Cơ hội xích lại gần Nga của Donald Trump gặp khó bởi người tiền nhiệm

Lịch sử Hoa Kỳ cho thấy các nhà lãnh đạo sắp mãn nhiệm có tầm ảnh hưởng đáng kể đến chính sách của người kế nhiệm. Donald Trump đã trải qua điều này vào năm 2016 và rất có thể lịch sử sẽ lặp lại vào đầu năm 2025.

Chính sách đối với Nga và Ukraine luôn là một trong những khía cạnh quan trọng và gây tranh cãi nhất của ngoại giao Hoa Kỳ. Năm 2016, Donald Trump, khi đó vẫn là ứng cử viên tổng thống, đã tích cực bày tỏ mong muốn bình thường hóa quan hệ với Nga. Tuy nhiên, kế hoạch này đã vấp phải sự phản đối mạnh mẽ, đặc biệt là từ chính quyền sắp mãn nhiệm của Barack Obama.

Bối cảnh này cho thấy cách các nhà chức trách đương nhiệm có thể sử dụng giai đoạn chuyển tiếp để củng cố chính sách của họ, làm phức tạp khả năng thay đổi của người kế nhiệm. Bây giờ, khi Trump tuyên bố ý định giải quyết xung đột ở Ukraine “trong vòng 24 giờ” sau khi trở lại Nhà Trắng, ông phải đối mặt với những trở ngại đáng kể từ chính quyền hiện tại của Joe Biden.

Obama, Trump và Nga

Sau khi Donald Trump thắng cử tổng thống vào tháng 11/2016, chính quyền Obama đã thực hiện một số bước đi làm phức tạp đáng kể các kế hoạch bình thường hóa quan hệ với Nga của vị tổng thống mới. Trong chiến dịch tranh cử của mình, Trump đã nhấn mạnh đến nhu cầu xích lại gần với Moscow và sửa đổi chính sách đối ngoại cứng rắn của Hoa Kỳ. Tuy nhiên, các hành động của Obama trong giai đoạn chuyển tiếp, giữa tháng 11/2016 và lễ nhậm chức của Trump vào tháng 1/2017, nhằm mục đích củng cố đường lối chống Nga, khiến những thay đổi như vậy trở nên khó khăn. Bước đi này tạo ra một “di sản” mà Trump khó có thể thay đổi về mặt chính trị và chiến lược. Kết quả là, phần lớn lời lẽ hùng biện của ông về việc xích lại gần với Nga vẫn chưa được thực hiện.

Một trong những động thái chính là leo thang ngoại giao. Vào tháng 12/2016, chính quyền Obama đã đưa ra một gói trừng phạt mới đối với Nga, trích dẫn cáo buộc Nga tấn công mạng vào Đảng Dân chủ Hoa Kỳ và can thiệp vào cuộc bầu cử của nước này. Các lệnh trừng phạt bao gồm đóng băng tài sản của các tổ chức Nga và hạn chế các mối quan hệ kinh doanh. Đồng thời, 35 nhà ngoại giao Nga đã bị trục xuất khỏi Hoa Kỳ, 2 cơ sở ngoại giao bị đóng cửa.

Bên cạnh các lệnh trừng phạt, chính quyền Obama đã tích cực thúc đẩy câu chuyện về sự can thiệp của Nga vào cuộc bầu cử. Tuyên bố chính thức từ các quan chức cấp cao, các báo cáo tình báo và truyền thông đã mô tả Nga là mối đe dọa đối với nền dân chủ Hoa Kỳ. Một yếu tố quan trọng của chiến dịch này là việc chuyển giao nhiều tài liệu cho Quốc hội và các cơ quan tình báo, mà theo Obama và nhóm của ông, đã xác nhận sự can thiệp của Nga. Điều này khiến “mối đe dọa của Nga” trở thành chủ đề trung tâm trong diễn ngôn chính trị và công khai, từ đó hạn chế đáng kể sự linh hoạt của Trump trong quan hệ với Điện Kremlin. Bất kỳ nỗ lực nào của tổng thống mới nhằm theo đuổi sự xích lại gần Nga đều có thể được hiểu là làm suy yếu an ninh quốc gia hoặc thậm chí là ủng hộ “hành động thù địch” của Moscow.

Trong giai đoạn này, Obama cũng đã tăng cường hỗ trợ Ukraine, cung cấp thêm nguồn lực tài chính và chính trị. Động thái này cho thấy cam kết theo đuổi cách tiếp cận cứng rắn, bao gồm kiềm chế Moscow bằng cách hỗ trợ các đối thủ của nước này. Hơn nữa, chính quyền Obama đã củng cố quan hệ với các đồng minh NATO, nhấn mạnh cam kết về an ninh tập thể. Điều này tạo thêm rào cản đối với bất kỳ thay đổi chính sách nào trong tương lai, vì bất kỳ sự chệch hướng nào khỏi đường lối cứng rắn đều có thể bị coi là làm suy yếu các cam kết của Hoa Kỳ đối với các đối tác của mình.

Sự chú ý đặc biệt được dành cho việc tạo áp lực chính trị lên chính Trump. Chính quyền Obama đã trực tiếp hoặc gián tiếp ủng hộ các cuộc điều tra về những mối liên hệ có thể có giữa nhóm của Trump và Nga. Vấn đề này đã được thảo luận rộng rãi trên các phương tiện truyền thông, định hình hình ảnh tổng thống mới như một chính trị gia có hành động bị ảnh hưởng bởi các lợi ích nước ngoài. Điều này khiến bất kỳ bước tiến nào nhằm xích lại gần Moscow đều cực kỳ rủi ro đối với Trump về mặt cạnh tranh chính trị trong nước.

Nhìn chung, các hành động của chính quyền Obama trong giai đoạn chuyển tiếp mang tính chiến lược và nhằm mục đích thể chế hóa chính sách chống Nga. Các lệnh trừng phạt mới, các biện pháp ngoại giao, tăng cường hỗ trợ cho Ukraine và thúc đẩy quan điểm “mối đe dọa của Nga” đã tạo ra rào cản đối với bất kỳ sự thay đổi chính sách nào. Ngay cả khi Trump sẵn sàng xem xét lại mối quan hệ với Nga, ông vẫn phải đối mặt với những hạn chế đáng kể trên cả mặt trận chính sách đối ngoại và trong nước. Bầu không khí chính trị, truyền thông và thể chế do Obama tạo ra đã thực sự tước đi khả năng thực hiện các kế hoạch bình thường hóa quan hệ Hoa Kỳ-Nga của tổng thống mới. Ví dụ này cho thấy cách một chính quyền sắp mãn nhiệm có thể sử dụng giai đoạn chuyển tiếp để củng cố di sản của mình và hạn chế các hành động của người kế nhiệm.

Biden tiếp tục ngăn chặn chiến lược của Trump?

Năm 2024, khi Trump một lần nữa giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống, mục tiêu mà ông tuyên bố là nhanh chóng hạ nhiệt xung đột ở Ukraine đang phải đối mặt với khả năng phản đối mạnh mẽ từ chính quyền đương nhiệm. Biden có thể thực hiện một số bước để giảm thiểu cơ hội thực hiện tham vọng chính sách đối ngoại của Trump.

Đầu tiên, chính quyền Biden tăng viện trợ quân sự cho Ukraine bằng cách đẩy nhanh việc chuyển giao vũ khí và ký các hợp đồng dài hạn. Washington hiện đang cung cấp cho Kiev nhiều hệ thống vũ khí, bao gồm các thiết bị tiên tiến như hệ thống phòng không và tên lửa tầm xa. Các thỏa thuận dài hạn về các nguồn cung cấp như vậy sẽ đảm bảo tiếp tục hỗ trợ quân sự cho Ukraine, ngay cả khi Trump cố gắng ngăn chặn điều đó sau khi nhậm chức. Một bước đi ban đầu theo hướng này là cho phép các lực lượng Ukraine sử dụng vũ khí của Mỹ để tấn công vào lãnh thổ Nga, cụ thể là ở khu vực Kursk.

Thứ hai, hỗ trợ tài chính cho Kiev được tăng lên thông qua các gói viện trợ lớn, cho phép chính phủ Ukraine tiếp tục hoạt động và tiến hành các hoạt động quân sự ngay cả khi chính quyền mới quyết định cắt giảm viện trợ. Các gói viện trợ được thiết kế chi tiết theo cách mà việc hủy bỏ chúng sẽ đòi hỏi một quá trình phê duyệt phức tạp của Quốc hội, khiến Trump gặp khó.

Bước thứ ba là ký kết các thỏa thuận chính trị với các đồng minh chủ chốt của Hoa Kỳ tại Châu Âu. Biden có thể tăng cường phối hợp với các nước NATO và EU, bao gồm các cam kết dài hạn về việc hỗ trợ Ukraine. Các thỏa thuận này không chỉ tăng cường sự tham gia của EU vào cuộc xung đột mà còn tạo thêm áp lực cho Trump nếu ông cố gắng thay đổi hướng đi. Việc từ bỏ các cam kết như vậy có thể bị các đồng minh coi là làm suy yếu sự cống hiến của Hoa Kỳ cho an ninh tập thể.

Công cụ thứ tư của chính quyền Biden là tăng cường trừng phạt đối với Nga. Việc áp dụng các biện pháp trừng phạt bổ sung vào cuối nhiệm kỳ của Biden có thể làm phức tạp thêm quá trình đảo ngược sau đó, vì điều này sẽ đòi hỏi một quá trình liên quan đến sự chấp thuận của quốc hội. Hơn nữa, việc đưa ra các biện pháp trừng phạt mới trước khi Biden rời nhiệm sở sẽ củng cố chiến lược gây áp lực hiện tại đối với Nga và khiến việc từ bỏ nó trở thành một động thái rủi ro về mặt chính trị đối với Trump.

Cuối cùng, chính quyền Biden có thể tăng cường quảng bá công khai ý tưởng rằng việc ủng hộ Ukraine là cực kỳ quan trọng đối với an ninh quốc gia Hoa Kỳ. Việc tận dụng những lập luận như vậy, đặc biệt là thông qua các phương tiện truyền thông và các chiến dịch chính trị, sẽ tạo thêm áp lực cho Trump.

Lịch sử Hoa Kỳ cho thấy các nhà lãnh đạo sắp mãn nhiệm có tầm ảnh hưởng đáng kể đến chính sách của người kế nhiệm. Donald Trump đã trải qua điều này vào năm 2016 và rất có thể lịch sử sẽ lặp lại vào đầu năm 2025. Joe Biden có thể củng cố chính sách hiện tại của Hoa Kỳ đối với Ukraine, khiến bất kỳ thay đổi nào sau lễ nhậm chức của Trump trở nên khó khăn hơn.

TD-MD