Cùng hành động để chấm dứt bệnh lao

Chăm sóc bệnh nhân tại Bệnh viện Phổi Thanh Hóa.

“Đã đến lúc cùng hành động để chấm dứt bệnh lao” là chủ đề của Ngày Thế giới phòng, chống lao năm 2019 - nhấn mạnh vào sự cấp bách trong việc hành động, thực hiện các cam kết của các nhà lãnh đạo toàn cầu nhằm mở rộng quy mô tiếp cận phòng ngừa và điều trị bệnh lao; tiếp tục xây dựng trách nhiệm giải trình; bảo đảm nguồn lực tài chính đầy đủ và bền vững bao gồm cả cho nghiên cứu; chấm dứt sự kỳ thị, phân biệt đối xử với người bệnh; thúc đẩy hành động nhân quyền, lấy người bệnh làm trung tâm.

Trong 10 năm qua, theo nghiên cứu điều tra toàn quốc và các nghiên cứu phụ trợ, bệnh lao ở Việt Nam đã giảm được 31%, trung bình 3,8% một năm. Những năm gần đây tốc độ giảm nhanh hơn, nhất là sau khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược quốc gia phòng, chống lao đến năm 2020, tầm nhìn 2030. Bên cạnh đó, đến nay chúng ra đã làm chủ được các kỹ thuật phát hiện, chẩn đoán, điều trị với kết quả cao, đã xây dựng được một hệ thống mạng lưới mạnh từ Trung ương đến địa phương.

Tuy nhiên, Việt Nam hiện vẫn nằm trong 30 nước có gánh nặng bệnh lao cao nhất thế giới: Đứng thứ 16 về số người mắc lao cao (giảm 4 bậc so với 5 năm trước) và đứng thứ 15 về số người lao kháng thuốc. Trong đó, 64% bệnh nhân lao thường và 98% bệnh nhân lao kháng thuốc phải tiêu tốn trên 20% thu nhập của cả hộ gia đình trong một năm do mắc lao, 70% người mắc lao ở trong độ tuổi lao động.

Tại Thanh Hóa, hàng năm đã phát hiện và điều trị cho hơn 3.000 bệnh nhân với tỷ lệ khỏi chiếm 92%. Năm 2018, Chương trình chống lao quốc gia mở rộng sàng lọc tới các nhóm đối tượng nghi kháng thuốc và 100% nhóm bệnh nhân lao phổi AFB (+) mới, số lượng người bệnh lao được phát hiện tăng, bảo đảm bệnh nhân được thu nhận điều trị kịp thời ngay sau khi phát hiện và đạt tỷ lệ điều trị thành công cao. Mạng lưới chống lao luôn được củng cố từ tuyến tỉnh đến cơ sở; mạng lưới chống lao đã bao phủ khắp 27 huyện, thị xã, thành phố (bao gồm 27 tổ chống lao tại trung tâm y tế) và 100% số xã; ngoài ra còn có 5 tổ chống lao tại 4 trại giam trên địa bàn: Thanh Phong, Thanh Lâm, Thanh Cẩm, Trại 5 và Trung tâm Cai nghiện số 1. Tại các tổ chống lao sẽ khám phát hiện các đối tượng nghi lao đến khám, nếu có bệnh sẽ đưa vào thu dung điều trị; ngoài ra còn khám phát hiện chủ động xuống các xã để khám cho người dân. Hàng quý, Bệnh viện Phổi Thanh Hóa có các tổ chỉ đạo tuyến xuống giám sát và hỗ trợ cho tất các tổ chống lao; tổ chức tập huấn, đào tạo, đào tạo lại cho các cán bộ làm công tác chống lao tuyến huyện để nâng cao trình độ chuyên môn; tổ chức tập huấn công tác phát hiện, phòng bệnh lao cho khoảng 2.000 y tế thôn, bản mỗi năm; tổ chức khám phát hiện chủ động cho các đối tượng có nguy cơ cao với hơn 10.000 phạm nhân, 1.300 người nghiện đang điều trị thay thế các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone... Thông qua đó đã giúp cho người dân, nhất là những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao được phát hiện sớm, điều trị kịp thời nhằm tránh lây lan ra cộng đồng. Ngoài ra, người dân được các bác sĩ tư vấn, cung cấp kiến thức về cách nhận biết các dấu hiệu, cách phát hiện và phòng chống lao tại cộng đồng nhằm tự bảo vệ sức khỏe cho chính mình và người thân, đồng thời góp phần thực hiện tốt mục tiêu loại trừ bệnh lao trong thời gian tới.

Song song với các hoạt động tại cộng đồng, thời gian qua, Bệnh viện Phổi Thanh Hóa đã chú trọng đào tạo, triển khai nhiều kỹ thuật mới, kỹ thuật chuyên sâu về phát hiện và điều trị bệnh lao, bệnh phổi. Nhờ đó đã giúp cho công tác chẩn đoán, điều trị được an toàn, kết quả nhanh và chính xác hơn trước đây, đồng thời tạo điều kiện cho người dân trên địa bàn tỉnh và các địa phương lân cận được tiếp cận với dịch vụ y tế hiện đại ngay tại tỉnh nhà, rút ngắn thời gian chờ đợi và tiết kiệm chi phí đi lại cho người bệnh, nhất là bệnh nhân nghèo, vùng sâu, vùng xa...

Tuy vậy, hoạt động chống lao trên địa bàn tỉnh đang gặp phải những khó khăn, thách thức lớn, đó là việc quản lý bệnh nhân lao kháng thuốc, bệnh lao ở người nhiễm HIV và việc tiếp cận dịch vụ phòng, chống bệnh lao tại vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn gặp khó khăn; nguy cơ phát sinh nguồn lây trong cộng đồng vẫn chưa có giải pháp phòng, chống hữu hiệu; nhiều người còn ngần ngại đến cơ sở y tế khám, đến khi được phát hiện thì bệnh đã tiến triển nặng..., do đó đòi hỏi sự nỗ lực hơn nữa của các cấp, ngành trong công tác phòng, chống lao tại cộng đồng.

Để công tác phòng, chống lao tiếp tục được duy trì, đẩy mạnh, tiến tới chấm dứt bệnh lao tại Việt Nam vào năm 2030, ngành y tế tiếp tục tăng cường công tác truyền thông giáo dục sức khỏe nhằm giúp người dân nâng cao nhận thức, hiểu biết về bệnh lao hơn để tự bảo vệ sức khỏe cho chính mình và người thân; đẩy mạnh hoạt động chống lao các tuyến để tăng cường phát hiện người bệnh lao. Bên cạnh đó, tổ chức đào tạo, nâng cao năng lực cho cán bộ y tế ở các tuyến về công tác chẩn đoán và điều trị; tăng cường kiểm tra, giám sát tại cộng đồng; tìm kiếm, huy động các nguồn lực viện trợ của các tổ chức xã hội, các tổ chức quốc tế và cộng đồng vào hoạt động phòng chống lao. Đồng thời kêu gọi sự cam kết chính trị mạnh mẽ của chính quyền, sự hợp tác chặt chẽ của các sở, ngành, các tổ chức xã hội và toàn thể người dân trong cộng đồng trên tất cả các lĩnh vực phòng, chống bệnh lao. Người mắc bệnh lao cần được quan tâm, giúp đỡ nhiều hơn nữa; hiểu biết của mỗi người về bệnh lao trong cộng đồng cần được nâng cao hơn nữa để góp phần xóa bỏ mặc cảm và kỳ thị xã hội đối với bệnh nhân lao.

Ngày Thế giới phòng, chống lao năm nay, Tổ chức Y tế thế giới kêu gọi các cấp chính quyền, cộng đồng bị ảnh hưởng, các tổ chức xã hội dân sự, các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe và các đối tác trong nước và quốc tế cùng hành động theo biểu ngữ “Tìm kiếm, điều trị cho tất cả bệnh nhân lao” để không ai bị bỏ lại phía sau. Hưởng ứng lời kêu gọi của Tổ chức Y tế thế giới, Chương trình phòng, chống bệnh lao trên địa bàn tỉnh năm nay kêu gọi sự phối hợp mạnh mẽ hơn của các cấp chính quyền và đoàn thể trên địa bàn tỉnh tích cực tham gia tuyên truyền, vận động nâng cao ý thức của người dân về tác hại của bệnh lao và cách phòng, chống bệnh lao lây lan trong cộng đồng; sự hợp tác, hỗ trợ của các tổ chức xã hội để công tác phòng, chống lao đạt mục tiêu đề ra. Kêu gọi các tầng lớp nhân dân tích cực tham gia vào các hoạt động chống bệnh lao, tuyên truyền cho mọi người biết về sự nguy hại của bệnh lao; giảm mặc cảm, kỳ thị với người mắc bệnh lao; chủ động tiếp cận sử dụng tốt nhất dịch vụ phát hiện, chẩn đoán, điều trị và dự phòng bệnh lao.

Tô Hà