Xây dựng xã, phường chuẩn tiếp cận pháp luật thực chất, hiệu quả

Xây dựng xã, phường, thị trấn đạt chuẩn tiếp cận pháp luật (TCPL) là cơ sở quan trọng nhằm tăng cường khả năng TCPL cho người dân tại cơ sở, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của chính quyền, khẳng định vị thế của pháp luật trong quản lý Nhà nước, góp phần thay đổi diện mạo nông thôn; cải thiện, nâng cao chất lượng, đời sống tinh thần và đời sống pháp lý của người dân.

Công chức tư pháp - hộ tịch phường Quảng Thịnh, TP Thanh Hóa, giải quyết thủ tục hành chính cho người dân.

Gắn mục tiêu xây dựng nông thôn mới

Với quan điểm “xây dựng nông thôn mới (NTM) chỉ có điểm khởi đầu nhưng không có điểm kết thúc”, sau khi về đích NTM năm 2016, xã Quảng Lưu, huyện Quảng Xương tiếp tục duy trì và nâng cao chất lượng tiêu chí. Năm 2020, Quảng Lưu là 1 trong 4 xã điểm của huyện Quảng Xương xây dựng thành công xã đạt chuẩn NTM nâng cao. Trong 2 năm 2020-2021, xã đã huy động được gần 500 tỷ đồng để xây dựng NTM kiểu mẫu.

Có được kết quả trên, là cả sự nỗ lực của cấp ủy đảng, chính quyền và toàn thể Nhân dân xã Quảng Lưu trong những năm qua, trong đó xã luôn xác định việc xây dựng xã đạt chuẩn TCPL là một trong những nhiệm vụ chính trị quan trọng, cần có sự quan tâm chỉ đạo, tổ chức thực hiện đồng bộ trong bộ tiêu chí quốc gia về NTM nâng cao giai đoạn 2021-2025. Do vậy, xã đã tập trung xây dựng mô hình điển hình về phổ biến, giáo dục pháp luật và hòa giải cơ sở, trợ giúp pháp lý; tổ chức tiếp công dân, giải quyết những kiến nghị, phản ánh, khiếu nại, tố cáo của Nhân dân, đồng thời quan tâm cải cách thủ tục hành chính (TTHC), bảo đảm trật tự, an toàn xã hội...

Chủ tịch UBND xã Quảng Lưu Mai Xuân Chiến cho biết: Để thực hiện các tiêu chí trong chuẩn TCPL, xã niêm yết công khai, minh bạch các TTHC tại bộ phận “một cửa” để người dân theo dõi, nắm bắt, giám sát việc thực hiện. Riêng năm 2022, toàn xã có trên 1.700 hồ sơ liên quan đến lĩnh vực hộ tịch, chứng thực, chế độ, chính sách, đất đai... 100% số hồ sơ được giải quyết đúng trình tự, thủ tục, đúng thời hạn. Công an xã đã tham mưu cho UBND xã triển khai cho 6/6 thôn đăng ký thôn an toàn về an ninh trật tự. Nhờ vậy, số vụ việc vi phạm pháp luật trên địa bàn giảm so với trước, tệ nạn xã hội được kiềm chế. Công tác tiếp nhận đơn thư, giải quyết khiếu nại, tố cáo được thực hiện đúng quy định, tình làng, nghĩa xóm được phát huy..., góp phần đạt các tiêu chí NTM kiểu mẫu, tạo nên bức tranh của một vùng quê đáng sống của huyện Quảng Xương.

Sau khi về đích NTM, năm 2022, xã Vĩnh Hùng (Vĩnh Lộc) đã nhanh chóng bắt tay vào nâng cao chất lượng các tiêu chí để xây dựng xã đạt chuẩn NTM nâng cao với lộ trình cụ thể. Xác định người dân là nhân tố quyết định trong việc thực hiện các tiêu chí. Vì vậy, công tác tuyên truyền, thay đổi nhận thức cộng đồng phải được chú trọng để người dân hiểu, đồng hành với chính quyền địa phương. Vì vậy, cấp ủy, chính quyền xã Vĩnh Hùng đã quán triệt, chỉ đạo, hướng dẫn đội ngũ cán bộ, công chức (CBCC), đặc biệt là CBCC làm việc tại bộ phận “một cửa” nêu cao tinh thần và thể hiện rõ tác phong chuyên nghiệp, phục vụ Nhân dân, cố gắng hoàn thành các TTHC thuộc thẩm quyền một cách nhanh chóng. Công tác tiếp công dân, giải quyết kiến nghị, hòa giải cơ sở được chú trọng gắn với thực hiện tốt quy chế dân chủ ở cơ sở, từ đó, tạo sự đồng thuận trong Nhân dân, không để phát sinh đơn, thư kiến nghị vượt cấp, khiếu kiện đông người. Năm 2022, trên địa bàn xã có hơn 2.000 hồ sơ liên quan đến lĩnh vực hộ tịch, chứng thực, chế độ, chính sách, đất đai... thì 100% số hồ sơ được giải quyết đúng trình tự, thủ tục và đúng thời hạn. Tổ chức lấy 240 lượt phiếu đánh giá của người dân về chất lượng, thái độ phục vụ giải quyết TTHC, kết quả có trên 98% số phiếu hài lòng...

Anh Trịnh Văn Hưng - một người dân đến làm các giấy tờ về hộ tịch tại bộ phận “một cửa” xã Vĩnh Hùng cho biết: Bộ TTHC được xã niêm yết công khai, rõ ràng trên bảng nên rất thuận tiện cho người dân tra cứu. Thời gian giải quyết TTHC nhanh gọn, hiệu quả. Những vấn đề vướng mắc liên quan đến TTHC hay nội dung một số văn bản luật pháp liên quan trực tiếp đến đời sống công dân đều được cán bộ tại bộ phận “một cửa” hướng dẫn, giải thích tận tình, giúp công dân hiểu rõ hơn quy định pháp luật của Nhà nước; người dân tin tưởng vào cấp ủy, chính quyền, đồng thuận, ủng hộ chính quyền địa phương xây dựng xã NTM nâng cao.

Bí thư Đảng ủy xã Vĩnh Hùng Đỗ Quyết Thắng cho biết thêm: Trong quá trình tuyên truyền các chủ trương của Đảng, Nhà nước về thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM nâng cao, nhận thức của cán bộ, đảng viên được nâng lên, hiểu rõ hơn về tầm quan trọng và mục tiêu xây dựng NTM nâng cao trong giai đoạn hiện nay. Cùng với đó, việc phát huy tinh thần dân chủ ở cơ sở gắn với phong trào dân vận khéo đã tạo được niềm tin của Nhân dân đối với Đảng và Nhà nước. Vì vậy, các chương trình, chủ trương đề ra được cán bộ, đảng viên, người dân đồng thuận, hưởng ứng nhiệt tình, người dân rất tích cực tham gia các phần việc mà mình là chủ thể, sẵn sàng hiến kế, góp công, góp của để thực hiện tốt các phong trào, phấn đấu xã Vĩnh Hùng sẽ về đích xã NTM nâng cao đúng theo lộ trình đề ra.

Cả hệ thống chính trị vào cuộc

Nhằm không ngừng đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả công tác xây dựng và hoàn thiện hệ thống tổ chức hành chính ở cấp xã, ngày 8-5-2017, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 619/QĐ-TTg quy định về xây dựng xã, phường, thị trấn đạt chuẩn TCPL và Bộ Tư pháp đã ban hành Thông tư số 07/2017/TT-BTP về việc triển khai thực hiện Quyết định số 619/QĐ-TTg. Kết quả triển khai thực hiện các chỉ tiêu, tiêu chí đánh giá TCPL mang một ý nghĩa và đóng vai trò hết sức quan trọng, nhằm nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật trong cán bộ, Nhân dân; đảm bảo quyền được tiếp cận thông tin của công dân đối với các quy định của pháp luật và xây dựng nền hành chính cơ sở ngày càng chuyên nghiệp, hiện đại.

Xác định công tác xây dựng cấp xã đạt chuẩn TCPL là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị, trong đó vai trò của chính quyền địa phương cấp xã hết sức quan trọng, là việc làm thường xuyên, có tác động trực tiếp đến việc nâng cao hiệu quả quản lý của chính quyền cơ sở, do đó, sau khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 619/QĐ-TTg, Sở Tư pháp Thanh Hóa đã tham mưu UBND tỉnh ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Quyết định 619/QĐ-TTg trên địa bàn tỉnh. Hàng năm, sở đã tham mưu UBND tỉnh ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, triển khai, đôn đốc, kiểm tra công tác này, qua hơn 5 năm thực hiện, công tác triển khai xây dựng xã, phường, thị trấn đạt chuẩn TCPL trên địa bàn tỉnh cơ bản đã đạt được những kết quả khả quan, tích cực, không chỉ đáp ứng được các mục tiêu Quyết định số 619/QĐ-TTg đã đề ra mà còn giúp chính quyền cấp xã, phường nâng cao hiệu lực, hiệu quả của hoạt động quản lý, điều hành nói chung và quản lý Nhà nước về công tác tư pháp nói riêng. Qua thống kê, đến ngày 15-2-2023, toàn tỉnh có 436 xã; 88 phường, 27 thị trấn đạt chuẩn TCPL năm 2022, đạt tỷ lệ 93,25%. Năm 2022, Sở Tư pháp cũng đánh giá tiêu chí chuẩn TCPL trong bộ tiêu chí đánh giá xã NTM, NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu, toàn tỉnh có 8 xã đạt chuẩn NTM, 19 xã NTM nâng cao và 1 xã NTM kiểu mẫu.

Theo đánh giá của Sở Tư pháp, sau hơn 5 năm thực hiện Quyết định số 619/QĐ-TTg cấp ủy đảng, chính quyền các cấp trên địa bàn tỉnh đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện nghiêm túc, bảo đảm công khai, minh bạch, dân chủ đúng quy định. Cấp ủy đảng, chính quyền đã nhận thức đầy đủ hơn về mục đích, ý nghĩa và nội dung đánh giá các tiêu chí chuẩn TCPL; tích cực hướng dẫn, chỉ đạo, kiểm tra, rà soát, đánh giá các tiêu chí chuẩn TCPL; bố trí phân công công chức quản lý, theo dõi thực hiện nhiệm vụ xây dựng cấp xã đạt chuẩn TCPL gắn với kiện toàn tổ chức bộ máy và đội ngũ CBCC làm công tác tư pháp. Qua đó, từng bước thực hiện tốt các tiêu chí, tạo điều kiện cho người dân ngày càng có cơ hội TCPL và vận dụng pháp luật vào thực tiễn đời sống để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân.

Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn có những khó khăn như một số nội dung quy định của pháp luật về xây dựng, đánh giá cấp xã đạt chuẩn TCPL còn chung chung, chưa cụ thể, khó triển khai trong thực tiễn, khó thu thập tài liệu kiểm chứng. Có chỉ tiêu quy định còn hình thức, chưa thực chất, mang tính định tính nên khó chấm điểm..., nhất là gắn việc đánh giá chuẩn TCPL với công tác xây dựng NTM ở một số địa phương còn lúng túng, khó thực hiện. Sở Tư pháp đề nghị Bộ Tư pháp tăng cường bồi dưỡng nghiệp vụ, tập huấn, hướng dẫn công tác đánh giá chuẩn TCPL cho đội ngũ CBCC được giao phụ trách thực hiện nhiệm vụ xây dựng chuẩn TCPL; ban hành bộ tài liệu hướng dẫn chi tiết nghiệp vụ và các nội dung thực hiện các chỉ tiêu, tiêu chí chuẩn TCPL để các địa phương triển khai thực hiện dễ dàng, đảm bảo thống nhất. Có văn bản hướng dẫn việc thực hiện kinh phí cho công tác đánh giá chuẩn TCPL...

Ngân Hà