Ngăn chặn tình trạng sử dụng thuốc lá điện tử trong giới trẻ

Những vụ ngộ độc sau khi sử dụng thuốc lá điện tử xảy ra trong thời gian gần đây đang gióng lên hồi chuông cảnh báo cho các cơ quan chức năng, gia đình, nhà trường và toàn xã hội trong việc đưa ra các giải pháp để ngăn chặn việc kinh doanh, sử dụng thuốc lá điện tử nhằm hạn chế tối đa các vụ việc đáng tiếc xảy ra.

Thuốc lá điện tử được quảng cáo, bán tràn lan trên mạng xã hội.

Thuốc lá điện tử bán tràn lan trên mạng

Ngày 22-8, 7 học sinh Trường THPT Yên Hưng, thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh phải nhập viện sau khi hút thuốc lá điện tử. Theo thông tin ban đầu, một học sinh nữ của nhà trường đi học có đem theo thuốc lá điện tử và rủ các bạn hút cùng. Đến thời điểm gần vào tiết 1 thì 7 em học sinh có biểu hiện chóng mặt và nôn trong lớp. Nhà trường đã cử người đưa các em tới Trung tâm Y tế thị xã Quảng Yên để kiểm tra sức khỏe. Đến chiều cùng ngày sức khỏe các em đã cơ bản ổn định và được gia đình đón về. Hiện nay, Công an thị xã Quảng Yên đang điều tra vụ việc, làm rõ nguồn gốc loại thuốc lá điện tử nói trên...

Trước đó, rạng sáng ngày 26-7, Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai đã tiếp nhận 1 bệnh nhân nữ được đưa vào cấp cứu trong tình trạng nặng: hôn mê sâu, phù não, suy đa tạng. Được biết tối ngày 25-7, bệnh nhân có sử dụng thuốc lá điện tử với nhóm bạn. Sau khi sử dụng, người bệnh rơi vào bất tỉnh, khi đưa vào viện đã trong tình trạng hôn mê, huyết áp tụt sâu. Kết quả xét nghiệm mẫu dung dịch thuốc lá điện tử bệnh nhân sử dụng tại Viện Pháp y quốc gia cho thấy: Trong mẫu dung dịch này có một loại chất cần sa tổng hợp có tên là ADB - BUTINACA. Đây là một hợp chất ma túy hoàn toàn mới có trong thuốc lá điện tử. Trước đó, Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) đã tiếp nhận nhiều trường hợp bị ngộ độc khác sau khi sử dụng thuốc lá điện tử như kích thích tăng cường ảo giác, tăng huyết áp, tụt huyết áp, yếu cơ, suy tim, suy thận, suy gan...

Mặc dù các phương tiện truyền thông đại chúng và cơ quan chức năng đã cảnh báo về tác hại của thuốc lá điện tử, nhất là các loại có pha trộn ma túy thế hệ mới, tuy nhiên tình trạng mua bán và sử dụng thuốc lá điện tử trong giới trẻ vẫn diễn ra khá phổ biến, thậm chí trở thành trào lưu. Các cửa hàng bán thuốc lá điện tử trực tuyến vẫn quảng cáo các loại sản phẩm một cách công khai, tràn lan trên các trang mạng xã hội với sản phẩm hầu hết là hàng trôi nổi, không rõ nguồn gốc, xuất xứ với giá thành rẻ. Điều đáng nói, là các dòng sản phẩm này đã và đang thâm nhập vào các trường học. Chỉ với vài trăm nghìn đồng, sau vài tin nhắn mua hàng qua mạng facebook, zalo, nhiều học sinh THCS, THPT dễ dàng đã “sở hữu” ngay cho mình một sản phẩm thuốc lá điện tử.

Em C.T.H, một học sinh THPT ở huyện Hoằng Hóa cho biết: Chỉ cần lên mạng hay tham gia các hội nhóm là các bạn có thể đặt mua hàng online và giao hàng về tận nhà. Sản phẩm thường dùng là vape, pod, mỗi loại có nhiều dòng với đủ loại giá, loại rẻ chỉ vài trăm nghìn, loại đắt thì vài triệu, nhưng các bạn chủ yếu dùng loại rẻ. Đa số các bạn hút thuốc lá điện tử vì trào lưu, vì hiếu kỳ, bắt chước, nhiều bạn cho rằng hút thuốc lá điện tử mới thể hiện được cá tính. Hơn nữa, thuốc lá điện tử có nhiều hương vị hấp dẫn, nhiều khói nên nhiều bạn thử cho vui vì cho rằng thuốc lá điện tử không gây nghiện... Nội quy nhà trường cấm hút thuốc lá điện tử, tuy nhiên nhiều bạn vẫn lén hút trộm trong giờ ra chơi, hút ở những khu vực thầy cô giáo không quan sát hết được hoặc hút ở quán trà sữa, quán cafe...

Truyền thông để hiểu đúng về thuốc lá điện tử

Trong bài phỏng vấn đăng trên Báo điện tử Sức Khỏe và Đời sống ngày 8-8-2022 xung quanh về chủ đề thuốc lá điện tử và những hệ lụy, PGS.TS. Phan Thu Phương, Giám đốc Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết: Thuốc lá điện tử là một trong hai dạng điển hình của thuốc lá thế hệ mới. Đây là các sản phẩm cung cấp nicotine điện tử, có cấu tạo bao gồm bộ phận pin, sạc, bộ phận gia nhiệt, dẫn dòng khí; bộ phận chứa ống đựng dung dịch điện tử. Dung dịch này thường chứa nicotine, chất tạo hương, propylene glycol và glycerin thực vật.

Thành phần chính trong thuốc lá điện tử là chất nicotine, đây là chất có khả năng gây nghiện cao tương tự như ma túy. Độ nặng của thuốc lá điện tử dựa trên lượng nicotine trong dung dịch, được biểu thị bằng miligam trên mililit hoặc tính theo phần trăm. Tuy nhiên, các nghiên cứu cảnh báo rằng các nhãn mác không phải lúc nào cũng cung cấp thông tin chính xác về hàm lượng nicotine.

Ngoài ra, trong thuốc lá điện tử còn có: glycerin, propylene glycol và hương liệu để tạo mùi hấp dẫn (có đến 15.500 hương liệu khác nhau). Propylene glycol (mặc dù được coi là an toàn trong thực phẩm nhưng không phải để hít) có thể tạo thành propylene oxide, một chất gây ung thư khi được đun nóng và hóa hơi. Glycerin gốc thực vật: khi được đun nóng và hóa hơi, tạo thành acrolein, gây kích ứng đường hô hấp trên.

Bàn về những căn bệnh có thể mắc phải nếu sử dụng những thuốc lá thế hệ mới, trong đó có thuốc lá điện tử, PGS.TS. Phan Thu Phương nhấn mạnh: Các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới (thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng) đều có chứa các thành phần hóa chất rất độc hại cho sức khỏe, nhiều hóa chất tương tự như thuốc lá truyền thống, nhiều hóa chất khác với thuốc lá truyền thống. Cụ thể là: chất nicotine trong các sản phẩm này là chất gây nghiện mạnh làm cho người sử dụng sẽ trở nên phụ thuộc vào các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới này, đồng thời việc sử dụng chúng có thể dẫn đến hoặc duy trì việc sử dụng các sản phẩm có chứa nicotine khác, bao gồm cả thuốc lá, cũng như tăng nguy cơ sử dụng rượu, ma túy và các chất gây nghiện khác.

Nicotine có thể ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ ở lứa tuổi thanh, thiếu niên và thậm chí có thể gây tổn thương bào thai (dẫn đến cân nặng sơ sinh thấp, tăng nguy cơ đẻ non và tăng nguy cơ hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh). Khói thuốc lá thế hệ mới có chứa các chất gây ung thư, làm tăng nguy cơ mắc ung thư phổi, ung thư thanh quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, đột quỵ, xuất huyết não, ung thư dạ dày... ở người sử dụng chúng. Nhiều loại thuốc lá điện tử sử dụng các hương liệu tạo mùi thơm hấp dẫn (mùi bạc hà, cam, dâu tây, sô cô la, caramen...) có thể dẫn đến ngộ độc ở trẻ nhỏ do uống nhầm hoặc kích thích trẻ em, thanh, thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử và đây là con đường dẫn đến việc sử dụng các chất gây nghiện khác bao gồm cả hút thuốc lá truyền thống, sử dụng rượu bia, ma túy...

Những tác hại của thuốc lá điện tử đối với sức khỏe được các chuyên gia cảnh báo. Tuy nhiên, một thực tế đáng lo ngại hiện nay đó là sản phẩm thuốc lá điện tử chủ yếu là hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ với giá thành rẻ vẫn được quảng cáo và bán tràn lan, dễ dãi trên mạng, khó quản lý về mặt chất lượng. Trong khi đó, thuốc lá điện tử sử dụng nhiều hương liệu, hóa chất phối trộn nhiều loại thành phần khác nhau nên có thể bị lợi dụng để sử dụng ma túy. Thực tế đã có những trường hợp nhập viện sau khi sử dụng thuốc lá điện tử với tình trạng rất nặng nề, qua xét nghiệm mẫu dung dịch thuốc lá sử dụng mới phát hiện nhiều chất ma túy thế hệ mới.

Trước thực trạng phức tạp đó, các cơ quan chức năng cần đẩy mạnh truyền thông để người tiêu dùng, nhất là các bạn trẻ hiểu rõ về thuốc lá điện tử và tác hại của nó đối với sức khỏe; các bậc phụ huynh cần thường xuyên kiểm tra, giám sát con em mình nhằm chung tay ngăn chặn việc sử dụng thuốc lá điện tử, vì sức khỏe của thế hệ trẻ.

Bài và ảnh: Minh Hiền