Không gian văn hóa bên cửa Lạch Trường

Nằm bên tả ngạn cửa Lạch Trường, xã Hoằng Trường (Hoằng Hóa) với hơn 5km đường bờ biển “ấp ôm” trong mình những giá trị văn hóa - lịch sử vượt thời gian. Về Hoằng Trường hôm nay, trong sự phát triển, đổi thay của đời sống hiện đại, còn cả một không gian văn hóa biển đặc sắc và hấp dẫn.

Đài chiến thắng trận đầu của Hải quân Nhân dân Việt Nam ngay bên cửa Lạch Trường. Ảnh: tư liệu

Nhắc đến Hoằng Trường, nhiều người nhớ đến địa phương sở hữu bãi biển đẹp hoang sơ, chưa chịu nhiều tác động. Nhưng có lẽ, không phải ai cũng biết, nơi đây còn hội tụ cả núi, sông, biển... tạo nên không gian cảnh quan thiên nhiên vô cùng tươi đẹp. Là dãy núi Linh Trường tiếp nối núi Ngọc Chuế (xã Hoằng Yến) kéo dài đến mũi Hòn Bò, xa xa là Hòn Nẹ, Hòn Sụp tạo thành “cánh cung” án ngữ cửa biển Lạch Trường. Rồi những làng chài ven biển, những cánh đồng nuôi trồng thủy sản, cảng cá sầm uất... làm nên nét đẹp đặc trưng của xã biển.

Cũng bởi nằm nơi sóng nước, với hơn 12.000 nhân khẩu, 70% dân số xã biển Hoằng Trường theo nghề cha truyền con nối: đi biển khai thác thủy hải sản. Tại đây, hiện có hơn 100 tàu công suất lớn, thường xuyên đánh bắt xa bờ và trên 600 bè nhỏ đánh bắt gần bờ. Với người dân xã biển, những người đàn ông khỏe mạnh, rắn chắc sẽ đảm nhận việc vươn khơi bám biển. Ở nhà, là các bà, các mẹ, các chị đảm đang đan vá lưới, ngư cụ. Bởi vậy, sẽ không bất ngờ khi dạo một vòng quanh xã biển, du khách sẽ bắt gặp hình ảnh những người phụ nữ đang say sưa bên hiên nhà đan, vá lưới. Có người đan, vá cho gia đình, cũng có người làm thuê với ngày công từ khoảng 150 - 200 nghìn đồng. Có lẽ vì thế mà ở đây, người dân vẫn thường nói với nhau: “Chỉ cần có sức khỏe thì không bao giờ sợ nghèo, sợ đói”.

Hoằng Trường có núi Linh Trường án ngữ ngay cửa Lạch Trường, “ăn” sát ra mép nước là Hòn Bò, Hòn Hài... Với địa thế thuận lợi, nơi đây từ xa xưa đã là chốn neo đậu lý tưởng của tàu thuyền sau mỗi chuyến vươn khơi trở về, cũng như tàu thuyền từ cảng Hải Phòng vào Nam ghé qua đây. Đó cũng là lý do, trong chiến tranh chống Mỹ của dân tộc ta, Lạch Trường trở thành mục tiêu bắn phá của không lực Hoa Kỳ nhằm ngăn chặn sự chi viện của Nhân dân miền Bắc cho chiến trường miền Nam.

Và chính tại cửa Lạch Trường, đã diễn ra trận chiến không cân sức giữa một bên là tàu chiến, máy bay hiện đại của đế quốc Mỹ xâm lược, một bên là những người lính hải quân Việt Nam và quân dân Thanh Hóa quả cảm, kiên cường. Cùng với Nhân dân cả nước, mỗi ngư dân Hoằng Trường đã trở thành “cột mốc sống” trên biển, vừa đánh bắt hải sản mưu sinh, vừa quyết tâm bảo vệ chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc, góp phần làm nên chiến thắng trận đầu ngày 5-8-1964 của Hải quân Nhân dân Việt Nam.

Ghi nhớ chiến công oanh liệt, năm 2015 Đài chiến thắng trận đầu của Hải quân Nhân dân Việt Nam đã được khánh thành ngay nơi cửa Lạch Trường. Nơi cửa biển, Đài chiến thắng trận đầu sừng sững, uy nghiêm, hiên ngang giữa biển trời, như cánh buồm đỏ vươn khơi, hướng ra biển lớn. Tượng đài chiến thắng trận đầu cũng là niềm tự hào của quê hương Lạch Trường - địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống yêu nước, cách mạng cho các thế hệ hôm nay và mai sau.

Nếu nói tạo hóa vẫn thường khéo léo trong những sắp đặt từ thuở hồng hoang, thì danh thắng nơi cửa Lạch Trường chính là sự ưu ái của mẹ thiên nhiên cho vùng đất nơi đây. Từ núi Linh Trường, có một gò đá lớn “ăn” ra biển, người dân địa phương vẫn thường gọi tên Hòn Bò. Từ trên cao nhìn xuống, nếu núi Linh Trường như hình rồng vươn mình ra biển lớn thì Hòn Bò giống như đầu rồng. Cả những phiến đá lớn nhỏ, hình thù khác lạ lấp lánh như râu rồng. Có lẽ bởi vậy, mà người dân địa phương vẫn thường gọi đây là bãi đá Râu Rồng. Tương truyền, Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm năm xưa, trong lần du ngoạn qua cửa Lạch Trường đã từng để lại câu “sấm”: “Bao giờ cho Nẹ nằm đồng/ Bò con gặm cỏ thì Ông mới về”. Điều đặc biệt, đá ở Hòn Bò lấp lánh, nhiều người tin đó chính là đá thạch anh có khả năng thanh lọc năng lượng xấu, mang đến những điều tích cực. Có lẽ bởi vậy, mà du khách khi đến đây, đều có chung cảm xúc dễ chịu, khoan khoái lạ kỳ.

Nằm ngay dưới chân Hòn Bò là đền thờ Đức thánh cả Tô Hiến Thành - vị quan triều Lý có công lớn trong việc tổ chức giúp dân khai hoang, lấn biển. Riêng ở xứ Thanh, có đến 72 nơi thờ Ngài. Và tại đền thờ Đức thánh cả Tô Hiến Thành xã Hoằng Trường còn được người dân lưu giữ bộ xương cá voi (cá Ông) để phối thờ. Theo đó, trong niềm tin tâm linh của mình, ngư dân Lạch Trường từ xa xưa trước mỗi chuyến vươn khơi bám biển đều đến đây thành kính dâng hương cầu mong Đức thánh cả và cá Ông phù trợ cho mưa thuận gió hòa và những điều tốt lành. Hàng năm, vào tháng 2 (âm lịch), người dân Lạch Trường lại rộn ràng tổ chức lễ hội truyền thống cầu ngư. Không chỉ người dân địa phương, mà còn thu hút cả ngư dân trong vùng và cả bên kia sông Lạch Trường (Hậu Lộc) cùng về tham gia lễ hội.

Công viên văn hóa du lịch tâm linh Hòn Bò - Lạch Trường hấp dẫn du khách về tham quan.

Trên cơ sở tiềm năng, lợi thế vốn có, một quần thể kiến trúc với những di tích tâm linh, thắng cảnh non nước hữu tình - Công viên văn hóa du lịch tâm linh Hòn Bò - Lạch Trường đã từng bước được hoàn thiện, đáp ứng nhu cầu tham quan, vãn cảnh, vui chơi của du khách xa gần. Về với không gian Công viên văn hóa du lịch tâm linh bên bờ biển Lạch Trường, du khách được chiêm ngắm Đài chiến thắng trận đầu của Hải quân Nhân dân Việt Nam; chiêm bái đền thờ Đức thánh cả Tô Hiến Thành và cá Ông linh thiêng; nghe chuyện kể Bảo Anh công chúa nhà Lê gắn liền với phủ Mẫu và ngỡ ngàng trước cảnh hoang sơ tuyệt đẹp của Hòn Bò, bãi đá Râu Rồng; rất gần thôi là Hòn Nẹ giữa mênh mang sóng nước... Tất cả cảnh sắc, di tích tạo nhiều cung bậc cảm xúc cho khách ghé thăm. Bà Nguyễn Thị Thủy - công chức văn hóa - xã hội xã Hoằng Trường cho biết: “Không chỉ là xã biển có thế mạnh về nghề khai thác thủy, hải sản, Hoằng Trường rất gần Khu du lịch sinh thái biển Hải Tiến, lại có nhiều tiềm năng về các giá trị văn hóa, lịch sử và danh lam thắng cảnh. Đây là điều kiện thuận lợi để kinh tế du lịch ở Hoằng Trường phát triển. Dù mới chỉ là bước đầu, nhưng Công viên văn hóa du lịch tâm linh Hòn Bò - Lạch Trường đã thực sự tạo nên điểm nhấn, hấp dẫn du khách về đây tham quan, chiêm bái”.

Khánh Lộc