lộ 10, thị trấn Nga Sơn. (Ảnh minh họa). Ảnh: V.H

Nhận diện vướng mắc trong thực tiễn

Theo báo cáo của UBND tỉnh, tính đến 31-12-2021, tỷ lệ cấp GCNQSDĐ cho hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn tỉnh đạt 97,98% và đạt 96,2% đối với tổ chức. Mặc dù kết quả cấp GCNQSDĐ trên địa bàn tỉnh đạt tỷ lệ cao nhưng vẫn còn nhiều khó khăn, vướng mắc cần tiếp tục tháo gỡ.

Báo cáo của Đoàn khảo sát Thường trực HĐND tỉnh cho thấy, công tác cấp GCNQSDĐ còn chậm, thông tin GCN còn nhiều sai sót, số lượng hồ sơ cần cấp GCN còn nhiều nhưng chưa được giải quyết. Về cấp GCN lần đầu (thuộc thẩm quyền của UBND cấp huyện), trên địa bàn tỉnh còn 7.969 trường hợp có giấy tờ về QSDĐ và không vi phạm pháp luật đất đai nhưng chưa được cấp GCN (có 711 hồ sơ đã đề nghị nhưng vẫn chưa được cấp GCN); còn 19.425 trường hợp không có giấy tờ về QSDĐ và không vi phạm pháp luật đất đai chưa được cấp GCN (có 1.345 hồ sơ đã đề nghị nhưng chưa được cấp GCN); còn 3.189 trường hợp SDĐ có vi phạm pháp luật đất đai trước ngày 1-7-2014 chưa được cấp GCN (có 1.358 hồ sơ đã đề nghị nhưng chưa được cấp GCN); còn 10.655 trường hợp giao đất không đúng thẩm quyền chưa được cấp GCN (có 989 hồ sơ đã đề nghị nhưng chưa được cấp GCN).

Việc giải quyết hồ sơ cấp đổi, cấp lại GCN, đăng ký biến động, đính chính GCN (thuộc thẩm quyền của Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT), Văn phòng Đăng ký đất đai (VPĐKĐĐ) vẫn còn nhiều hồ sơ chưa được giải quyết, trong đó còn 3.333 hồ sơ cấp đổi, cấp lại; 3.711 hồ sơ đăng ký biến động, đính chính chưa được giải quyết, trong khi nhiều GCN sai lệch thông tin, gây khó khăn cho gia đình, cá nhân trong việc chuyển nhượng, thừa kế, tách thửa.

Khảo sát tại một số địa phương cho thấy, các trường hợp tồn đọng trong cấp GCNQSDĐ thuộc nhiều nhóm nguyên nhân khác nhau, trong đó có cả “lỗi” chủ quan và khách quan.

Tại huyện Hà Trung, hiện còn hơn 3.200 trường hợp tồn đọng về cấp GCNQSDĐ lần đầu, trong đó có hơn 2.000 trường hợp liên quan đến đất ở cho hộ gia đình, cá nhân. Nguyên nhân là do các trường hợp SDĐ không phù hợp quy hoạch như hành lang đường giao thông, hành lang đường điện, hành lang công trình thủy lợi, đê điều. Các trường hợp SDĐ tự chuyển nhượng cho nhiều chủ sử dụng. Các trường hợp giao đất không đúng thẩm quyền qua các thời kỳ, mất giấy tờ hoặc trên các phiếu thu tiền không thể hiện được đã nộp tiền để được SDĐ theo quy định.

Tại huyện Hoằng Hóa, còn hơn 1.600 trường hợp tồn đọng về cấp GCNQSDĐ, trong đó có 126 trường hợp chủ sử dụng đất vắng nhà, không có người kê khai lập hồ sơ cấp GCN; 49 trường hợp chủ sử dụng đất không/chưa có nhu cầu cấp GCN; 1.333 trường hợp có biến động về chủ SDĐ (chủ SDĐ đã mất, phải phân chia thừa kế; nhận chuyển nhượng nhưng không có giấy tờ); 56 trường hợp tranh chấp đất đai giữa các hộ liền kề; 14 trường hợp có diện tích tăng nhiều so với hồ sơ hoặc giấy tờ về QSDĐ; còn lại là các trường hợp vướng mắc liên quan đến chỉ giới xây dựng, sai tên trong hồ sơ, không phù hợp quy hoạch...

Tại huyện Nga Sơn, tồn đọng trong cấp GCNQSDĐ hiện nay là hơn 1.400 trường hợp, trong đó có nhiều trường hợp vướng mắc do nguyên nhân liên quan đến thừa kế, đất nhận chuyển nhượng, tặng cho, thừa kế nhưng không có giấy tờ; hồ sơ địa chính lưu trữ ở các xã thiếu đầy đủ nên việc xác định nguồn gốc, loại đất, thời điểm sử dụng đất gặp nhiều khó khăn. Nhiều trường hợp chưa đủ cơ sở xác định đã hoàn thành nghĩa vụ tài chính (chứng từ, phiếu nộp tiền bị thất lạc). Có những trường hợp đất đổi làm nhà văn hóa, công sở, đường giao thông... nhưng đến nay chưa có quy định cụ thể để thực hiện.

Bên cạnh đó, những nguyên nhân chủ quan dẫn đến tồn đọng trong công tác cấp GCNQSDĐ liên quan đến công tác lưu trữ, bảo quản hồ sơ địa chính nên thiếu thông tin khi xác định nguồn gốc đất. Công tác đo đạc bản đồ địa chính theo hệ tọa độ VN 2000 đối với đất khu dân cư và đất sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh chưa hoàn thành, còn 90/559 xã, thị trấn đang sử dụng bản đồ hệ tọa độ khác. Việc xây dựng cơ sở dữ liệu địa chính còn hạn chế, toàn tỉnh mới có 80 xã, thị trấn thuộc 3 huyện Triệu Sơn, Yên Định, Hà Trung được triển khai thực hiện. Việc phối hợp giữa chi nhánh VPĐKĐĐ với phòng TN&MT cấp huyện, cán bộ địa chính cấp xã và chi cục thuế còn nhiều bất cập, hiệu quả chưa cao, đặc biệt là trong việc đo đạc địa chính thửa đất. Trình độ nghiệp vụ của một số công chức, viên chức trong lĩnh vực cấp GCN còn hạn chế, còn yêu cầu bổ sung hồ sơ nhiều lần, công việc giải quyết còn sai sót, phải đính chính. Một số công chức, viên chức có biểu hiện phiền hà, sách nhiễu, tiêu cực...

Phân loại trường hợp, xây dựng lộ trình tháo gỡ

Từ những hạn chế, thiếu sót, nguyên nhân và trách nhiệm đã được chỉ ra tại phiên giải trình, Thường trực HĐND tỉnh đã ban hành Kết luận 251/KL-HĐND ngày 2-6-2022 làm cơ sở để tổ chức triển khai và giám sát kết quả thực hiện. Thường trực HĐND tỉnh yêu cầu UBND tỉnh, các sở, ban, ngành, UBND các huyện, thị xã, thành phố và các đơn vị liên quan nghiêm túc tiếp thu và có các giải pháp khẩn trương, đồng bộ, quyết liệt, hiệu quả; tập trung chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ, xác định rõ lộ trình, phân công rõ trách nhiệm để khắc phục tồn tại, hạn chế đã được chỉ ra.

Kết luận 251/KL-HĐND đã nêu rõ 5 nhóm giải pháp cần tập trung triển khai ngay, đó là: Các cấp, các ngành tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về đất đai dưới nhiều hình thức để người dân nhận thức được đầy đủ, đúng đắn quyền lợi và nghĩa vụ của người SDĐ trong việc đăng ký, cấp GCN; đồng thời UBND tỉnh, Sở TN&MT kịp thời hướng dẫn UBND cấp huyện phân loại giải quyết dứt điểm các trường hợp đủ điều kiện cấp GCN, các khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện; chỉ đạo VPĐKĐĐ rà soát lại số liệu, phân loại, làm rõ các trường hợp chưa được cấp GCNQSDĐ để giải quyết theo quy định với kế hoạch, lộ trình cụ thể. Đẩy nhanh tiến độ hoàn thành đo đạc bản đồ, cập nhật, chỉnh lý hồ sơ địa chính và khẩn trương phê duyệt dự án xây dựng hệ thống bản đồ, hồ sơ địa chính và cơ sở dữ liệu địa chính trên địa bàn tỉnh, giai đoạn 2022-2025. Sở TN&MT, VPĐKĐĐ phải phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền các huyện, thị xã, thành phố chú trọng việc bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, rèn luyện đạo đức, ý thức công vụ cho đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, cán bộ địa chính, quản lý đất đai các cấp. Tăng cường thanh tra, kiểm tra việc quản lý, SDĐ và theo dõi, đôn đốc việc thực hiện các kết luận thanh tra, kiểm tra, giám sát của các cơ quan có thẩm quyền đã ban hành; làm rõ trách nhiệm của người đứng đầu, tập thể, cá nhân liên quan đối với trường hợp buông lỏng, vi phạm trong việc cấp giấy chứng nhận.

Trên cơ sở kết luận của Thường trực HĐND tỉnh, hiện nay các địa phương, đơn vị đang tập trung triển khai với nhiều giải pháp tích cực. Sở TN&MT đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành kế hoạch để triển khai thực hiện các nội dung công việc. Trong trung tuần tháng 7-2022, Sở TN&MT dự kiến tổ chức hội nghị trực tuyến với các huyện, thị xã, thành phố triển khai các nội dung cụ thể tại Kết luận 251/KL-HĐND; đồng thời thảo luận, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc liên quan đến tồn đọng cấp GCNQSDĐ. Tại huyện Hoằng Hóa, để đẩy nhanh tiến độ cấp GCN cho người dân, UBND huyện Hoằng Hóa đã ban hành các văn bản về việc chấn chỉnh, tăng cường công tác quản lý Nhà nước trong các lĩnh vực đất đai thường phát sinh vi phạm; đồng thời chỉ đạo rà soát, báo cáo tình hình cấp GCNQSDĐ lần đầu tại các xã, thị trấn trên địa bàn huyện. Hiện tại, Phòng TN&MT huyện đang phối hợp với UBND các xã, thị trấn tổng hợp, phân loại từng trường hợp cụ thể để xây dựng kế hoạch thực hiện trước ngày 30-7-2022. Huyện đã xây dựng kế hoạch để từng bước đo đạc mới đối với 15 xã chưa đo đạc bản đồ địa chính chính quy; đo đạc chỉnh lý đối với 22 xã đã đo đạc từ năm 2013-2015. Đồng thời, tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật về đất đai, giao UBND cấp xã cùng thôn, phố thường xuyên nắm bắt thông tin các hộ đi làm ăn xa khi về địa phương để hướng dẫn lập hồ sơ cấp GCN cũng như hướng dẫn các hộ thực hiện thủ tục phân chia thừa kế theo quy định. Đối với các trường hợp có diện tích tăng nhiều so với hồ sơ hoặc giấy tờ về QSDĐ, UBND huyện đã giao phòng TN&MT phối hợp với UBND cấp xã khảo sát, xác định nguyên nhân tăng diện tích để có hướng xử lý, hướng dẫn người dân lập hồ sơ cấp GCN theo quy định. Tập trung cấp GCN đối với phần diện tích đất ở hợp pháp trước; phần tăng thêm xác định sự phù hợp với quy hoạch để có hướng xử lý đối với đất xen kẹt và thửa đất nhỏ hẹp...

Tại huyện Hà Trung, giải pháp trong cấp GCNQSDĐ trong thời gian tới, đó là tập huấn nâng cao nghiệp vụ chuyên môn cho cán bộ, công chức thực hiện công tác cấp GCNQSDĐ, thực hiện tốt thủ tục hành chính về đất đai theo quy định. Huyện đã và đang thực hiện thống kê, rà soát, tổng hợp, phân loại các trường hợp chưa được cấp GCNQSDĐ lần đầu cho hộ gia đình, cá nhân; xây dựng kế hoạch cụ thể theo từng thời gian, thời điểm. Huyện cũng đề xuất, kiến nghị UBND tỉnh quy định thời gian chi nhánh VPĐKĐĐ thực hiện đo đạc lập bản trích lục, trích đo thửa đất cấp GCN khi người SDĐ yêu cầu; chỉ đạo các sở, ngành nghiên cứu, hướng dẫn các địa phương giải quyết các vướng mắc trong cấp GCNQSDĐ đối với các trường hợp xã giao không đúng thẩm quyền, có thu tiền của hộ dân nhưng nội dung phiếu thu tiền không ghi rõ thu tiền SDĐ...

Công tác cấp GCNQSDĐ là nhiệm vụ quan trọng trong hoạt động quản lý đất đai, đồng thời để người SDĐ yên tâm thực hiện các quyền, nghĩa vụ của mình trên diện tích đất được công nhận quyền sử dụng. Để tháo gỡ điểm “nghẽn”, giải quyết các tồn đọng trong cấp GCNQSDĐ, bên cạnh sự nỗ lực của chính quyền cơ sở, các cơ quan có thẩm quyền cần sớm có nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung và có hướng dẫn cụ thể đối với những vướng mắc, bất cập liên quan đến việc cấp GCNQSDĐ.

Nhóm PV Bạn đọc – TL

Kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao năng lực hoạt động của hệ thống văn phòng đăng ký đất đai

Đối với Văn phòng Đăng ký đất đai Thanh Hóa, sau khi chính thức đi vào hoạt động theo mô hình một cấp từ ngày 1-9-2020, bên cạnh những mặt tích cực cũng còn một số khó khăn, vướng mắc trong quá trình hoạt động. Để tháo gỡ khó khăn, nỗ lực nâng cao hiệu quả hoạt động, thực hiện tốt các chức năng, nhiệm vụ được giao, văn phòng đăng ký đất đai đang khẩn trương rà soát, báo cáo, kiện toàn tổ chức bộ máy, xây dựng đề án vị trí việc làm để sắp xếp, bổ sung nhân lực nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực hiện nhiệm vụ. Văn phòng ban hành theo thẩm quyền các văn bản chỉ đạo, điều hành các chi nhánh trong việc kiểm tra, giám sát, phân công, phân cấp rõ trách nhiệm giải quyết công việc, như: Quy chế làm việc, phân công nhiệm vụ giải quyết công việc, quyết định ủy quyền trong việc lập trích lục, trích đo, đo đạc chỉnh lý bản đồ thửa đất phục vụ cấp giấy chứng nhận. Chủ động rà soát, xin ý kiến góp ý của các sở, ngành có liên quan, UBND các huyện, thị xã, thành phố, các chi nhánh để tổng hợp, tham mưu xây dựng, sửa đổi quy chế phối hợp giữa văn phòng đăng ký đất đai, các chi nhánh với các cơ quan, đơn vị có liên quan trong thực hiện chức năng nhiệm vụ; phối hợp với các huyện, thị xã, thành phố tăng cường công tác bồi dưỡng, tập huấn, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, rèn luyện đạo đức, ý thức công vụ cho đội ngũ cán bộ, viên chức, người lao động. Riêng trong 6 tháng đầu năm 2022, văn phòng đã tổ chức tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ cho 15 chi nhánh trực thuộc, với 232 cán bộ, viên chức, người lao động tham gia tập huấn.

Trong thời gian tới, văn phòng sẽ tăng cường công tác kiểm tra, giám sát chặt chẽ đội ngũ cán bộ, viên chức, người lao động trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. Kiểm tra việc thực hiện quy chế làm việc và các công việc thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của các chi nhánh trực thuộc, đặc biệt là các chi nhánh có nhiều đơn, thư phản ánh, kiến nghị của người dân trong quá trình giải quyết thủ tục hành chính về đất đai. Thực hiện kiểm tra đột xuất khi tiếp nhận ý kiến phản ánh của người dân, doanh nghiệp. Tham mưu cho Sở Tài nguyên và Môi trường tổ chức các lớp tập huấn nâng cao trình độ, chuyên môn nghiệp vụ, ý thức trách nhiệm, nâng cao nhận thức của cán bộ, viên chức, người lao động về quy tắc ứng xử, chuẩn mực đạo đức công vụ trong tiếp xúc, hướng dẫn cho tổ chức, người dân; đồng thời thực hiện đúng thời gian, quy trình xử lý hồ sơ thủ tục hành chính.

Hoàng Vũ Tuyến

Giám đốc Văn phòng Đăng ký đất đai Thanh Hóa

Thực hiện nguyên tắc phân loại hồ sơ, các trường hợp đủ điều kiện phải lập hồ sơ thực hiện ngay việc cấp GCNQSDĐ

Năm 2021, UBND huyện Nga Sơn đã ban hành Kế hoạch số 98/KH-UBND ngày 2-6-2021 về việc giải quyết tồn đọng trong cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) ở cho Nhân dân, giai đoạn 2021-2025 trên địa bàn huyện Nga Sơn. Ở thời điểm đó, Phòng Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) huyện đã rà soát, phân loại các trường hợp tồn đọng chưa cấp GCN. Theo đó, có hơn 500 trường hợp liên quan đến đất sử dụng trước ngày 18-12-1980, chủ sử dụng đất đi làm ăn xa, chưa đến đăng ký khai báo hoặc chủ SDĐ đã mất, gia đình chưa thực hiện phân chia thừa kế; hơn 1.100 trường hợp SDĐ từ 18-12-1980 đến 15-10-1993 và từ 15-10-1993 đến 1-7-2004 phải thực hiện nghĩa vụ tài chính; 148 trường hợp nằm trong hành lang an toàn giao thông đường bộ; 19 trường hợp diện tích nhỏ hơn hạn mức tối thiểu quy định; 39 trường hợp đổi đất làm nhà văn hóa công sở... Sau hơn 1 năm thực hiện kế hoạch, đã có 189 trường hợp được cấp GCN, còn hơn 1.400 trường hợp còn tồn đọng do lịch sử để lại, trong đó có nhiều trường hợp rất khó giải quyết. Ví dụ như những trường hợp thuộc diện giao đất không đúng thẩm quyền nhưng lại không có giấy tờ, biên lai nộp tiền để chứng minh đã thực hiện nghĩa vụ tài chính. Nhiều trường hợp thực hiện đổi đất cho xã để xây dựng các công trình phúc lợi như trường học, đường giao thông..., mà hiện nay chưa có quy định hướng dẫn cụ thể. Một số trường hợp giấy tờ ghi đất mượn, đất UBND xã, HTX, thôn giao không đúng thẩm quyền; xã, thôn đã thu tiền nhưng lại chưa nộp đủ vào ngân sách Nhà nước..

Để tiếp tục giải quyết các trường hợp tồn đọng, Phòng TN&MT huyện tiếp tục tham mưu cho UBND huyện giao cho UBND các xã, thị trấn căn cứ vào chỉ tiêu giao hàng năm để có trách nhiệm chỉ đạo cán bộ chuyên môn hướng dẫn các hộ gia đình, cá nhân kê khai, đăng ký lập hồ sơ cấp GCN; có kế hoạch trích nguồn ngân sách để thực hiện nghĩa vụ tài chính cho các trường hợp mà xã, thị trấn đã thu tiền SDĐ nhưng chưa nộp vào ngân sách Nhà nước hoặc vận động các hộ gia đình, cá nhân có nhu cầu và điều kiện kinh tế thực hiện nghĩa vụ tài chính theo quy định. Thực hiện nguyên tắc phân loại hồ sơ, các trường hợp đủ điều kiện phải lập hồ sơ thực hiện ngay việc cấp GCN; thửa đất chưa đủ điều kiện thông báo bằng văn bản hoặc trên các phương tiện thông tin để người SDĐ biết và thực hiện. UBND cấp huyện, xã tăng cường cán bộ, đặc biệt là cán bộ chuyên môn cấp huyện, cán bộ địa chính cấp xã để đáp ứng yêu cầu công việc, bảo đảm hoàn thành chỉ tiêu, kế hoạch được giao.

Mai Văn Phổ

Trưởng Phòng TN&MT huyện Nga Sơn

Đề nghị sớm giải quyết việc cấp GCNQSDĐ cho các hộ dân sinh sống trên MBQH 2185, phường Hàm Rồng

Năm 2012, gia đình tôi cũng như các hộ dân mua đất tại MBQH số 2185/UBND–QDĐT ngày 18-11-2008, phường Hàm Rồng, TP Thanh Hóa đã hoàn tất các thủ tục mua bán, ký kết biên bản bàn giao đất với Công ty TNHH Xây dựng và Thương mại Nhật Linh. Công ty cũng hứa với các hộ dân sau khi hoàn tất các thủ tục, nộp tiền về công ty, 1 tháng sau các hộ dân sẽ có GCNQSDĐ. Nhưng 10 năm đã trôi qua, công ty vẫn không thực hiện lời hứa với các hộ dân mua đất tại mặt bằng.

Hiện tại, trên mặt bằng đã có hơn 70% hộ dân xây dựng nhà ở kiên cố nhưng chưa có hộ dân nào được công ty hoàn thiện các thủ tục đề nghị cơ quan chức năng cấp GCNQSDĐ. Việc không có GCNQSDĐ khiến cho các hộ dân bức xúc, vì không thể xác minh nguồn gốc tài sản để vay vốn ngân hàng, đầu tư phát triển kinh tế gia đình. Đã nhiều lần các hộ dân viết đơn, cũng như đến Công ty TNHH Xây dựng và Thương mại Nhật Linh đề nghị công ty hoàn thiện các thủ tục, cấp GCNQSDĐ cho các hộ dân nhưng phía công ty không có phản hồi.

Vì vậy, chúng tôi kính đề nghị UBND TP Thanh Hóa, các cấp có thẩm quyền vào cuộc để Công ty TNHH Xây dựng và Thương mại Nhật Linh hoàn tất các thủ tục pháp lý, đề nghị cơ quan chức năng cấp GCNQSDĐ cho các hộ dân, để người dân yên tâm làm ăn, ổn định cuộc sống cũng như xây dựng nhà ở lâu dài.

Lê Thị Hải

Lô số 59, MBQH 2185, phường Hàm Rồng, TP Thanh Hóa