“Đoàn kết - Trách nhiệm - Sáng tạo - Cống hiến, vì một nền văn học - nghệ thuật tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, có nhiều tác phẩm giá trị cao, góp phần xây dựng quê hương giàu đẹp, văn minh” ^(*)

Tại lễ kỷ niệm 50 năm Ngày thành lập Hội Văn học Nghệ thuật (VHNT) Thanh Hóa (27/6/1974-27/6/2024); phát động sáng tác các tác phẩm VHNT về chủ đề “Khát vọng Xứ Thanh”, đồng chí Đỗ Trọng Hưng, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh đã có bài phát biểu quan trọng. Báo Thanh Hóa xin trân trọng giới thiệu toàn văn bài phát biểu.

Bí thư Tỉnh ủy Đỗ Trọng Hưng phát biểu tại lễ kỷ niệm. Ảnh: Minh Hiếu

Kính thưa PGS, TS, nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân, Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch Liên hiệp các hội Văn học nghệ thuật Việt Nam!

Kính thưa nhà thơ Hữu Thỉnh, nguyên Chủ tịch Liên hiệp các hội Văn học nghệ thuật Việt Nam!

Kính thưa nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam!

Thưa các đồng chí lãnh đạo tỉnh, các đồng chí nguyên lãnh đạo tỉnh!

Thưa các đồng chí lãnh đạo Hội Văn học nghệ thuật Thanh Hóa qua các thời kỳ!

Thưa các quý vị đại biểu, cùng toàn thể anh chị em văn nghệ sĩ thân mến!

Như chúng ta đều biết, văn hóa giữ vị trí đặc biệt và có vai trò rất quan trọng trong lịch sử hình thành và phát triển của mỗi quốc gia, dân tộc và cả nhân loại; là động lực trực tiếp thúc đẩy sự phát triển bền vững kinh tế - xã hội; kích thích sự sáng tạo và đánh thức những năng lực tiềm ẩn của con người. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh - anh hùng giải phóng dân tộc, nhà văn hóa kiệt xuất luôn đề cao vai trò của văn hóa, Người khẳng định “Văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi”. Trong bản Đề cương Văn hóa Việt Nam năm 1943 do cố Tổng Bí thư Trường Chinh soạn thảo đã chỉ rõ “Mặt trận văn hóa là một trong ba mặt trận (kinh tế, chính trị, văn hóa) ở đó người cộng sản phải hoạt động. Không phải chỉ làm cách mạng chính trị mà còn phải làm cách mạng văn hóa nữa" và chủ trương phát triển văn hóa theo ba hướng: Dân tộc - Khoa học - Đại chúng. Tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã khẳng định: “Văn hóa là hồn cốt của Dân tộc, nói lên bản sắc của Dân tộc. Văn hóa còn thì Dân tộc còn,...”. Những nội dung trên mang tính định hướng sâu sắc, thể hiện tinh thần “khai phóng” và là ngọn đuốc soi đường cho sự nghiệp xây dựng nền văn hóa mới và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh, bền vững trong giai đoạn cách mạng mới.

Hôm nay, trong niềm phấn khởi và tự hào sâu sắc, tôi cùng các đồng chí lãnh đạo tỉnh rất vui mừng tới dự Lễ kỷ niệm 50 năm Ngày thành lập Hội Văn học nghệ thuật Thanh Hóa (27/6/1974-27/6/2024). Đây là sự kiện có ý nghĩa hết sức quan trọng, ngày hội lớn của đội ngũ văn nghệ sĩ tỉnh nhà.

Nhân dịp này, thay mặt các đồng chí lãnh đạo tỉnh, tôi nhiệt liệt chào mừng và gửi tới các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam và các hội chuyên ngành, các quý vị đại biểu, khách quý, cùng toàn thể cán bộ, hội viên văn nghệ sĩ trong tỉnh lời thăm hỏi thân tình, những tình cảm thân thiết và lời chúc mừng tốt đẹp nhất!

Thưa các quý vị đại biểu!

Thưa các đồng chí và các bạn!

Lịch sử dân tộc Việt Nam văn hiến và anh hùng được xây đắp nên từ lòng yêu nước vô bờ bến, sự hy sinh không biết mệt mỏi và truyền thống văn hóa giàu bản sắc được trao truyền qua nhiều thế hệ. Nhận thức sâu sắc vai trò của văn hóa, văn học nghệ thuật, Đảng ta luôn coi: “Văn học, nghệ thuật là lĩnh vực rất quan trọng, đặc biệt tinh tế của văn hóa; là nhu cầu thiết yếu, thể hiện khát vọng chân, thiện, mỹ của con người; là một trong những động lực to lớn, trực tiếp góp phần xây dựng nền tảng tinh thần của xã hội và sự phát triển toàn diện của con người Việt Nam” . Và, thực tiễn cho thấy, văn học, nghệ thuật và đội ngũ văn nghệ sĩ đã phát huy vai trò to lớn của mình, trở thành cội nguồn sức mạnh dân tộc, nền tảng tinh thần của xã hội, vũ khí “thanh cao mà đắc lực”, góp phần làm giàu đẹp hình ảnh dân tộc Việt Nam đại nghĩa, anh hùng và đậm nét văn hóa.

Thanh Hóa quê hương thân yêu của chúng ta là vùng đất "địa linh, nhân kiệt", giàu truyền thống lịch sử, văn hóa và cách mạng, nơi sản sinh nhiều tác giả, tác phẩm, công trình nghệ thuật có tầm ảnh hưởng sâu rộng bởi những giá trị tư tưởng cao đẹp và giá trị văn học, nghệ thuật đặc sắc, mãi trường tồn với dân tộc, được đông đảo công chúng ngưỡng mộ, ngợi ca, như các tác phẩm: “Nhớ máu”, “Tình sông núi” của nhà thơ Trần Mai Ninh; “Lên Cấm Sơn”, “Lời cô lái đò” của nhà thơ Thôi Hữu; “Màu tím hoa Sim” của nhà thơ Hữu Loan; “Việt Nam trên đường chúng ta đi” của nhà thơ Xuân Sách; Ký văn học "Mặt trận đường sông" của Trần Hiệp; Tiểu thuyết "Đi bước nữa", "Nắng" của Nguyễn Thế Phương và nhiều tác phẩm, tác giả có tên tuổi khác. Từng là cái nôi của văn hóa kháng chiến, ngay từ năm 1969, khi cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước bước vào giai đoạn cam go, ác liệt nhất, tỉnh ta đã thành lập Ban vận động thành lập Hội Văn học nghệ thuật Thanh Hóa. Đó là tiền đề, sự chuẩn bị tích cực để ngày 27/6/1974, Đại hội lần thứ Nhất Hội Văn học nghệ thuật tỉnh được tổ chức. Đây là sự kiện quan trọng, đánh dấu bước trưởng thành lớn mạnh của văn hóa, văn nghệ và đội ngũ văn nghệ sĩ tỉnh nhà. Trong những năm tháng đầy hy sinh, gian khổ của các cuộc chiến chống ngoại xâm, bảo vệ Tổ quốc, cũng như trong tiến trình đổi mới, dựng xây đất nước, Hội Văn học nghệ thuật tỉnh đều khẳng định được vai trò quan trọng của mình. Chúng ta mãi khắc ghi những văn nghệ sĩ với “bầu nhiệt huyết căng tràn” và “mạch đời căng máu nóng”, đã vượt qua bao khó khăn, thử thách “Đi sâu lòng đất thấm lòng người/Đượm lều tranh thơm dậy ngàn khơi” ⁽¹⁾, để làm nên những tác phẩm có giá trị, cổ vũ tinh thần yêu nước, ý chí quyết chiến, quyết thắng của quân và dân ta, tô thắm sắc cờ đỏ vinh quang của Đảng, của Tổ quốc.

Trong công cuộc đổi mới, đặc biệt là những năm gần đây, mặc dù còn gặp nhiều khó khăn; song, được sự quan tâm chỉ đạo, hướng dẫn của Liên hiệp các hội Văn học nghệ thuật Việt Nam và các hội chuyên ngành Trung ương; sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, phối hợp chặt chẽ của các cấp ủy đảng, chính quyền, MTTQ và các đoàn thể; Hội Văn học nghệ thuật Thanh Hóa ngày càng trưởng thành, đưa sự nghiệp văn học, nghệ thuật tỉnh nhà gắn bó chặt chẽ với dòng chảy của nền văn học, nghệ thuật cả nước, trở thành bộ phận không thể tách rời và làm phong phú thêm kho tàng văn hóa, văn nghệ Việt Nam. Hội đã tổ chức tốt các hoạt động nghề nghiệp, mở các trại sáng tác, bồi dưỡng năng khiếu, nâng cao chất lượng tác phẩm, khơi dậy tiềm năng sáng tạo của văn nghệ sĩ. Đội ngũ văn nghệ sĩ phát triển hùng hậu, gắn bó mật thiết với đời sống của Nhân dân, say mê với nghề nghiệp, dồn tài năng, tâm huyết để sáng tạo nên các tác phẩm có giá trị. Nhiều tác phẩm, như: “Vùng trời thủng” của cố nhà văn Kiều Vượng; “Mối tình chàng Lung Mù” của nhà văn Từ Nguyên Tĩnh; cụm tác phẩm “Những bài ca đám cưới người Mường Thanh Hóa”, “Nàng Út Lót Đạo Hồi Liêu”, “Lễ Pôồn Êng Tráng” của nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Cao Sơn Hải; Mo sử thi “Đẻ đất đẻ nước”, “Xường cài hoa dân tộc Mường” của nhà thơ Vương Anh; Trường ca “Lê Lợi mài gươm”, “Mạch đất hồn trống đồng”, “Hát nơi cửa sóng” của nhà văn Nguyễn Minh Khiêm, các tác phẩm múa của NSND Hoàng Hải; các tác phẩm kiến trúc của nhà điêu khắc Lê Đình Quỳ; cùng các tác phẩm của nhiều tác giả khác đã góp phần tôn vinh những giá trị tốt đẹp, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa Xứ Thanh.

Ghi nhận những đóng góp của Hội Văn học nghệ thuật Thanh Hóa và đội ngũ văn nghệ sĩ tỉnh nhà, Chủ tịch Nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhì cho Hội; nhiều văn nghệ sĩ được tặng thưởng các danh hiệu cao quý, trong đó, có 9 nghệ sĩ nhân dân, 47 nghệ sĩ ưu tú, 2 nghệ nhân ưu tú; có 8 tác giả vinh dự được nhận Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật. Những “quả ngọt” đó là minh chứng sinh động cho sự nỗ lực, cố gắng vượt bậc, sự bền bỉ trong lao động, sáng tạo của đội ngũ văn nghệ sĩ tỉnh nhà.

Thay mặt Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh, tôi đánh giá cao, nhiệt liệt biểu dương, chúc mừng những thành tích, kết quả và trân trọng cảm ơn những đóng góp của Hội Văn học nghệ thuật và toàn thể anh chị em văn nghệ sĩ tỉnh nhà vào sự phát triển chung của quê hương Thanh Hóa thân yêu của chúng ta.

Thưa các quý vị đại biểu!

Thưa các đồng chí và các bạn!

Đồng hành cùng tiến trình đổi mới đất nước, nền văn học, nghệ thuật Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển mới. Sự phát triển mạnh mẽ của quá trình toàn cầu hóa, cùng với làn sóng của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đang mở ra cho chúng ta những cơ hội to lớn và cả những thách thức đan xen. Bảo tồn, phát huy và làm giàu thêm các giá trị văn học, nghệ thuật mà cha ông từ ngàn đời đã bồi đắp, trao truyền lại là vinh dự và trách nhiệm. Trách nhiệm với quá khứ và trách nhiệm với cả tương lai.

Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân tỉnh Thanh Hóa luôn coi trọng vai trò, vị trí của văn học, nghệ thuật và đánh giá cao những đóng góp của anh chị em văn nghệ sĩ trong sự nghiệp xây dựng và phát triển tỉnh nhà. Để công tác hội và đời sống văn học, nghệ thuật tiếp tục phát triển, có tác động sâu sắc, mang lại hiệu quả thiết thực, góp phần cùng cả tỉnh thực hiện thắng lợi mục tiêu xây dựng Thanh Hóa thành "một cực tăng trưởng mới, cùng với Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh tạo thành tứ giác phát triển ở phía Bắc của Tổ quốc; đến năm 2030 trở thành tỉnh công nghiệp theo hướng hiện đại, người dân có mức sống cao hơn bình quân cả nước"; tôi đề nghị Đảng đoàn, Ban Chấp hành Hội Văn học nghệ thuật tỉnh cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức triển khai thực hiện thật tốt một số nhiệm vụ trọng tâm sau:

Thứ nhất, tiếp tục đổi mới toàn diện, hiệu quả hơn nữa tổ chức và hoạt động của Hội và các chi hội chuyên ngành, xây dựng tổ chức Hội thực sự là “mái nhà chung” ấm áp, nơi tập hợp, đoàn kết thống nhất, nơi phát huy tài năng, trí tuệ của văn nghệ sĩ Thanh Hóa phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng quê hương, đất nước. Hội cần đẩy mạnh tuyên truyền, quán triệt, triển khai thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, Kết luận của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, các định hướng lớn của tỉnh về phát triển văn hóa, con người và về phát triển văn học nghệ thuật. Đặc biệt, tích cực, chủ động, xung kích đi đầu tham gia triển khai và tổ chức thực hiện Nghị quyết của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh “về tiếp tục xây dựng, phát triển văn hóa và con người Thanh Hóa trong thời kỳ mới”, dự kiến sẽ được thông qua vào đầu tháng 7/2024 tới đây. Đây là nội dung hết sức quan trọng, định hướng cho sự phát triển của văn hóa, con người Thanh Hóa trong nhiều năm tới. Hội cần bám sát nội dung Nghị quyết để xây dựng chiến lược phát triển, xác định rõ mục tiêu, nhiệm vụ trọng tâm công tác, có giải pháp, bước đi cụ thể, đáp ứng yêu cầu phát triển văn học, nghệ thuật trong tình hình mới.

Thứ hai, quan tâm làm tốt vai trò định hướng cho văn nghệ sĩ bám sát thực tiễn, gắn bó với cuộc sống Nhân dân, bảo vệ, phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc và tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại; tích cực tuyên truyền, quảng bá cho các hoạt động và thành tựu phát triển của tỉnh; khuyến khích đội ngũ văn nghệ sĩ sáng tạo những tác phẩm có giá trị tư tưởng, đạo đức, nghệ thuật cao, thấm nhuần tinh thần nhân văn, dân chủ, có tác dụng sâu sắc trong xây dựng con người mới, hướng tới giá trị chân - thiện - mỹ, tương xứng với tầm vóc của một tỉnh giàu truyền thống văn hóa, lịch sử, cách mạng, đang trên đà phát triển đi lên, góp phần quảng bá hình ảnh về đất và người xứ Thanh với những nét đẹp truyền thống, là điểm đến tin cậy, hấp dẫn bạn bè gần xa. Cùng với đó, tích cực đấu tranh, phê phán những tiêu cực, cản trở sự phát triển của tỉnh; ngăn chặn, đẩy lùi sự xâm nhập và tác động tiêu cực của các sản phẩm độc hại, xây dựng môi trường sống tốt đẹp, lành mạnh, đa dạng.

Thứ ba, tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động sáng tác, nghiên cứu, phê bình văn học, nghệ thuật; đổi mới công tác xuất bản các tác phẩm văn học, nghệ thuật, bảo đảm phong phú, đa dạng về nội dung đề tài, tăng nhanh về số lượng và chất lượng. Chú trọng làm tốt ba khâu: sáng tác - công bố tác phẩm - phát hành; mở rộng các hình thức công bố tác phẩm, đưa tác phẩm đến với công chúng, nhất là trong trường học, các cơ quan, các địa bàn vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc; phấn đấu có nhiều tác phẩm văn học nghệ thuật đạt giải trong các cuộc thi quốc gia và khu vực. Đổi mới, nâng cao chất lượng các giải thưởng văn học, nghệ thuật của tỉnh, nhất là giải thưởng văn học, nghệ thuật Lê Thánh Tông và cuộc vận động sáng tác tác phẩm văn học nghệ thuật với chủ đề “Khát vọng xứ Thanh”. Đổi mới về hình thức, nâng cao chất lượng tin, bài Tạp chí xứ Thanh, phát huy vai trò kênh thông tin, cầu nối giữa văn nghệ sĩ với bạn đọc để phục vụ tốt hơn, sâu rộng hơn nhu cầu hưởng thụ văn hóa tinh thần của Nhân dân.

Thứ tư, chủ động nghiên cứu đề xuất cơ chế, chính sách đẩy mạnh xã hội hóa các hoạt động văn học nghệ thuật, làm rõ các lĩnh vực cần xã hội hoá, lĩnh vực Nhà nước và Nhân dân cùng làm, lĩnh vực Nhà nước phải đầu tư bảo tồn, xây dựng và phát triển; nghiên cứu phương thức huy động các nguồn lực cho hoạt động của Hội theo hướng đa dạng hóa và việc sử dụng nguồn lực một cách hợp lý, tạo cơ hội cho sự ra đời của nhiều tác phẩm có giá trị; quan tâm đến đời sống, thu nhập của văn nghệ sĩ để tạo điều kiện và phát huy khả năng sáng tạo của văn nghệ sĩ.

Thứ năm, thường xuyên chăm lo xây dựng, củng cố kiện toàn tổ chức hội vững mạnh toàn diện. Trước mắt, Đảng đoàn Hội Văn học nghệ thuật tỉnh phối hợp với các ban của Tỉnh ủy tham mưu cho Ban Thường vụ Tỉnh ủy lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức triển khai thực hiện hiệu quả Chỉ thị số 36-CT/TW ngày 14/6/2024 của Ban Bí thư về đại hội các hội văn học, nghệ thuật và Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam nhiệm kỳ 2025-2030. Tiếp tục làm tốt công tác phát triển hội viên mới, nâng cao chất lượng hội viên, chú trọng tập hợp hội viên tham gia sáng tác ở các chuyên ngành, lực lượng sáng tác ở các câu lạc bộ. Quan tâm đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ hội, nhất là cán bộ trẻ, cán bộ nữ; thường xuyên có kế hoạch bồi dưỡng lý luận, giáo dục chính trị tư tưởng, định hướng sáng tác cho đội ngũ văn nghệ sĩ trực tiếp sáng tác; khuyến khích, động viên đội ngũ sáng tác bám sát thực tiễn đời sống xã hội để có những tác phẩm văn học, nghệ thuật mang đậm nét văn học, phản ánh hơi thở của cuộc sống trong quá trình phát triển.

Thưa các quý vị đại biểu!

Thưa các đồng chí và các bạn!

Văn học, nghệ thuật là công cụ để giáo dục con người những tư tưởng, tình cảm lành mạnh, cao quý; không chỉ là công cụ phản ánh đời sống hiện thực xã hội mà còn là phương tiện đấu tranh cách mạng đắc lực, công cụ tốt nhất để truyền bá cách mạng. Khi văn nghệ sĩ dùng ngòi bút của mình để chống lại cái ác, cái xấu trong xã hội cũng là lúc đang thực thi vai trò của một người chiến sỹ cách mạng. Mặt trận không tiếng súng này không có máu, nhưng mồ hôi và nước mắt sẽ không lúc nào vơi cạn.

Để thực hiện thành công sứ mệnh cao cả của mình, tôi mong đội ngũ văn nghệ sĩ tỉnh nhà cần bám sát nhiệm vụ chính trị của tỉnh, gắn mình hơn nữa với các tầng lớp Nhân dân, tắm mình hơn nữa với thực tiễn đời sống xã hội, tiếp tục theo đuổi “khát vọng”, bồi đắp “hoài bão”, phát huy "sức sáng tạo”, mang hết nhiệt huyết, tài năng, trí tuệ, để sáng tác những tác phẩm hay, có giá trị lớn, đóng góp nhiều hơn nữa vào sự nghiệp xây dựng văn hóa, con người Thanh Hóa phát triển toàn diện, trở thành động lực, sức mạnh nội sinh thúc đẩy Thanh Hóa phát triển nhanh và bền vững, sớm trở thành tỉnh giàu đẹp, văn minh và hiện đại, tỉnh phát triển toàn diện và “kiểu mẫu” của cả nước.

Thưa các đồng chí!

Xây dựng, phát triển văn hóa và con người Thanh Hóa là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và toàn dân, nhân dịp này, tôi đề nghị các cấp ủy đảng, chính quyền, thủ trưởng các cơ quan, đơn vị cần tiếp tục phát huy vai trò lãnh đạo, chỉ đạo, phối hợp tạo điều kiện thuận lợi để Hội Văn học nghệ thuật và đội ngũ văn nghệ sĩ tỉnh nhà hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Nhân ngày vui ý nghĩa này, thay mặt lãnh đạo tỉnh Thanh Hóa, tôi trân trọng cảm ơn các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam và các hội chuyên ngành Trung ương, thời gian qua đã quan tâm lãnh đạo, hỗ trợ, giúp đỡ Hội Văn học nghệ thuật Thanh Hóa; rất mong các đồng chí tiếp tục quan tâm, ủng hộ và tạo điều kiện để công tác hội và phong trào văn học, nghệ thuật Thanh Hóa tiếp tục phát triển, thu được nhiều kết quả tích cực.

Với tình cảm quý trọng và lòng yêu mến, tôi chúc các vị đại biểu, khách quý mạnh khoẻ, hạnh phúc. Chúc anh chị em văn nghệ sĩ tràn đầy sức sáng tạo và đạt được nhiều thành công trong sự nghiệp cao quý của mình, làm cho vườn hoa văn học nghệ thuật xứ Thanh ngày càng tỏa hương khoe sắc.

Nhân kỷ niệm 50 năm Ngày thành lập Hội Văn học nghệ thuật Thanh Hóa, Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh tặng cán bộ, hội viên và đội ngũ văn nghệ sĩ tỉnh nhà bức trướng mang dòng chữ: “Đoàn kết - Trách nhiệm - Sáng tạo - Cống hiến, vì một nền văn học - nghệ thuật tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, có nhiều tác phẩm giá trị cao, góp phần xây dựng quê hương giàu đẹp, văn minh”.

-------

(1) Lời thơ Tình sông núi, Trần Mai Ninh.

(*) Đầu đề là của tòa soạn báo.