Khó khăn trong đầu tư cơ sở hạ tầng phát triển nông nghiệp khu vực miền núi

Cánh đồng trồng mía thâm canh xã Điền Trung (Bá Thước) được đầu tư kiên cố hóa hệ thống kênh mương và giao thông nội đồng.

Hơn 80.000 tỷ đồng là tổng nguồn vốn đã được sử dụng để thực hiện các chương trình, dự án xây dựng kết cấu hạ tầng đầu tư cho vùng dân tộc, miền núi giai đoạn 2014-2019.

Với tổng nguồn vốn nói trên, các địa phương miền núi đã đầu tư cải thiện kết cấu hạ tầng, tạo điều kiện để phát triển sản xuất, kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cho khu vực miền núi. Riêng đối với hạng mục hạ tầng phát triển nông nghiệp, tỉnh ta đã đầu tư xây dựng, tu bổ, hoàn thành và đưa vào sử dụng nhiều công trình thủy lợi quan trọng, như: Hồ Vụng Vả, huyện Cẩm Thủy; hồ Rẫy Cồ, hồ Khe Thoong, huyện Như Thanh; đập mương Bù Đàn, Hón Đang, huyện Lang Chánh; đập Na Tao, huyện Mường Lát... Nâng cấp hơn 100 công trình hồ đập, kiên cố được hơn 150 km kênh mương, đưa tổng số kênh mương được kiên cố hóa là 1.600 km, đạt 42% tổng chiều dài kênh mương của 11 huyện miền núi, đưa năng lực tưới đạt tỷ lệ hơn 72%. Ngoài ra, đã có 160 công trình thủy lợi đã được đầu tư sửa chữa, nâng cấp, xây mới từ nguồn vốn của các Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo nhanh và bền vững, Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, dự án định canh định cư.

Việc đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất, phát triển nông nghiệp khu vực miền núi đã và đang góp phần quan trọng vào việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng và thực hiện các biện pháp kỹ thuật thâm canh nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả kinh tế trong sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, việc đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất, phát triển nông nghiệp ở khu vực miền núi đang gặp nhiều khó khăn.

Tại huyện Ngọc Lặc, để cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp phát huy hiệu quả, những năm qua, huyện đã tập trung nhiều nguồn vốn để đầu tư xây dựng, nâng cấp, tu bổ hệ thống cơ sở hạ tầng, như: Hồ, đập, trạm bơm, kênh mương, đường giao thông nội đồng... Điều này đã và đang góp phần tạo chuyển biến lớn trong phát triển nông nghiệp của huyện. Mặc dù việc đầu tư cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp đã được huyện quan tâm, song số lượng công trình được đầu tư còn hạn chế, hiện mới có 64/158 công trình thủy lợi được tu sửa, nâng cấp, chiếm 40,5% số công trình hiện có trên địa bàn; hệ thống kênh mương nội đồng được kiên cố hóa mới đạt 25/165 km, chiếm 15,1% và mới có 76,3% trục đường giao thông nội đồng được kiên cố.

Qua số liệu trên cho thấy, số lượng công trình cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp trên địa bàn huyện Ngọc Lặc được đầu tư còn khá khiêm tốn, công trình thủy lợi gần như chưa được đầu tư xây dựng mới, chủ yếu là tu sửa, nâng cấp từng phần, do đó năng lực tưới tiêu còn hạn chế. Được biết, nguyên nhân khiến việc đầu tư cơ sở hạ tầng phát triển nông nghiệp trên địa bàn huyện còn hạn chế là do thiên tai xảy ra thường xuyên, làm hư hỏng các công trình, trong khi nguồn vốn hạn chế, nên việc sửa chữa, tu bổ chỉ được thực hiện từng phần, mang tính chất khắc phục, nhiều công trình còn không được tu sửa kịp thời, khiến tình trạng xuống cấp của các công trình ngày càng nghiêm trọng. Đối với hạng mục kiên cố hóa hệ thống kênh mương, giao thông nội đồng, do diện tích sản xuất nông nghiệp trên địa bàn huyện chủ yếu có địa hình ruộng bậc thang, đất đá khiến cho việc xây dựng gặp khó khăn, chi phí phát sinh cao, khiến việc đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp gặp nhiều khó khăn.

Thông qua việc lồng ghép nguồn vốn từ các chương trình, chính sách hỗ trợ, như: Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo nhanh và bền vững, Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới; chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất, xây dựng mô hình, đa dạng hóa sinh kế, huyện Lang Chánh đã thực hiện xây mới, tu bổ, nâng cấp các công trình thủy lợi, kiên cố hóa hệ thống kênh mương, xây dựng giao thông nội đồng. Hiện toàn huyện có gần 60 km kênh mương được đầu tư xây dựng kiên cố, nhiều đập trên địa bàn cũng đã được gia cố, tu sửa. Tuy nhiên, so với số lượng 3 hồ, 109 đập và 178 km kênh mương mà huyện đang có, thì tỷ lệ công trình thủy lợi, hệ thống kênh mương bảo đảm phục vụ sản xuất và phát triển nông nghiệp mới chiếm khoảng 30%. Còn khoảng 70% công trình thủy lợi và hệ thống kênh mương hiện tại trên địa bàn huyện chủ yếu là đất, chưa được kiên cố, nên khả năng tưới, tiêu phục vụ sản xuất chưa bảo đảm. Bên cạnh đó, nhiều công trình còn đang trong tình trạng xuống cấp nghiêm trọng, không còn khả năng hoạt động khiến không ít diện tích cây trồng thường xuyên bị thiếu nước, ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng, phát triển, năng suất và hiệu quả kinh tế.

Chia sẻ về những khó khăn trong việc đầu tư cơ sở hạ tầng phát triển sản xuất nông nghiệp, ông Lương Văn Phúc, Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, UBND huyện Lang Chánh, cho biết: Do là huyện miền núi, xuất phát điểm thấp, diện tích sản xuất nông nghiệp nhỏ hẹp, manh mún, địa hình dốc, muốn đầu tư cơ sở hạ tầng để phát triển nông nghiệp cần nguồn kinh phí lớn, trong khi nguồn vốn sử dụng để đầu tư chủ yếu sử dụng từ lồng ghép các chương trình, nên bị giới hạn, dẫn đến việc các công trình không được đầu tư xây dựng cũng như tu bổ, nâng cấp đồng bộ, hiệu quả đầu tư không cao. Hơn nữa, do ảnh hưởng của thiên tai, nên có không ít công trình vừa được tu sửa xong lại hư hỏng.

Việc khó khăn trong đầu tư cơ sở hạ tầng phát triển nông nghiệp không chỉ xuất hiện ở một hay vài xã, huyện, mà nó đã và đang là câu chuyện chung của hầu hết các địa phương khu vực miền núi. Theo đánh giá của Ban Dân tộc tỉnh, những năm qua, mặc dù tỉnh đã ưu tiên dành nhiều nguồn ngân sách để đầu tư cơ sở hạ tầng phát triển kinh tế - xã hội cho khu vực miền núi nói chung và phát triển nông nghiệp nói riêng; tuy nhiên, việc đầu tư này còn hạn chế. Nguyên nhân là do khu vực miền núi có xuất phát điểm thấp, địa bàn rộng, địa hình phức tạp, độ dốc cao, đất canh tác nông nghiệp ít, hơn nữa thời tiết diễn biến bất thường, mưa bão, lũ ống, lũ quét chi phối lớn đến việc đầu tư. Những năm qua, việc đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp của các địa phương khu vực miền núi hầu hết đều trông chờ, ỷ lại vào nguồn ngân sách Nhà nước, chưa có địa phương nào chủ động bố trí nguồn ngân sách hoặc huy động nguồn vốn trong dân cư để thực hiện, nên việc đầu tư sửa chữa, nâng cấp bị động, không kịp thời. Bên cạnh đó, việc đầu tư cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp ở các địa phương khu vực miền núi chủ yếu phục vụ phát triển lĩnh vực trồng trọt, còn lĩnh vực chăn nuôi, phát triển nuôi trồng thủy sản chưa được quan tâm, dẫn đến việc cơ sở hạ tầng giữa các lĩnh vực chưa đồng đều.

Hương Thơm