Siết chặt hoạt động thẩm định và công nhận đạt chuẩn nông thôn mới

Không còn tình trạng cứ trình hồ sơ là sẽ được thẩm định đạt chuẩn, cũng không có chuyện xã chưa hoàn thiện một vài tiêu chí vẫn có thể cho “nợ” để bổ sung sau... Trong những hội nghị thẩm định đạt chuẩn nông thôn mới (NTM) gần đây, nhiều xã đã bị để lại, yêu cầu hoàn thiện, khắc phục hạn chế.

Đường giao thông liên thôn và diện mạo nông thôn mới tại xã Xuân Lộc (Triệu Sơn) thời điểm được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới vào tháng 8-2021. Ảnh: Lê Đồng

Trong tháng 3–2021, Hội đồng thẩm định xã đạt chuẩn NTM tỉnh đánh giá xã Triệu Lộc (Hậu Lộc) chưa đạt chuẩn NTM khiến địa phương bất ngờ, bởi trước đó, rất ít trường hợp sau khi cấp huyện đã thẩm định và trình hồ sơ lên cấp tỉnh lại không được công nhận đạt chuẩn. Nguyên nhân được đưa ra là trước đó có bài báo phản ánh hệ thống hạ tầng giao thông ở thôn quanh co, nhỏ hẹp, còn sũng lầy vào những đợt mưa, một số nhà văn hóa cải tạo, không gian sinh hoạt xung quanh nhỏ hẹp, không bảo đảm các tiêu chí. Các cán bộ Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng NTM tỉnh còn tiếp tục về thẩm tra, tìm hiểu và Hội đồng thẩm định xã đạt chuẩn NTM tỉnh quyết định để lại, yêu cầu địa phương hoàn thiện. Xã Triệu Lộc và huyện Hậu Lộc đã kịp thời khắc phục, mở rộng và hoàn thiện nhiều tuyến đường liên thôn, ngõ xóm. Sau khi kiểm tra thực tế, đến tháng 6 vừa qua, tại hội nghị thẩm định tiếp theo, xã Triệu Lộc đã được công nhận đạt chuẩn NTM. Như vậy, chỉ lùi lại 3 tháng, khi chính quyền và Nhân dân địa phương vào cuộc quyết liệt để khắc phục những tồn tại, 19 tiêu chí của xã đạt chuẩn NTM của Triệu Lộc đã “tròn trĩnh”, địa phương về đích NTM một cách thuyết phục.

Tại hội nghị thẩm định xã đạt chuẩn NTM lần 2 năm 2021 cách đây khoảng 2 tháng, các đại biểu đến từ các sở, ngành, đơn vị có liên quan của tỉnh cũng thống nhất không bỏ phiếu công nhận đạt chuẩn NTM cho các xã Tân Phúc (Lang Chánh) và Trung Hạ (Quan Sơn). Lý do đưa ra là trước đó, các xã được nhắc nhở xem xét tỷ lệ hộ cận nghèo quá cao, dễ dẫn đến tình trạng thoát nghèo không bền vững. Khi gửi hồ sơ thẩm định, hai xã đều có tỷ lệ hộ cận nghèo giảm nhanh đến bất thường, trong khi không có đột phá nào về phát triển kinh tế. Xét thấy cần phải làm rõ, cũng như hướng tới chất lượng các tiêu chí NTM phải có chiều sâu, không chạy theo thành tích nên hội nghị thống nhất để 2 xã xét vào các đợt sau. Ngay trong tháng 8 này, khi xét công nhận đạt chuẩn NTM đợt 3 cho 6 xã trên địa bàn tỉnh, các ngành thành viên hội đồng thẩm định cấp tỉnh cũng phân tích rõ những ưu điểm, nhược điểm trong thực hiện các tiêu chí của từng xã. Qua đó, xã Các Sơn (thị xã Nghi Sơn) phát triển hệ thống hạ tầng khá tốt, nhiều tiêu chí đã hoàn thiện, tuy nhiên, xã chưa có quy hoạch phát triển chung cho giai đoạn tới. Trên thực tế, “Quy hoạch” chính là tiêu chí số 1 trong 19 tiêu chí của xã đạt chuẩn NTM. 18 tiêu chí còn lại đều tốt, nhưng thiếu 1 tiêu chí chưa hoàn thiện nên xã Các Sơn phải để lại nhằm hoàn thiện bổ sung tiêu chí quy hoạch. Gần đây, một địa phương khác là xã Triệu Thành (Triệu Sơn) cũng không được xét đạt chuẩn NTM do tỷ lệ hộ cận nghèo còn khá cao, tới 12,9%. Đây là xã đồng bằng, có tỷ lệ cận nghèo còn cao hơn nhiều xã vùng núi, nếu đạt chuẩn NTM mà đời sống người dân chưa được nâng cao thì chưa nên về đích. Rõ ràng, không vì thành tích mà xét Triệu Thành đạt chuẩn được – cho dù quy định đạt chuẩn NTM thì chỉ cần tiêu chí hộ nghèo dưới 5% mà không quy định tỷ lệ hộ cận nghèo.

Với việc thẩm định đạt chuẩn xã NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu, việc xem xét và đánh giá các tiêu chí còn chặt chẽ hơn. Chỉ tính từ tháng 6-2021 đến nay, cả tỉnh đã có 2 xã là Vạn Hòa (Nông Cống) và Quảng Yên (Quảng Xương) bị dừng công nhận NTM nâng cao để có thời gian khắc phục những hạn chế và thiếu sót trong thực hiện tiêu chí. Trong những tháng đầu năm, xã duy nhất trên địa bàn tỉnh đề nghị thẩm định đạt chuẩn NTM kiểu mẫu là Phú Lộc (Hậu Lộc). Từ nhiều năm qua, Phú Lộc đã trở thành điển hình của tỉnh trong sản xuất nông nghiệp, liên kết sản xuất, nâng cao thu nhập cho người dân địa phương. Đây cũng là một trong những xã đạt chuẩn NTM đầu tiên của tỉnh vào năm 2013, là hình mẫu trong xây dựng NTM ở huyện Hậu Lộc những giai đoạn đầu. Tuy nhiên, hầu như 8 năm qua, nhiều tuyến đường giao thông và cơ sở hạ tầng vẫn giữ nguyên theo các tiêu chí cũ, thậm chí còn hư hỏng, xuống cấp theo thời gian.

Khi các sở, ngành thành viên của tỉnh được giao phụ trách thẩm định các tiêu chí liên quan về xã thẩm định, có quan điểm cho rằng nên đề xuất Phú Lộc là xã thứ 3 của tỉnh Thanh Hóa đạt chuẩn NTM kiểu mẫu vì danh hiệu này còn ít. Tuy nhiên, khi hồ sơ và các thủ tục được gửi lên xem xét, tại hội nghị thẩm định đạt chuẩn NTM đợt 3 năm 2021 vừa qua, nhiều ý kiến nêu quan điểm, đã là “kiểu mẫu” phải là hình mẫu để các địa phương trong và ngoài tỉnh đến tham quan, là đỉnh cao của đỉnh cao trong thực hiện các tiêu chí NTM. Không thể nể nang, châm chước với những công trình hạ tầng chưa thực sự kiểu mẫu. Hội nghị đã thống nhất cần có thêm thời gian để huyện Hậu Lộc và xã Phú Lộc hoàn thiện các tiêu chí, khắc phục những hạn chế.

Qua những dẫn chứng trên, có thể nhận thấy, hoạt động thẩm định và công nhận đạt chuẩn NTM ở tỉnh Thanh Hóa đã và đang hướng đến việc không chạy theo số lượng, không vì thành tích mà nể nang, châm chước. Xã đạt chuẩn NTM, NTM nâng cao hay NTM kiểu mẫu, phải bảo đảm chất lượng các tiêu chí, không còn tình trạng cho “nợ” tiêu chí hay bỏ qua những tồn tại, hạn chế.

Linh Trường