Nhân hội nghị sơ kết 2 năm thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới

“Trái ngọt nông thôn mới” ở xứ Thanh

Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (XDNTM) giai đoạn 2021-2022 được thực hiện trong bối cảnh tình hình kinh tế - xã hội có nhiều biến động, ảnh hưởng của dịch COVID-19, giá xăng dầu, nguyên, nhiên vật liệu tăng cao, tác động bất lợi đến hoạt động sản xuất, kinh doanh và đời sống của Nhân dân. Trước tình hình đó, được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Tỉnh ủy, HĐND, Ban Chỉ đạo thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia tỉnh Thanh Hóa, UBND tỉnh và sự nỗ lực, cố gắng của các cấp, các ngành, sự đồng hành, ủng hộ của cộng đồng doanh nghiệp và các tầng lớp Nhân dân, Chương trình Mục tiêu quốc gia XDNTM giai đoạn 2021-2022 của tỉnh tiếp tục đạt được nhiều kết quả quan trọng và khá toàn diện.

Nông dân xã Hợp lý (Triệu Sơn) chăm sóc cây cảnh.

Trong 2 năm qua, MTTQ, các ngành, các địa phương và các tổ chức đoàn thể tiếp tục tăng cường thông tin, tuyên truyền về XDNTM và phát triển sản phẩm OCOP theo hướng thực chất, bền vững, với nhiều nội dung, hình thức phong phú, đa dạng. Trong đó, chú trọng giới thiệu các mô hình hay, các điển hình trong XDNTM và quảng bá việc phát triển các sản phẩm đặc trưng ở các vùng miền, các sản phẩm OCOP đã được xếp hạng. Cùng với đó, việc lập các quy hoạch vùng huyện được phê duyệt đều gắn với định hướng phát triển kinh tế - xã hội của huyện, các tiểu vùng trong quy hoạch đáp ứng việc phát triển kinh tế chủ đạo, như sản xuất nông nghiệp, sản xuất hàng hóa, thương mại - dịch vụ... Đồng thời, hình thành các điểm dân cư tập trung gắn với sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và các điểm thương mại - dịch vụ, dịch vụ nông, lâm nghiệp nông thôn, phát triển du lịch...

Hiện toàn tỉnh có 343 xã đã lập quy hoạch xây dựng xã (còn 126 xã được định hướng phát triển đô thị, 90 xã nằm trong chương trình phát triển đô thị mới theo quy hoạch vùng huyện đã được phê duyệt sẽ lập, thực hiện quy hoạch chung đô thị) và đã có 255/343 xã có quy hoạch chung xây dựng xã được phê duyệt.

Trong quá trình XDNTM, các địa phương xác định phát triển kinh tế, nâng cao đời sống người dân là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu. Trong đó, các địa phương tiếp tục thực hiện có hiệu quả tái cơ cấu nông nghiệp, phát triển kinh tế nông thôn, nâng cao thu nhập cho người dân theo hướng bền vững; tốc độ tăng trưởng giai đoạn 2021-2022 đạt 3,62% (năm 2021 đạt 3,58%, năm 2022 đạt 3,65%, vượt 0,05%). Diện tích đất nông nghiệp được tích tụ, tập trung để sản xuất nông nghiệp quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao 15.466 ha, chuyển đổi 5.304 ha đất trồng lúa kém hiệu quả sang các loại cây trồng có giá trị cao hơn, tỷ lệ che phủ rừng 53,6%, tỷ lệ hộ gia đình nông thôn được dùng nước hợp vệ sinh 97% (trong đó, tỷ lệ hộ gia đình nông thôn được sử dụng nước hợp vệ sinh theo tiêu chuẩn của Bộ Y tế là 60%). Trên địa bàn tỉnh cũng đã thu hút được thêm 2 doanh nghiệp thu mua, chế biến lúa gạo; 9 doanh nghiệp thu mua, chế biến rau quả, nâng tổng số doanh nghiệp thu mua chế biến gạo trên địa bàn tỉnh là 7 doanh nghiệp, tổng công suất 180.000 tấn; 25 doanh nghiệp thu mua, chế biến rau quả. Đồng thời, đẩy mạnh phát triển chăn nuôi trang trại tập trung, toàn tỉnh hiện có 39 khu, cụm trang trại chăn nuôi tập trung. Việc củng cố, phát triển HTX được các địa phương tiếp tục quan tâm, thực hiện có hiệu quả và đến nay toàn tỉnh có 749 HTX nông nghiệp đang hoạt động (trong đó có 523 HTX hoạt động hiệu quả và có tham gia liên kết bền vững, chiếm 69,8%) và 2 liên hiệp HTX; 841 trang trại, 1.147 tổ hợp tác trong nông nghiệp; 51 HTX có sản phẩm OCOP được công nhận, xếp hạng. Năm 2022 toàn tỉnh tạo việc làm mới cho 58.950 lao động, trong đó đưa đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng 10.920 lao động, tổ chức tuyển sinh đào tạo nghề cho 70.100 người.

Chương trình OCOP trên địa bàn tỉnh tiếp tục được triển khai quyết liệt, hiệu quả, Văn phòng Điều phối NTM tỉnh, các ban, sở, ngành cấp tỉnh và các huyện, thị xã, thành phố bám sát hướng dẫn của Trung ương, kế hoạch của tỉnh để tiếp tục chỉ đạo, hướng dẫn, tổ chức triển khai các hoạt động phát triển sản phẩm OCOP. Trong giai đoạn 2021-2022, các địa phương đã rà soát, đăng ký 250 sản phẩm có lợi thế đưa vào kế hoạch hỗ trợ, phát triển sản phẩm và đánh giá theo chu trình OCOP. Kết quả, đã tổ chức đánh giá 245 sản phẩm, trong đó hoàn thiện hồ sơ trình UBND tỉnh công nhận 223 sản phẩm OCOP và 1 sản phẩm nâng hạng, cho 173 chủ thể OCOP trên địa bàn 154 xã, phường, thị trấn thuộc 27 huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh. Sản phẩm sau khi được công nhận, xếp hạng OCOP cấp tỉnh đều tăng trưởng cả về quy mô, số lượng và doanh thu bán hàng khoảng 15 - 20%... Thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn năm 2022 đạt 37,52 triệu đồng, tăng 0,62 triệu đồng so với năm 2020... Căn cứ chỉ tiêu, kế hoạch và thực trạng các tiêu chí về cơ sở hạ tầng, các địa phương đã chủ động xây dựng kế hoạch đầu tư công, kế hoạch sử dụng đất và tổ chức triển khai thực hiện theo đúng quy định, góp phần từng bước hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng cấp xã, cấp huyện, phục vụ nhu cầu sinh hoạt của người dân, phát triển kinh tế - xã hội, đáp ứng tiêu chí NTM.

Kinh tế phát triển, đời sống Nhân dân cũng được nâng lên, các địa phương có điều kiện huy động nguồn lực xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng NTM. Hai năm qua, cùng với nguồn vốn Trung ương, nguồn vốn tỉnh hỗ trợ XDNTM, nguồn vốn lồng ghép các chương trình, dự án và huy động các nguồn lực khác, các địa phương đã đầu tư xây dựng mới, nâng cấp, cải tạo hệ thống cơ sở hạ tầng NTM. Kết quả đã làm được hơn 2.779 km đường giao thông nông thôn, 933 km kênh mương và rãnh thoát nước, 229 công trình thủy lợi, 2.677 phòng học, 1.269 km đường điện, 331 trạm biến áp, 75 trung tâm văn hóa - thể thao xã, 731 nhà văn hóa thôn, 66 chợ nông thôn, 78 trạm y tế, 38 công sở xã, 59 công trình cấp nước sinh hoạt, 18 bãi chứa rác thải tập trung, xử lý ô nhiễm môi trường và 130 nghĩa trang theo quy hoạch; xây mới, chỉnh trang trên 46 nghìn nhà ở dân cư.

Các địa phương cũng tăng cường đầu tư xây dựng hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở đạt chuẩn theo quy định của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; gắn XDNTM với bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa, giữ gìn phong tục, tập quán tốt đẹp, văn hóa đặc trưng của các dân tộc, các địa phương trong tỉnh; khơi dậy truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc, tạo nên mối quan hệ gắn bó cộng đồng ở các khu dân cư. Đến hết năm 2022, toàn tỉnh có 442/469 xã có cơ sở vật chất văn hóa - thể thao, đạt 94,2%; 365/469 xã đạt tiêu chí về văn hóa, đạt 77,8%; 3.698/3.835 thôn/bản có nhà văn hóa - khu thể thao thôn/bản, đạt 96,4%. Các ngành, địa phương tập trung chỉ đạo nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, phát triển nguồn nhân lực của tỉnh; đồng thời huy động các nguồn lực đầu tư xây dựng nâng cấp, mua sắm trang thiết bị dạy học đạt chuẩn quốc gia. Trong 2 năm có thêm 323 trường được công nhận đạt chuẩn quốc gia (công nhận mới và công nhận lại), lũy kế đến hết năm 2022 toàn tỉnh có 1.684/1.986 trường đạt chuẩn quốc gia các cấp, đạt 84,79%. Công tác y tế dự phòng và khám, chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe ban đầu cho Nhân dân tại tuyến y tế cơ sở được tăng cường, người dân được tiếp cận các dịch vụ y tế cơ bản dễ dàng hơn, có chất lượng, tiết kiệm thời gian, chi phí và đến nay 100% trạm y tế xã, phường, thị trấn đã thực hiện khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế. Năm 2022, toàn tỉnh có khoảng 91,85% dân số tham gia bảo hiểm y tế (vượt 0,1% so với chỉ tiêu kế hoạch). Công tác bảo vệ môi trường và xây dựng cảnh quan sáng - xanh - sạch - đẹp tiếp tục được các ngành, địa phương tập trung chỉ đạo thực hiện có hiệu quả. An ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội luôn giữ vững ổn định. Kết quả trong 2 năm 2021-2022 và quý I-2023 toàn tỉnh có thêm 4 đơn vị cấp huyện, 35 xã và 148 thôn/bản miền núi được công nhận đạt chuẩn NTM, 53 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, 11 xã và 254 thôn/bản đạt chuẩn NTM kiểu mẫu, 223 sản phẩm được công nhận sản phẩm OCOP cấp tỉnh. Bình quân toàn tỉnh đạt 17,73 tiêu chí NTM/xã, tăng 0,23 tiêu chí so với năm 2020. Lũy kế đến trung tuần tháng 3-2023, toàn tỉnh đã có 12 đơn vị cấp huyện đạt chuẩn và hoàn thành nhiệm vụ XDNTM; 352 xã, 700 thôn/bản đạt chuẩn NTM; 75 xã đạt chuẩn NTM nâng cao; 12 xã, 317 thôn/bản đạt chuẩn NTM kiểu mẫu. Có 317 sản phẩm OCOP cấp tỉnh (được xếp hạng từ 3 - 4 sao), 1 sản phẩm 5 sao.

Phát huy kết quả đạt được, giai đoạn 2023-2025 toàn tỉnh phấn đấu có thêm 7 huyện, 58 xã, 176 thôn/bản đạt chuẩn NTM (có 4 huyện và 90 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, 29 xã và 23 thôn/bản đạt chuẩn NTM kiểu mẫu). Trong đó, năm 2023 toàn tỉnh phấn đấu có thêm 1 huyện, 50 thôn/bản và 17 xã đạt chuẩn NTM, 22 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, 8 xã và 60 thôn/bản đạt chuẩn NTM kiểu mẫu, 120 sản phẩm OCOP cấp tỉnh.

Để đạt mục tiêu đề ra, các huyện, thị xã, thành phố, các xã đã và đang tiếp tục tập trung rà soát, đánh giá sát, đúng hiện trạng các tiêu chí NTM ở các mức độ (đạt chuẩn, nâng cao, kiểu mẫu) trên địa bàn, từ đó lựa chọn các nội dung tiêu chí, các đơn vị có khả năng để xây dựng kế hoạch khả thi, chi tiết, cân đối nguồn lực, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện và sớm trình thẩm tra, thẩm định theo quy định. Đồng thời, tiếp tục tăng cường tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức cho cán bộ và người dân nông thôn về thực hiện Chương trình Phát triển nông nghiệp và XDNTM. Trong đó, chú trọng việc nâng cao chất lượng các phong trào thi đua XDNTM, cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư” gắn với phong trào thi đua “Cả nước chung sức XDNTM”. Đẩy mạnh tái cơ cấu nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa quy mô lớn, nông nghiệp sạch, ứng dụng công nghệ cao, tạo ra sản phẩm có năng suất, chất lượng, khả năng cạnh tranh cao, phát triển bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu, phát triển các sản phẩm OCOP. Tập trung giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân nông thôn, thực hiện tốt chính sách giảm nghèo và an sinh xã hội. Phát triển chăn nuôi nông hộ có kiểm soát, an toàn dịch bệnh; khuyến khích phát triển chăn nuôi trang trại tập trung, công nghệ cao, theo chuỗi giá trị; phát triển thủy sản cả nuôi trồng, khai thác gắn với chế biến và dịch vụ hậu cần nghề cá. Đổi mới và nâng cao chất lượng đào tạo nghề cho lao động nông thôn, đồng thời làm tốt công tác tư vấn nghề, gắn đào tạo nghề với tái cơ cấu nông nghiệp và XDNTM. Thúc đẩy phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, ngành nghề và dịch vụ ở nông thôn, tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân.

Tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp đầu tư phát triển sản xuất, kinh doanh ở nông thôn, nhất là các doanh nghiệp bảo quản, chế biến, tiêu thụ nông, lâm, thủy sản, doanh nghiệp sản xuất giống, vật tư nông nghiệp, doanh nghiệp sử dụng nhiều lao động tại chỗ. Đổi mới và phát triển kinh tế hợp tác, trọng tâm là HTX nông nghiệp. Từng bước xây dựng thương hiệu cho sản phẩm để thực hiện có hiệu quả Chương trình OCOP... Thực hiện tốt quy chế dân chủ, huy động tối đa nguồn lực, nhất là nguồn lực trong Nhân dân để tập trung XDNTM, đồng thời kết hợp lồng ghép các nguồn lực từ các chương trình, dự án để đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng tại các xã, thôn/bản, tạo tiền đề cho phát triển kinh tế - xã hội khu vực nông thôn. Không ngừng phát triển số lượng, tăng cường nâng cao chất lượng gia đình văn hóa; thôn/bản văn hóa, xã đạt chuẩn văn hóa NTM. Tập trung giải quyết vấn đề bức xúc về môi trường nông thôn trong quá trình phát triển sản xuất và công nghiệp hóa nông thôn, cấp nước sạch; xây dựng cảnh quan môi trường xanh - sạch - đẹp; thực hiện tốt công tác bảo đảm an ninh - trật tự ở địa bàn nông thôn. Tiếp tục tập trung chỉ đạo thực hiện các tiêu chí thôn/bản, xã, huyện NTM, NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu và duy trì, nâng cao chất lượng các tiêu chí ở những địa phương đã được cấp có thẩm quyền công nhận.

Bài và ảnh: Xuân Hùng