Đồng chí Đào Trọng Quy, Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường: Chỉ tiêu phản ánh thái độ và tinh thần trách nhiệm!

Giải phóng mặt bằng (GPMB) chưa bao giờ là câu chuyện hết tính thời sự, bởi những khó khăn đặt ra trong công tác này cần sự vào cuộc quyết liệt và trách nhiệm của cả hệ thống chính trị cùng tinh thần tự giác của nhân dân.

Mặt bằng Dự án đường giao thông từ Quốc lộ 1A đến đường Đông Tây 4, đoạn qua xã Mai Lâm (Tĩnh Gia) tiếp tục được giải phóng để thi công mở rộng.

Khi trao đổi với chúng tôi về những giải pháp nhằm tháo gỡ các vướng mắc để đẩy nhanh tiến độ GPMB phục vụ các dự án đầu tư trên địa bàn tỉnh, đồng chí Đào Trọng Quy, Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường, nhấn mạnh rằng: Cần tạo được niềm tin của quần chúng đối với chủ trương và chính sách của Đảng, Nhà nước thông qua giải quyết dứt điểm những khiếu nại của nhân dân; đồng thời, kiên quyết xử lý nghiêm minh các trường hợp cố ý gây cản trở hoặc lợi dụng chính sách của Nhà nước để trục lợi!

Kết quả quan trọng...

PV: GPMB đang là một “nan đề”, hay một vấn đề “nóng” tại nhiều tỉnh, thành trong cả nước. Đối với tỉnh Thanh Hóa thì sao thưa đồng chí, “nan đề” này đang được giải quyết ra sao?

Đồng chí Đào Trọng Quy: Như chúng ta đã biết, quá trình thực hiện GPMB phải áp dụng và thực hiện nhiều văn bản quy định của pháp luật. Do đó, đây không chỉ là “nan đề” với riêng Thanh Hóa mà còn là “nan đề” tại nhiều tỉnh, thành trên cả nước. Đối với Thanh Hóa, tiến độ GPMB các dự án đầu tư là chỉ tiêu thể hiện thái độ, trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền địa phương đối với môi trường đầu tư và khả năng thu hút đầu tư của tỉnh. Đồng thời, thể hiện sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền đối với doanh nghiệp cũng như tinh thần trách nhiệm trong việc thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh khoá XVIII nhiệm kỳ 2015-2020 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong việc cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2016-2020.

Với ý nghĩa đó, thời gian qua, UBND tỉnh ta đã thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ và quyết liệt nhằm đẩy mạnh công tác GPMB các dự án đầu tư có sử dụng đất. Cụ thể, năm 2016, Chủ tịch UBND tỉnh đã ban hành Chỉ thị số 28/CT-UBND ngày 28-9-2016 về việc triển khai đợt cao điểm GPMB thực hiện các dự án đầu tư trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa; năm 2017, ban hành Chỉ thị số 04/2017/CT-UBND ngày 13-3-2017 về việc tiếp tục triển khai đợt cao điểm GPMB thực hiện các dự án đầu tư có sử dụng đất trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa. Đến năm 2018, tiếp tục ban hành Quyết định số 38/QĐ-UBND ngày 3-1-2018 về Kế hoạch hành động thực hiện nghị quyết của Chính phủ, nghị quyết của Tỉnh ủy, HĐND tỉnh về nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội năm 2018 (trong đó có Phụ lục số 5: Danh mục dự án GPMB tiếp tục thực hiện trong năm 2018); Chỉ thị 08/CT-UBND ngày 27-4-2018 về tăng cường công tác GPMB thực hiện các dự án đầu tư có sử dụng đất trên địa bàn tỉnh năm 2018; Kế hoạch số 93/KH-UBND ngày 7-5-2018 (sau đây gọi là KH 93/KH-UBND) về GPMB thực hiện các dự án đầu tư có sử dụng đất trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa năm 2018.

Sau thời gian triển khai, nhiều mặt bằng các dự án lớn, trọng điểm đã được giải phóng tương đối nhanh, như dự án hệ thống cấp nước Khu Kinh tế Nghi Sơn, dự án đầu tư xây dựng và kinh doanh hạ tầng Khu Kinh tế Nghi Sơn và một số dự án trên địa bàn TP Thanh Hóa, thị xã Bỉm Sơn...

PV: Xin đồng chí cho biết kết quả thực hiện nhiệm vụ GPMB trên địa bàn tỉnh ta tính đến thời điểm hiện tại?

Đồng chí Đào Trọng Quy: Theo Kế hoạch số 93/KH-UBND, trong năm 2018, các huyện, thị xã, thành phố phải thực hiện GPMB 8.935,39 ha, với 992 dự án. Trong đó có 2.896,83 ha với 159 dự án là các dự án đầu tư xây dựng công trình nhóm B và các dự án có nguồn vốn từ ngân sách Nhà nước (Trung ương và của tỉnh). Thực hiện Chỉ thị số 08/CT-UBND, các địa phương đã tiến hành kiểm tra, rà soát tình hình thực hiện các dự án, loại bỏ những dự án không bố trí được nguồn vốn, bị thu hồi giấy phép đầu tư hoặc chưa được chấp thuận chủ trương đầu tư. Đồng thời, bổ sung những dự án mới được chấp thuận chủ trương đầu tư và những dự án chủ đầu tư bổ sung được nguồn vốn. Sau khi rà soát, tỉnh cần GPMB 4.579,9 ha với 779 dự án; trong đó, có 1.882,25 ha với 166 dự án là các dự án đầu tư xây dựng công trình trọng điểm và dự án có nguồn vốn ngân sách Nhà nước. Các dự án còn lại thuộc các điểm dân cư, các dự án do UBND cấp huyện, cấp xã làm chủ đầu tư và các dự án do nhà đầu tư tự thỏa thuận.

Tính đến ngày 15-11-2018, toàn tỉnh đã GPMB được 3.288,33 ha, bằng 71,8% so với diện tích cần GPMB sau khi kiểm tra, rà soát. Đối với các dự án đầu tư xây dựng công trình trọng điểm và dự án có nguồn vốn ngân sách Nhà nước đã GPMB được 1.106,52 ha, bằng 58,79% so với diện tích cần GPMB sau khi kiểm tra, rà soát. Đối với các điểm dân cư với diện tích 939,97 ha cần GPMB trong năm 2018 để thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất ở và giao đất tái định cư, đến nay đã GPMB được 629,98 ha, bằng 66,99%. Việc đánh giá tỷ lệ % ở đây dựa trên tiêu chí là phải chi trả tiền GPMB đến tay người có đất bị thu hồi mới được coi là đã hoàn thành GPMB. Các trường hợp đã kiểm kê, lập phương án bồi thường nhưng chưa chi trả thì chưa được xem là hoàn thành GPMB.

PV: Việc đẩy nhanh tiến độ GPMB đã và đang góp phần mang lại những lợi ích kinh tế-xã hội ra sao, thưa đồng chí?

Đồng chí Đào Trọng Quy: Trước hết, cần khẳng định rằng, kết quả đạt được trong công tác GPMB trên địa bàn tỉnh ta những năm qua là do nhận được sự quan tâm chỉ đạo về mặt chủ trương và tạo điều kiện về nguồn vốn của các bộ, ngành Trung ương, đặc biệt là đối với các dự án lớn. Cùng với đó là sự vào cuộc lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, sâu sát của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh; sự quyết tâm của các sở, ban, ngành cấp tỉnh, cùng sự phối hợp tích cực, hiệu quả của các huyện, thị xã, thành phố, các xã, phường, thị trấn với chủ đầu tư, nhà thầu và đặc biệt là nhận được sự ủng hộ của nhân dân các vùng có dự án đi qua.

Thực tế đã chứng minh, các dự án đầu tư được triển khai hiệu quả đã tác động và góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội của địa phương phát triển. Trong đó, diện mạo hạ tầng kinh tế, hạ tầng xã hội, hạ tầng nông thôn... được đầu tư và làm gia tăng năng lực phục vụ của kết cấu hạ tầng sẵn có. Đồng thời, lợi ích kinh tế - xã hội mà các dự án mang lại đã và đang góp phần tăng thu ngân sách Nhà nước, giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập, làm đẹp cảnh quan môi trường và cải thiện điều kiện sống cho dân cư địa phương. Do đó, việc GPMB phục vụ các dự án đầu tư có ý nghĩa quan trọng trong thực hiện các mục tiêu của chiến lược phát triển kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ của đất nước nói chung và của tỉnh Thanh Hóa nói riêng.

Cần những giải pháp quyết liệt!

PV: Xin đồng chí cho biết những khó khăn, vướng mắc trong công tác GPMB và nguyên nhân dẫn đến tình trạng “nợ đọng” mặt bằng các dự án đầu tư trên địa bàn tỉnh thời gian qua?

Đồng chí Đào Trọng Quy: Có thể nói, công tác GPMB trên địa bàn tỉnh thời gian qua, bên cạnh những mặt thuận lợi về chủ trương, về các văn bản quy phạm pháp luật liên quan, về kinh phí, về đội ngũ cán bộ chuyên trách... thì vẫn còn nhiều khó khăn dẫn đến chậm tiến độ giải ngân, chậm tiến độ đầu tư các dự án. Điều này có nguyên nhân từ công tác quản lý Nhà nước về đất đai, do trước ngày 15-10-1993, hầu như việc quản lý bị buông lỏng, không có giấy tờ, hồ sơ quản lý. Từ giai đoạn 15-10-1993 đến trước ngày 1-7-2004, tình trạng giao đất trái thẩm quyền, cấp giấy chứng nhận không đúng quy định, lấn chiếm đất đai, xây nhà, chuyển mục đích trái phép... xảy ra thường xuyên, nhưng không có văn bản hoặc biện pháp ngăn chặn. Đây là những trường hợp buộc phải xác định nguồn gốc, thời điểm sử dụng đất xem có vi phạm Luật Đất đai hay không. Nhiệm vụ này thuộc trách nhiệm của UBND cấp xã, trong khi, cán bộ cấp xã đã có nhiều thay đổi, sợ trách nhiệm dẫn đến thời gian GPMB bị kéo dài.

Bên cạnh đó, kế hoạch GPMB không cụ thể, không được giao từ ban đầu, không có sự phối hợp giữa chủ đầu tư và hội đồng bồi thường GPMB, do đó không quy được trách nhiệm cho người đứng đầu. Đồng thời, việc xây dựng các khu tái định cư của các dự án rất bị động, trong đó tồn tại lớn nhất là cơ sở hạ tầng khu tái định cư không được đầu tư theo quy định. Các dự án thiếu biện pháp khôi phục nguồn thu nhập tại nơi ở mới cho người được bố trí tái định cư. Ngoài ra, ý thức chấp hành pháp luật của người dân còn nhiều hạn chế, dẫn đến có những trường hợp đòi hỏi quyền lợi thái quá.

PV: Vậy, việc thực hiện các chế độ, chính sách hỗ trợ, tái định cư cho người dân khi Nhà nước thu hồi đất thực hiện các dự án đầu tư, đã và đang được ngành chức năng và tỉnh Thanh Hóa quan tâm thực hiện ra sao, thưa đồng chí?

Đồng chí Đào Trọng Quy: Vấn đề sinh kế của người dân sau khi bị thu hồi đất đã được Nhà nước quan tâm, song, trên thực tế vẫn còn nhiều vấn đề cần phải bàn, nhất là giải quyết việc làm và thu nhập cho người dân sau tái định cư. Một số dự án có thực hiện chính sách đào tạo việc làm cho lao động bị thu hồi đất nông nghiệp, tuy nhiên chất lượng đào tạo không bảo đảm cho họ có thể tìm việc làm trong các nhà máy. Để bù lại những thiệt thòi của đối tượng này, các ngành chức năng đã và đang tham mưu cho UBND tỉnh nhiều chế độ, chính sách hỗ trợ, tái định cư mang lại lợi ích tối đa cho người dân, trong đó phải kể đến việc quy định giá đất nơi đến tái định cư (có cơ sở hạ tầng tốt hơn nơi cũ) bằng hoặc thấp hơn nơi đi, mà Khu Kinh tế Nghi Sơn là một ví dụ. Bên cạnh đó, trường hợp khi thu hồi đất mà giá đất đầu đi có giá trị cao, khi bố trí tái định cư không có vị trí giá đất tương đương, thì người dân sẽ được mua thêm một số lô đất tái định cư (giá thấp hơn giá đất trên thị trường).

PV: Bước sang năm 2019, với khối lượng mặt bằng lớn liên quan đến các dự án trọng điểm cần được giải quyết dứt điểm, chắc hẳn ngành tài nguyên và môi trường đã có các phương án và giải pháp để giải quyết các khó khăn, vướng mắc nhằm sớm bàn giao mặt bằng triển khai các dự án, thu hút đầu tư và góp phần phát triển kinh tế-xã hội địa phương, thưa đồng chí?

Đồng chí Đào Trọng Quy: Năm 2019, với khối lượng mặt bằng lớn liên quan đến các dự án trọng điểm cần được giải quyết dứt điểm, ngành tài nguyên và môi trường đã và đang tham mưu cho UBND tỉnh các giải pháp tương đối căn cơ. Cụ thể, cùng với việc tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo và giải quyết kịp thời của cấp ủy, chính quyền các cấp, cần nhấn mạnh đặc biệt đến trách nhiệm của người đứng đầu trong thực thi nhiệm vụ bồi thường GPMB. Bên cạnh đó, cần đầu tư hơn nữa cho công tác quản lý Nhà nước về đất đai, nhất là xây dựng giá các loại đất và hoàn thiện hồ sơ địa chính gắn với cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; nâng cao hiệu quả công tác đánh giá và lập dự án khả thi đối với các dự án có sử dụng đất GPMB, trong đó có phương án bố trí việc làm cho người bị thu hồi đất và phương án tổng thể bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, tránh tình trạng kinh phí bố trí không kịp thời hoặc thiếu kinh phí trong công tác GPMB.

Ngoài ra, cần củng cố và nâng cao vai trò, trách nhiệm của hội đồng bồi thường GPMB cấp huyện. Việc quy hoạch xây dựng các khu tái định cư phải tiến hành ngay khi có quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư, nhằm tránh tình trạng không giải phóng được mặt bằng vì chưa có đất tái định cư. Thực hiện đúng trình tự, thủ tục kiểm kê, lập, thẩm định và phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. Phát huy vai trò của các tổ chức đoàn thể chính trị-xã hội trong quá trình vận động quần chúng thực hiện GPMB; đồng thời, tạo niềm tin của quần chúng đối với chủ trương và chính sách của Đảng, Nhà nước thông qua giải quyết dứt điểm những khiếu nại của nhân dân, cũng như kiên quyết xử lý nghiêm minh các trường hợp cố ý gây cản trở hoặc lợi dụng chính sách của Nhà nước để trục lợi...

P.V: Xin trân trọng cảm ơn đồng chí!

Lê Dung (thực hiện)