ĐBQH Cầm Thị Mẫn góp ý về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Lưu trữ (sửa đổi)

Sáng 24/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Quốc hội thảo luận phiên toàn thể tại hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Lưu trữ (sửa đổi).

Tham gia góp ý, đại biểu Cầm Thị Mẫn, ĐBQH chuyên trách thuộc Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa cơ bản tán thành với nội dung giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Lưu trữ (sửa đổi). Đồng thời nhất trí rằng dự thảo Luật đã bám sát các chính sách lớn được Quốc hội thông qua; khắc phục được những bất cập, hạn chế của Luật Lưu trữ hiện hành và kịp thời thể chế hóa các chủ trương của Đảng về đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số...

Nhằm làm rõ hơn một số vấn đề tại dự thảo Luật, ĐBQH Cầm Thị Mẫn tham gia một số ý kiến cụ thể đó là: Về giải thích từ ngữ, Khoản 2 và khoản 3 Điều 2 quy định: “2. Tài liệu là thông tin gắn liền với vật mang tin có nội dung và hình thức thể hiện không thay đổi khi chuyển đổi vật mang tin. Tài liệu gồm tài liệu giấy, tài liệu trên vật mang tin khác và tài liệu điện tử. 3. Tài liệu giấy, tài liệu trên các vật mang tin khác là tài liệu tạo lập trên giấy, trên các vật mang tin khác”.

ĐBQH Cầm Thị Mẫn cho rằng cách giải thích từ ngữ như trên còn gây khó hiểu, khó xác định; bởi lẽ ở đây xuất hiện 2 thuật ngữ: “vật mang tin” và “vật mang tin khác”. Tuy nhiên, dự thảo Luật không có giải thích “vật mang tin” là vật gì để từ đó làm phương pháp loại trừ và xác định “vật mang tin khác”.

Ngoài ra, nghiên cứu nội dung giải thích từ ngữ tại khoản 2, khoản 3 cho thấy sự bất cập: Nếu giải thích từ ngữ như khoản 2 thì có thể hiểu có 3 dạng tài liệu: một là tài liệu giấy, hai là tài liệu điện tử và ba là tài liệu trên vật mang tin khác. Tuy nhiên khoản 3 chỉ nêu “tài liệu giấy và tài liệu trên các vật mang tin khác”. Như vậy, tài liệu điện tử có phải là một dạng tài liệu trên vật mang tin khác không? Do vậy đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu bổ sung khái niệm “vật mang tin”, đồng thời thể hiện lại cách giải thích từ ngữ ở khoản 3 Điều 2 này cho rõ nghĩa hơn, để từ đó định hình được “vật mang tin khác” là những loại vật mang tin nào.

Về các hành vi bị nghiêm cấm, Khoản 1 Điều 8 quy định cấm các hành vi: “1. Mua bán, chuyển giao, cung cấp, hủy trái phép, chiếm đoạt, hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng, làm mất tài liệu lưu trữ do cơ quan có thẩm quyền của Đảng, Nhà nước quản lý”.

Khoản 3 Điều 8 cấm: “3. Hủy trái phép tài liệu lưu trữ có giá trị đặc biệt”.

Theo ĐBQH Cầm Thị Mẫn, quy định về hành vi bị nghiêm cấm này còn có sự chồng lấn nhau: Cấm “hủy trái phép... tài liệu lưu trữ do cơ quan có thẩm quyền của Đảng, Nhà nước quản lý” tại khoản 1 là đã bao hàm cả khoản 3 là cấm “Hủy trái phép tài liệu lưu trữ có giá trị đặc biệt”, vì tài liệu lưu trữ có giá trị đặc biệt cũng là một loại tài liệu lưu trữ do cơ quan có thẩm quyền của Đảng, Nhà nước quản lý. Do đó đề nghị ghép khoản 3 vào khoản 1 và sửa lại thành: “1. Mua bán, chuyển giao, cung cấp, hủy trái phép, chiếm đoạt, hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng, làm mất tài liệu lưu trữ, tài liệu lưu trữ có giá trị đặc biệt do cơ quan có thẩm quyền của Đảng, Nhà nước quản lý”.

Về quy định chứng chỉ hành nghề lưu trữ, ĐBQH Cầm Thị Mẫn đề xuất chỉnh sửa 2 vấn đề: Một là, điểm a khoản 1 Điều 55 quy định Bộ Nội vụ có thẩm quyền trong cấp, cấp lại, thu hồi Chứng chỉ hành nghề lưu trữ, cụ thể là: “a) Bộ Nội vụ hướng dẫn, thanh tra, kiểm tra việc quản lý hoạt động dịch vụ lưu trữ trong phạm vi toàn quốc; cấp, cấp lại, thu hồi Chứng chỉ hành nghề lưu trữ; giải quyết khiếu nại, tố cáo về hoạt động dịch vụ lưu trữ và việc cấp, sử dụng và quản lý Chứng chỉ hành nghề lưu trữ”.

Trong khi đó, Khoản 1 Điều 56 cũng quy định: “1. Chứng chỉ hành nghề lưu trữ do Bộ Nội vụ cấp cho cá nhân có đủ trình độ chuyên môn và các điều kiện theo quy định của pháp luật để thực hiện kinh doanh dịch vụ lưu trữ”.

ĐBQH Cầm Thị Mẫn đề nghị nghiên cứu điều chỉnh theo hướng quy định về thẩm quyền này tập trung vào một Điều 55 hoặc Điều 56.

Hai là, tán thành dự thảo Luật đã nâng quy định cấp Chứng chỉ hành nghề lưu trữ lên Bộ Nội vụ cấp thay vì Giám đốc Sở Nội vụ (theo quy định tại Nghị định số 01 ngày 3/1/2013 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Lưu trữ). Dự thảo Luật cũng đã sửa đổi Danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện tại Luật Đầu tư là rất phù hợp.

Tuy nhiên, tại quy định về chuyển tiếp (khoản 5 Điều 65 của dự thảo Luật) thì: “5. Chứng chỉ hành nghề lưu trữ được cấp theo quy định của Luật Lưu trữ số 01/2011/QH13 được tiếp tục sử dụng đến khi hết thời hạn ghi trên Chứng chỉ”. Trong khi đó, dự thảo Luật quy định Luật Lưu trữ (sửa đổi) có hiệu lực từ ngày 1/7/2025.

Như vậy sẽ có trường hợp được cấp Chứng chỉ hành nghề lưu trữ vào tháng 1/2025, chủ thể cấp là Giám đốc Sở Nội vụ, có giá trị 5 năm và sử dụng trên toàn quốc, là tháng 1/2030 mới hết hạn sử dụng. Trong khi đó, trường hợp được cấp tháng 7/2025 thì phải do Bộ Nội vụ cấp, “phải đạt yêu cầu kiểm tra nghiệp vụ do Bộ Nội vụ tổ chức” (điểm d khoản 3 Điều 56). Như vậy, chỉ cách nhau thời gian ngắn nhưng quy trình, thủ tục, chủ thể cấp thì khác nhau mà giá trị sử dụng lại như nhau trong khoảng thời gian 4, 5 năm, ĐBQH Cầm Thị Mẫn cho là không đảm bảo công bằng giữa các cá nhân cùng hành nghề. Do đó, đề nghị cần quy định điều khoản chuyển tiếp bảo đảm phù hợp hơn, rút ngắn khoảng cách khác biệt nêu trên.

Quốc Hương