Tăng cường phòng ngừa, xử lý hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản sử dụng công nghệ cao trên không gian mạng

Đẩy mạnh tuyên truyền hướng dẫn Nhân dân cách thức nhận diện, kỹ năng phòng ngừa lừa đảo sử dụng công nghệ cao trên không gian mạng. Hoàn thiện, tăng cường công tác quản lý nhà nước trên lĩnh vực tài chính, ngân hàng, viễn thông, thương mại điện tử. Kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xóa bỏ các nội dung, trang web, đường dẫn, ứng dụng, hội, nhóm, tài khoản trên không gian mạng liên quan đến hoạt động lừa đảo. Tiếp tục siết chặt hoạt động cấp sim điện thoại, loại bỏ sim “rác”...

Công an xét hỏi đối tượng liên quan trong vụ án lừa đảo, chiếm đoạt tài sản và rửa tiền thông qua đầu tư

chứng khoán.

Thực hiện Chỉ thị số 21/CT-TTg ngày 25/5/2020 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường phòng ngừa, xử lý hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản và các quy định của pháp luật; trong những năm qua, tình hình tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản đã có nhiều chuyển biến tích cực, số vụ án, vụ việc được kéo giảm, ý thức tự phòng ngừa, bảo vệ tài sản của người dân từng bước được nâng lên.

Theo thống kê, chỉ riêng trong năm 2024, tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa đã giảm 76 vụ (tương đương 40%) so với năm 2023, đặc biệt nhờ có sự tuyên truyền, cảnh báo quyết liệt, kịp thời của lực lượng công an và các cơ quan, đơn vị, người dân đã đề cao cảnh giác, phòng ngừa, ngăn chặn trên 3.000 vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, tình hình tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản vẫn diễn biến phức tạp với nhiều thủ đoạn hoạt động mới, tinh vi, nhất là tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản sử dụng công nghệ cao trên không gian mạng, gây thiệt hại lớn về tài sản của Nhân dân, ảnh hưởng đến an ninh, trật tự.

Nhiều thủ đoạn hoạt động mới, tinh vi

Theo cảnh báo của các cơ quan chức năng, các đối tượng thường sử dụng các thủ đoạn như: Chiếm quyền điều khiển các tài khoản mạng xã hội như zalo, facebook... bắt chước thói quen nhắn tin, xưng hô mạo danh người thân của bị hại nhờ thanh toán chuyển khoản hoặc gửi tiền giải quyết việc gấp vào các tài khoản ngân hàng trung gian. Hoặc mạo danh cơ quan công an, viện kiểm sát đe dọa bị hại có liên quan đến đường dây tội phạm, sau đó kết bạn zalo gửi lệnh bắt bị hại đồng thời yêu cầu bị hại kê khai và chuyển tiền để phục vụ công tác điều tra; sau 1 ngày nếu không có liên quan đến tội phạm sẽ trả lại tiền cho bị hại còn nếu bị hại không đồng ý thì tất cả các tài khoản ngân hàng của bị hại sẽ bị phong tỏa. Khi nhận được tiền trong tài khoản bọn chúng nhanh chóng rút tiền, xóa hết các dấu vết. Đối tượng mạo danh nhân viên ngân hàng gọi điện thông báo tài khoản của khách hàng bị lỗi xâm nhập, lỗi bảo mật hoặc khách hàng nhận được một khoản tiền nhưng lỗi giao dịch.... sau đó yêu cầu bị hại cung cấp tài khoản, mật khẩu đăng nhập, mã OTP để sữa lỗi hệ thống và thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản của khách hàng. Đối tượng lập các website, fanpage giả mạo các cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch có uy tín với nhiều chiêu trò giảm giá, khuyến mại ảo và yêu cầu chuyển tiền đặt cọc trước nhằm chiếm đoạt tiền của người dân...

Mới đây nhất, Công an tỉnh Thanh Hóa vừa đưa ra cảnh báo người dân về tình trạng gần đây các đối tượng giả danh cán bộ công an gọi điện yêu cầu người dân cài đặt ứng dụng chứa mã độc giả mạo ứng dụng “Dịch vụ công” để được cấp 12 điểm khi thực hiện Luật Giao thông đường bộ mới nhằm chiếm quyền điều khiển điện thoại và tài khoản ngân hàng sau đó chiếm đoạt tài sản.

Theo tài liệu điều tra, ngày 5/1/2025, chị L.T.L, ở xã Xuân Dương (Thường Xuân) được một người phụ nữ gọi điện thoại tự xưng là cán bộ công an và tư vấn Luật Giao thông đường bộ có hiệu lực từ ngày 1/1/2025, áp dụng mỗi công dân tham gia giao thông được cấp 12 điểm, sẽ có cán bộ của phòng kỹ thuật gọi điện hướng dẫn cài đặt để tích hợp 12 điểm vào dịch vụ công. Sau đó khoảng 15 phút sau có số điện thoại 0818050180 gọi đến cho chị L để giới thiệu cài đặt dịch vụ công thực hiện luật giao thông mới. Mặc dù chị L cho biết bản thân đã cài đặt dịch vụ công và nghi ngờ lừa đảo, nhưng đối tượng trấn an chị L nếu lừa đảo đối tượng sẽ yêu cầu cung cấp thông tin nhưng đối tượng chỉ hướng dẫn cài đặt dịch vụ và yêu cầu chị L kết bạn qua Zalo để được hướng dẫn cài đặt dịch vụ. Tin lời đối tượng, chị L đã cài đặt dịch vụ, các đối tượng đã yêu cầu chị nhập các thông tin giấy tờ cá nhân, chụp hình thẻ ngân hàng mặt trước, mặt sau. Sau khi thực hiện theo hướng dẫn của đối tượng, tài khoản của chị L đã bị trừ mất số tiền 7.910.000 đồng.

Trước đó, Phòng Cảnh sát Hình sự, Công an tỉnh vừa bắt giữ đối tượng giả công an gọi điện đe dọa nạn nhân liên quan đến vụ án hình sự để lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Theo hồ sơ vụ án, khoảng đầu năm 2024, Nguyễn Thọ Đức, sinh năm 2000, ở phường Đông Thịnh, TP Thanh Hóa đi đến tỉnh Bavet, Campuchia để tìm việc làm. Tại đây, Đức bị dụ dỗ tham gia đường dây lừa đảo với hình thức giả danh công an để lừa đảo chiếm đoạt tiền. Các đối tượng đã đào tạo, hướng dẫn Đức cách thức gọi điện thoại, cung cấp kịch bản có trước để lừa đảo các nạn nhân là người Việt Nam. Tháng 12/2024, Đức từ Campuchia trở về Việt Nam sinh sống tại thôn Yên Bằng, xã Đông Yên, TP Thanh Hóa. Đức tiếp tục liên lạc với đối tượng tại Campuchia để hoạt động lừa đảo. Nắm được thông tin về ông T.Q.B, sinh năm 1964, ở xã Đồng Tiến (Triệu Sơn), Đức đã liên lạc với ông B và giả danh là cán bộ Công an TP Hà Nội, đe dọa ông B đang liên quan đến đường dây tội phạm rửa tiền, yêu cầu ông B phải hợp tác để điều tra. Tuy không phạm pháp nhưng lo sợ ảnh hưởng đến bản thân và gia đình nên ông B đã đồng ý đưa tiền. Đức đã yêu cầu ông B mang tiền đến các địa điểm tại xã Đông Yên và phường Đông Thịnh, TP Thanh Hóa do Đức chỉ dẫn để lại đó và đi về, sau đó Đức đến lấy. Đến lần thứ 6, khi Đức đang lén lút lấy số tiền ông B để lại cho Đức ở Khu tái định cư thuộc phường Đông Thịnh, TP Thanh Hóa thì đã bị lực lượng công an bắt quả tang. Quá trình điều tra ban đầu xác định tổng số tiền Đức đã chiếm đoạt của ông B là 455 triệu đồng.

Theo nhận định của các cơ quan chức năng, nguyên nhân dẫn đến tình hình tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản diễn biến phức tạp, bên cạnh nguyên nhân do các đối tượng tội phạm sử dụng các thủ đoạn tinh vi, còn có nguyên nhân do một bộ phận người dân còn tâm lý hám lợi, ý thức tự bảo vệ tài sản, bảo mật thông tin cá nhân còn hạn chế... Bên cạnh đó, một số quy định của pháp luật liên quan đến lĩnh vực tài chính, ngân hàng, viễn thông... còn bất cập. Công tác tuyên truyền, phổ biến về phương thức, thủ đoạn, hậu quả của tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản hiệu quả chưa cao.

Quyết liệt phòng ngừa, xử lý hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản sử dụng công nghệ cao

Để triển khai thực hiện hiệu quả các nội dung chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công điện số 139/CĐ-TTg ngày 23/12/2024, mới đây ngày 18/3/2025, UBND tỉnh đã có công văn số 3436/UBND-TDNC về việc tăng cường phòng ngừa, xử lý hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản sử dụng công nghệ cao trên không gian mạng.

Theo đó, Chủ tịch UBND tỉnh yêu cầu: Giám đốc các sở, thủ trưởng các ban, ngành, đoàn thể cấp tỉnh, chủ tịch UBND các huyện, thị xã, thành phố tiếp tục chỉ đạo thực hiện quyết liệt, có hiệu quả các văn bản, chỉ đạo của Trung ương Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Tỉnh ủy, UBND tỉnh trong phòng ngừa, đấu tranh với các loại tội phạm nói chung, tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản nói riêng, trọng tâm là thực hiện Chỉ thị số 21/CT-TTg ngày 15/5/2020 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường phòng ngừa, xử lý hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản và Kế hoạch số 153/KH- UBND ngày 16/7/2020 của UBND tỉnh.

Công an tỉnh chủ trì, phối hợp với Ngân hàng Nhà nước chi nhánh khu vực 7, Sở Khoa học và Công nghệ và các sở, ngành, đơn vị có liên quan nghiên cứu, đề xuất xây dựng mô hình phối hợp liên ngành để xử lý nhanh, kịp thời các vụ việc có dấu hiệu lừa đảo chiếm đoạt tài sản sử dụng công nghệ cao, trên không gian mạng. Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến phương thức, thủ đoạn lừa đảo mới, hướng dẫn Nhân dân cách thức nhận diện, kỹ năng phòng ngừa lừa đảo sử dụng công nghệ cao, trên không gian mạng; chỉ đạo lực lượng công an cơ sở tham mưu cho cấp ủy, chính quyền cùng cấp xây dựng, nhân rộng các mô hình phòng, chống tội phạm hiệu quả, trong đó có tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản; chủ động kiến nghị các sở, ngành, cơ quan liên quan hoàn thiện, tăng cường công tác quản lý nhà nước trên lĩnh vực tài chính, ngân hàng, viễn thông, thương mại điện tử. Tham mưu cho UBND tỉnh tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra trên các lĩnh vực tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản lợi dụng hoạt động, kịp thời phát hiện, khắc phục sơ hở, thiếu sót trong công tác quản lý nhà nước. Chỉ đạo công an các đơn vị, địa phương nâng cao chất lượng công tác phòng ngừa tội phạm, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố, điều tra các vụ án, vụ việc liên quan đến lừa đảo chiếm đoạt tài sản; mở đợt cao điểm tấn công, trấn áp tội phạm sử dụng công nghệ cao, lợi dụng không gian mạng hoạt động phạm tội, trong đó có tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Ngân hàng Nhà nước chi nhánh khu vực 7 chỉ đạo, triển khai hiệu quả hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về lộ trình kiểm tra, đối chiếu sinh trắc học đối với các tài khoản thanh toán, ví điện tử thực hiện giao dịch thanh toán bằng phương tiện điện tử; quy định bổ sung về việc kiểm tra, đối chiếu yếu tố sinh trắc học khi mở tài khoản mới, thay đổi thông tin về giấy tờ tùy thân, số điện thoại nhận mã OTP, thiết bị thực hiện giao dịch Mobile banking và rút tiền trực tiếp tại quầy giao dịch bao gồm cả tài khoản cá nhân và tài khoản doanh nghiệp; quy định để xử lý các hành vi cho thuê, mượn, mua, bán tài khoản ngân hàng, ví điện tử hoạt động vi phạm pháp luật; quy trình rà soát, nhận diện, giám sát tài khoản doanh nghiệp nghi vấn sử dụng hoạt động phạm tội. Chỉ đạo hệ thống các ngân hàng thương mại, tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán trên địa bàn hoàn thành thực hiện việc định danh, xác thực thông tin khách hàng (bao gồm cả khách hàng doanh nghiệp), đảm bảo kiên quyết loại bỏ tài khoản không chính chủ, tài khoản có thông tin sai lệch, tài khoản doanh nghiệp không có hoạt động kinh doanh, không phát sinh báo cáo thuế.

Nâng cao hiệu quả phối hợp giữa Công an tỉnh và các sở, ngành liên quan trong công tác xác minh, phong tỏa tài khoản, tạm dừng giao dịch để kịp thời ngăn chặn việc rút, chuyển tiền có dấu hiệu vi phạm pháp luật; chủ động phát hiện, trao đổi, cung cấp cho cơ quan công an thông tin về tài khoản thanh toán, ví điện tử có giao dịch nghi vấn liên quan đến lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo quy định của pháp luật. Áp dụng kiểm tra, đối chiếu xác thực sinh trắc học người đại diện hợp pháp đối với các giao dịch Internet Banking của tài khoản doanh nghiệp; nghiên cứu giải pháp kỹ thuật để phát hiện, phân loại, cảnh báo các tài khoản có giao dịch bằng địa chỉ IP tại nước ngoài; đẩy mạnh việc kiểm soát giao dịch liên quan đến “tiền ảo”; đề xuất hoàn thiện các quy trình quản lý nội bộ nhằm phòng ngừa nhân viên ngân hàng tiếp tay cho các đối tượng lừa đảo (theo hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam).

Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra để kịp thời phát hiện, khắc phục những sơ hở, thiếu sót trong hoạt động cho vay, thanh toán, rút tiền, chuyển tiền, nhận tiền; tăng cường tuyên truyền phòng ngừa lừa đảo chiếm đoạt tài sản đối với khách hàng, nhất là kịp thời phát hiện, xác minh, thông tin kịp thời với cơ quan công an về các trường hợp có biểu hiện bất thường liên quan đến việc chuyển, rút tiền nghi vấn liên quan đến lừa đảo.

Sở Khoa học và Công nghệ, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch chỉ đạo, hướng dẫn các cơ quan thông tấn, báo chí và hệ thống truyền thanh cơ sở tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền, cảnh báo phương thức, thủ đoạn, hậu quả của tội phạm và vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản, kết quả phòng ngừa, xử lý của các lực lượng chức năng để người dân nâng cao nhận thức, kịp thời cung cấp thông tin, tố giác hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Chủ động rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực viễn thông, an toàn thông tin; phối hợp với cơ quan công an kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xóa bỏ các nội dung, trang web, đường dẫn, ứng dụng, hội, nhóm, tài khoản trên không gian mạng liên quan đến hoạt động lừa đảo; triển khai phương án xác thực thông tin chủ tài khoản, người đại diện hợp pháp với thông tin chủ thuê bao di động theo số điện thoại di động đã đăng ký trong hồ sơ mở tài khoản thanh toán, ví điện tử. Tiếp tục siết chặt hoạt động cấp sim điện thoại, loại bỏ sim “rác” và tăng cường phối hợp với Công an tỉnh xử lý các trường hợp sai phạm.

Sở Tài chính rà soát, đề xuất với cơ quan có thẩm quyền hoàn thiện quy trình, quy định về thành lập doanh nghiệp; tăng cường hậu kiểm, phát hiện doanh nghiệp sau khi được thành lập không phát sinh hoạt động kinh doanh thực tế, không phát sinh báo cáo thuế và không còn hoạt động tại địa chỉ đăng ký; phối hợp chặt chẽ với Công an tỉnh để xác thực thông tin người đại diện pháp luật và người được ủy quyền, “làm sạch” dữ liệu về thông tin doanh nghiệp; chủ động cung cấp thông tin, tài liệu cho Công an tỉnh để phòng ngừa, xử lý việc lợi dụng thành lập doanh nghiệp để hoạt động vi phạm pháp luật.

Sở Công Thương đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cho các doanh nghiệp và người tiêu dùng về nhận diện phương thức, thủ đoạn của tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trong lĩnh vực thương mại điện tử; tăng cường công tác quản lý đối với hoạt động của các sàn thương mại điện tử và các doanh nghiệp liên quan; kịp thời kiểm tra, đánh giá sự tuân thủ quy định pháp luật của các sàn thương mại điện tử xuyên biên giới, quốc tế, xử lý các hành vi vi phạm.

Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Nội vụ tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cho đội ngũ cán bộ, giáo viên, học sinh, học viên, sinh viên về nhận diện phương thức, thủ đoạn của tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản, về quản lý, bảo vệ dữ liệu cá nhân; quán triệt thực hiện nghiêm túc các quy định về an ninh mạng và cảnh giác với những phương thức, thủ đoạn hoạt động của tội phạm sử dụng công nghệ cao, lợi dụng không gian mạng để lừa đảo chiếm đoạt tài sản, nhất là thủ đoạn lợi dụng lôi kéo, dụ dỗ học sinh, học viên, sinh viên mở tài khoản ngân hàng, thuê bao di dộng để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật.

Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra trên các lĩnh vực tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản lợi dụng hoạt động, kịp thời phát hiện, khắc phục sơ hở, thiếu sót trong công tác quản lý nhà nước; tập trung lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ An ninh tổ quốc, nhân rộng các mô hình phòng chống tội phạm hiệu quả tại cơ sở...

Hà Minh