Chủ động thực hiện các giải pháp tưới và chống hạn cho hơn 80 ngàn ha lúa đông xuân

Công trình thủy lợi Cửa Đạt là một dự án lớn khai thác tổng hợp nguồn nước sông Chu để phục vụ phát triển kinh tế, xã hội trên địa bàn tỉnh. Hồ chứa có diện tích lưu vực 5.938 km2, trong đó thuộc địa phận Thanh Hóa 593 km2. Dung tích toàn bộ hồ chứa 1,45 tỷ m3 nước. Đập chính là đập đá đổ chống thấm bằng bê tông bản mặt, cao trình đỉnh đập +121,30m, chiều cao 118,75 m. Tràn xả lũ với lưu lượng thiết kế 3.400 m3/s; 3 đập phụ là đập đất (Dốc Cáy, Hón Can, Bản Trác). Cống lấy nước (tuy-nen Dốc Cáy) dài 505,4 m, đường kính 3,0 m. Kênh chính dài 16,276 km, lưu lượng thiết kế đầu kênh 36,4m3/s.

Đập chính công trình thủy lợi Cửa Đạt (Thường Xuân).

Cho đến thời điểm này, hồ Cửa Đạt lớn thứ hai toàn quốc (sau hồ Dầu Tiếng), có nhiệm vụ: giảm lũ với tần suất 0,6%, bảo đảm mực nước tại Xuân Khánh không vượt quá cao trình +13,71m (lũ lịch sử năm 1962). Cấp nước cho công nghiệp và sinh hoạt với lưu lượng 7,715 m3/s. Các năm vừa qua, công trình đã tạo nguồn nước tưới ổn định cho hơn 80.000 ha đất canh tác vùng Nam sông Chu và Bắc sông Chu - Nam sông Mã). Kết hợp phát điện với công suất lắp máy khoảng 97MW (từ năm 2017 là 112MW do thêm thủy điện Dốc Cáy 15MW). Bổ sung nước mùa kiệt cho hạ du để đẩy mặn, cải tạo môi trường sinh thái trong vùng.

Ngày 7-2-2017 Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 166/QĐ-TTg đưa công trình thủy lợi Cửa Đạt vào danh mục công trình quan trọng liên quan đến an ninh quốc gia; Quyết định số 124/QĐ-TTg ngày 24-1-2019 ban hành danh mục đập, hồ chứa thủy lợi Cửa Đạt thuộc loại đập, hồ chứa nước quan trọng đặc biệt. Vùng hưởng lợi của dự án nằm trên địa phận 11 huyện, thị xã, thành phố của tỉnh Thanh Hóa, với tổng diện tích tự nhiên khoảng 365.182 ha. Đây là vùng kinh tế, chính trị tập trung lớn nhất tỉnh Thanh Hóa.

Vào đầu tháng 1-2023, mực nước hồ Cửa Đạt đạt cao trình +103m. Công ty TNHH MTV khai thác thủy lợi Cửa Đạt (được giao quản lý và khai thác công trình đầu mối hồ Cửa Đạt) đã triển khai các giải pháp ưu tiên nguồn nước phục vụ tưới cho chăm sóc và chống hạn cho gần 80.000 ha cây trồng vụ đông xuân của các huyện, thị xã, thành phố.

Các tháng vừa qua, công ty đã chủ động rà soát, kiểm tra và sửa chữa, bảo dưỡng các hạng mục công trình và thiết bị, máy móc bảo đảm công trình an toàn vận hành theo thiết kế. Thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh, Công ty TNHH MTV khai thác thủy lợi Cửa Đạt đã phối hợp tốt với Nhà máy thủy điện Hủa Na ( tỉnh Nghệ An), để Nhà máy thủy điện Hủa Na xả nước về hồ Cửa Đạt theo đúng quy trình. Đồng thời, Nhà máy thủy điện Cửa Đạt, Nhà máy thủy điện Dốc Cáy (tại huyện Thường Xuân) có kế hoạch phát điện hợp lý, ưu tiên xả nước xuống hệ thống thủy lợi Bái Thượng, hệ thống thủy lợi Nam sông Mã phục vụ sản xuất nông nghiệp và dân sinh. Phối hợp với các bộ, ngành Trung ương để điều tiết nước hợp lý trong từng thời điểm, nhằm cung cấp đủ nguồn nước phục vụ sản xuất và dân sinh trên địa bàn. Chỉ đạo Nhà máy thủy điện Cửa Đạt, Nhà máy thủy điện Dốc Cáy (huyện Thường Xuân) vận hành cấp nước qua tuy-nen theo quy định của Bộ Tài nguyên và Môi trường, có kế hoạch phát điện hợp lý, ưu tiên xả nước xuống hệ thống thủy lợi Bái Thượng phục vụ gieo cấy và chăm bón cây trồng vụ đông xuân. Chủ động phối hợp với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Thanh Hóa, Chi Cục Thủy lợi và các đơn vị dùng nước để vận hành, điều tiết nước hồ Cửa Đạt hợp lý trong từng thời điểm, xây dựng và triển khai thực hiện kế hoạch cung cấp nước cho cả vụ đông xuân năm 2023, từng tháng, từng đợt đảm bảo đủ nước tưới, chống hạn vụ đông xuân và đầu vụ mùa năm 2023.

Trên cơ sở nhu cầu sử dụng nước của các đơn vị và các nhu cầu sử dụng nước khác, qua tính toán điều tiết nước hồ Cửa Đạt, hiện nay các đơn vị liên quan đã thống nhất triển khai việc điều tiết xả nước qua tuynel thủy điện Cửa Đạt và Dốc Cáy thực hiện theo kế hoạch hàng tháng dự báo và theo quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Mã. Hàng tháng căn cứ diễn biến thời tiết thực tế sẽ điều chỉnh cho phù hợp để đảm bảo phục vụ sản xuất. Đơn vị quản lý, khai thác, vận hành hồ Cửa Đạt sẽ phối hợp với Công ty CP thủy điện Hủa Na để có kế hoạch phát điện xả nước về hồ Cửa Đạt cho phù hợp với mực nước dự báo tại các thời điểm trên. Các bên thống nhất và cùng cam kết thực hiện tốt các nội dung trên bảo đảm mục tiêu cấp đủ nước tưới, chống hạn cho vụ đông xuân và đầu vụ mùa năm 2023.

Hiện tại, công trình đầu mối hồ chứa nước Cửa Đạt đã cấp đủ nước cho nông dân làm đất phục vụ gieo cấy, chăm sóc, tưới dưỡng chống rét cho gần 80.000 ha cây trồng vụ đông xuân năm 2023 của các huyện thuộc vùng tưới của Hồ Cửa Đạt.

Bài và ảnh: Thu Hòa