“Nhìn lại 2 năm thực hiện Chương trình Xây dựng Nông thôn mới” (Bài 2): Lấy xây dựng thôn, bản nông thôn mới làm “gốc rễ”

Ngay khi cả nước bắt đầu triển khai Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (XDNTM), tỉnh Thanh Hóa đã xác định thôn, bản sẽ là “điểm tựa”, là nền tảng vững chắc để các địa phương thực hiện mục tiêu cao hơn trong XDNTM, NTM nâng cao và tiến tới NTM kiểu mẫu. Mục tiêu nâng cao chất lượng cuộc sống người dân nông thôn của chương trình cũng chính là hướng đến sự phát triển từ thôn, bản.

Diện mạo nông thôn mới thôn Hoàng Trì 1, xã Hoằng Thắng (Hoằng Hóa) khang trang, sạch đẹp.

Sau 10 năm về đích NTM, nhờ sự nỗ lực, đồng thuận từ chính quyền đến người dân, xã Hoằng Thắng (Hoằng Hóa) luôn giữ vững và từng bước nâng cao chất lượng các tiêu chí, dần hình thành các khu dân cư, vườn mẫu mang dáng vóc mới, tạo sức bật trong XDNTM. Hoàng Trì 1 là một trong những thôn tiên phong trong XDNTM kiểu mẫu, bí thư chi bộ thôn Hoàng Sỹ Toàn cho biết: Để sớm hoàn thành các tiêu chí thôn NTM kiểu mẫu, chúng tôi đã rà soát và đánh giá tổng thể để xem xét, cân nhắc các bước trong quá trình thực hiện. Trong đó, quan điểm lãnh đạo xuyên suốt của thôn là huy động sự đồng tình, tham gia hưởng ứng tích cực của Nhân dân và phát huy vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên. Ban phát triển thôn xác định tiêu chí nào dễ thì làm trước, tiêu chí khó làm sau, làm đến đâu chắc chắn đến đó. Những công việc nào thuộc về hộ dân thì thôn vận động các gia đình đảm nhiệm thực hiện, việc nào thuộc tập thể thì phát động toàn dân và con em đang làm ăn ở xa cùng chung tay xây dựng.

Cũng theo ông Toàn, các tuyến đường trục chính của thôn đã nhựa hóa, bê tông hóa và lắp đặt hệ thống chiếu sáng. Toàn thôn có 275 hộ đã thực hiện chỉnh trang vườn nhà, xây dựng mô hình vườn mẫu và 100% hộ dân có chuồng trại chăn nuôi đảm bảo vệ sinh môi trường. Nhằm hoàn thành xây dựng thôn NTM kiểu mẫu vào quý 2-2023, thôn Hoàng Trì 1 đang tích cực vận động Nhân dân hiến đất, đóng góp nguồn lực và ngày công mở rộng đường giao thông, nâng cấp các tuyến kênh mương, rãnh thoát nước trong khu dân cư và chỉnh trang khuôn viên nhà văn hóa. Tất cả các tiêu chí đang xây dựng, chung quy cũng hướng đến sự phát triển chung và nâng cao đời sống người dân trong thôn.

Đi trên những con đường làng rộng rãi, sạch đẹp, thăm cánh đồng chuyên canh rau màu tập trung, Phó Chủ tịch UBND xã Hoằng Thắng Hoàng Trung Kiên cho biết: Mục tiêu của địa phương là xây dựng các thôn đạt chuẩn NTM có đặc thù, lợi thế riêng của từng thôn, trên quan điểm từ đồng về nhà, từ nhà đến thôn, từ thôn lên xã. Trong quá trình XDNTM, địa phương lựa chọn những nội dung mà người dân cần và phục vụ trực tiếp, sát thực đến sản xuất, đời sống của người dân để ưu tiên hướng dẫn các thôn thực hiện. Trong đó, xã chú trọng thực hiện các tiêu chí nâng cao thu nhập cho người dân, khuyến khích nông dân sản xuất theo tổ hợp tác, HTX có liên kết với doanh nghiệp, bởi thu nhập nâng lên thì người dân sẽ có đối ứng trở lại làm NTM, nhất là đối với những tiêu chí đòi hỏi nguồn kinh phí lớn. Hiện thu nhập bình quân đầu người của xã đạt 64,3 triệu đồng/năm, tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 3,13%. Từ sự đồng đều trong thực hiện các tiêu chí ở các thôn đã giúp hệ thống hạ tầng và nhiều tiêu chí khác của xã được bền vững, trở thành xã thuộc nhóm đầu của huyện trong XDNTM.

Tại huyện miền núi Ngọc Lặc, năm 2010 khi mới bắt tay vào thực hiện XDNTM, bình quân toàn huyện mới chỉ đạt 3/19 tiêu chí, cơ sở hạ tầng yếu kém, thu nhập bình quân đầu người chỉ đạt 11 triệu đồng/năm, tỷ lệ hộ nghèo chiếm 55,5%... Xác định xây dựng được nhiều thôn, bản NTM sẽ giúp các xã sớm về đích NTM, vì vậy Huyện ủy Ngọc Lặc đã ban hành nghị quyết về xây dựng thôn, bản NTM. Để triển khai hiệu quả, các cấp ủy, chính quyền, MTTQ và các đoàn thể chính trị - xã hội quán triệt sâu rộng đến toàn dân và giao cho các xã lựa chọn thôn, bản đăng ký thực hiện. Ngay khi xã Kiên Thọ được chọn làm điểm, chi bộ thôn Đội 1 giao nhiệm vụ cho các đồng chí chi ủy viên phụ trách các ngõ xóm cùng đôn đốc, vận động Nhân dân thực hiện các tiêu chí chưa đạt chuẩn.

Bí thư chi bộ thôn Đội 1 Nguyễn Đăng Dương cho biết: Với phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra và dân hưởng thụ”, Ban phát triển thôn đã tích cực tuyên truyền, vận động Nhân dân bằng nhiều hình thức, thông qua các cuộc họp thôn. Đồng thời, thôn niêm yết bộ tiêu chí NTM tại nhà văn hóa thôn để Nhân dân biết và đồng lòng thực hiện... Ban phát triển thôn luôn phát huy tinh thần dân chủ, minh bạch, công khai về tài chính khi sử dụng kinh phí xây dựng công trình chung. Phát huy tinh thần “đi trước, làm trước” trong XDNTM, thôn đã tập hợp sức dân, đồng sức, đồng lòng, đoàn kết thực hiện các tiêu chí. Quá trình huy động nguồn lực XDNTM, thôn vận động Nhân dân, con em làm ăn xa quê ủng hộ được hơn 1,5 tỷ đồng. Từ nguồn vốn này, thôn đã đầu tư xây dựng nâng cấp sửa chữa, chỉnh trang nhà văn hóa thôn, nâng cấp đường giao thông, hệ thống rãnh thoát nước, lắp hệ thống đường điện chiếu sáng và chỉnh trang nhà ở dân cư. Với những cách làm linh hoạt, sáng tạo, từ một xã khó khăn năm 2016 thôn Đội 1 đã về đích thôn NTM. Hiện 100% các tuyến đường liên thôn được bê tông đảm bảo tiêu chí “sáng - xanh - sạch - đẹp”. Các hộ dân trong thôn có đời sống kinh tế ổn định và khá, giàu, không còn hộ nghèo đa chiều. Thu nhập bình quân đầu người đạt 48 triệu đồng/năm.

Với việc tập trung XDNTM cấp xã, huyện Ngọc Lặc đã chủ động thực hiện XDNTM ở thôn, bản đã tạo ra diện mạo mới cho khu vực nông thôn miền núi và xã đạt chuẩn NTM bền vững hơn. Đến nay, huyện Ngọc Lặc đã có 12/20 xã đạt chuẩn NTM, đạt 70% và 1 xã đạt chuẩn NTM nâng cao (xã Ngọc Liên), 153/189 thôn đạt chuẩn NTM. Bình quân toàn huyện đạt 16,8 tiêu chí xã NTM và 11,4 tiêu chí xã NTM nâng cao. Các xã Thúy Sơn, Minh Sơn, Cao Ngọc, Nguyệt Ấn đã hoàn thành các tiêu chí xã NTM và trình hồ sơ thẩm định công nhận xã đạt chuẩn NTM.

Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Ngọc Lặc Phan Thị Hà, cho biết: Việc triển khai thực hiện XDNTM ở thôn, bản đã giúp cho người dân thực sự phát huy vai trò chủ thể và chủ động hơn trong hoàn thiện tiêu chí. Các thôn, bản cũng chủ động hơn, giảm phụ thuộc, trông chờ, ỷ lại vào hỗ trợ của Nhà nước, từ đó đẩy mạnh phong trào ở cấp xã.

Trong quá trình thực hiện xây dựng thôn, bản NTM, huyện Ngọc Lặc chú trọng phát huy vai trò của cộng đồng dân cư. Người dân tự bàn bạc, thống nhất lựa chọn các công trình, nội dung thực hiện nhằm phục vụ trực tiếp cho đời sống sinh hoạt và sản xuất của mình. Chi bộ, ban công tác mặt trận thôn đã vận động Nhân dân xây dựng các tuyến đường sáng - xanh - sạch- đẹp, cải tạo vườn tạp, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, xây dựng các mô hình liên kết sản xuất gắn với Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm”.

Với phương châm “có nhiều thôn, bản NTM thì sẽ có xã NTM”, năm 2014 tỉnh đã ban hành Bộ tiêu chí và quy định trình tự, thủ tục, hồ sơ xét, công nhận thôn, bản đạt chuẩn NTM, gồm 14 tiêu chí, chia thành 2 vùng áp dụng và giao cho Chủ tịch UBND cấp huyện thẩm quyền quyết định công nhận. Ngoài ra, tỉnh ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ cho các thôn thuộc các xã khó khăn, các xã miền núi, tạo tiền đề cho việc XDNTM cấp xã. Với cách làm sáng tạo và phù hợp, XDNTM ở cấp thôn, bản đã tạo sự lan tỏa sâu rộng trên địa bàn tỉnh, góp phần tích cực thay đổi bộ mặt nông thôn và đời sống của Nhân dân ở khu vực này đã khấm khá hơn.

Bài và ảnh: Lê Hợi

Bài 3: Nhân lên những mô hình sản xuất theo chuỗi trong xây dựng nông thôn mới.