Bừng thức Kim Sơn...

Ai đã từng đến với một vùng non nước Kim Sơn, đắm say lòng mình trong cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp, hữu tình, hội sơn tụ thủy đều phải thốt lên rằng: Nơi đây thực sự là món quà vô giá mà tạo hóa đã ban tặng cho đất và người Vĩnh An (Vĩnh Lộc). Nhưng vẻ đẹp ấy, nét đắm say, ngây ngất ấy, bao năm tháng qua đi, vẫn ngóng trông “chàng hoàng tử” tài năng, si tình đến đánh thức sau những giấc mơ dài...

Suối Ấu, khu danh thắng Kim Sơn, xã Vĩnh An, Vĩnh Lộc.

Lắng đọng chiều sâu lịch sử – văn hóa

Cụm danh thắng Kim Sơn là dãy núi đá với cảnh quan đẹp, nhiều hang động kỳ thú, suối Ấu nên thơ... Từ xa nhìn lại, núi đá này hiện ra sừng sững như một bức trường thành chạy dài ven tả ngạn sông Mã. Sách “Đại Nam Nhất Thống Chí” chép: Núi Kim Sơn có một tên nữa là núi Biện (cũng gọi là núi Bông) ở cách huyện Vĩnh Lộc 6 dặm về phía Đông - Nam, mạch núi từ phía Đông núi Hùng Lĩnh theo ven sông Mã mà bò xuống, nổi vọt lên 29 ngọn, đứng xa mà trông, hiện ra như tàn lọng, như lâu đài, như cờ quạt, như voi ngựa, như triệu gấm hoa, như bình phong, khi râm, khi nắng, buổi sáng, buổi chiều, khí sắc luôn thay đổi. Trong núi có hai động: động Tiên Phan và động Ngọc Long, đều có thạch nhũ, một ngọn núi ở phía Nam gọi là Mai Sơn, mọc nhiều giống trúc nhỏ, sườn núi có một hồ sen rộng vài ba mẫu, một ngọn ở phía Đông gọi là Cốc Sơn, cao chừng 30 trượng, chân núi có một hang lớn hai đầu thông ra đầm sâu, có thể đi thuyên suốt từ đầu nọ sang đầu kia được.

Kim Sơn (Vĩnh An) là một dãy núi nổi tiếng của xứ Thanh và cả miền Hoan Ái xưa không chỉ bởi vẻ đẹp tráng lệ, hữu tình của cảnh sắc thiên nhiên, sự kỳ thú của các nhũ đá ở các hang động, sự phong phú của các bài văn, bài thơ được khắc trên vách núi mà đây còn là nơi ghi dấu nhiều sự kiện lịch sử tiêu biểu.

Với địa thế thuận lợi, xuyên suốt tiến trình lịch sử dân tộc, Kim Sơn nhiều lần được chọn làm căn cứ, là nơi ẩn náu mà cho đến nay, dấu tích vẫn còn lưu lại.

Được biết, một số cuộc khai quật khảo cổ học đã được thực hiện ở khu vực núi Sen (thuộc dãy núi Kim Sơn), qua đó phát hiện thấy trong lòng đất và các hang động ở đây những hiện vật đồ đồng như: dao găm đồng, trống đồng, thạp đồng, đồ gốm. Ông Nguyễn Đức Tuyên – công chức văn hóa – xã hội, UBND xã Vĩnh An, cho biết thêm: “Trước đây, một số người dân địa phương trong quá trình lao động sản xuất ở khu vực này có phát hiện một số hiện vật bằng đồng”. Điều đó góp phần chứng minh Kim Sơn không chỉ là một thắng cảnh mà còn là một khu di tích lịch sử - văn hóa, khảo cổ quan trọng cần phải tìm hiểu và nghiên cứu.

Những kiệt tác của thiên nhiên

Đến với danh thắng Kim Sơn, du khách bước vào cuộc chơi với những hang động. Đó là các động: Ngọc Hồ, Ngọc Kiều, Ngọc Long, Ngọc Tử, Thủy Cung, Thiên Cung, động Tiên Sơn... Những hang động này có cảnh sắc thiên nhiên độc đáo, nơi lưu giữ nhiều giá trị lịch sử - văn hóa, di sản Hán – Nôm...

Từ đầu làng Sen, trên con thuyền nhỏ men theo chân núi theo hướng Nam - Bắc khoảng 300m là du khách đến với cửa tiền của động Ngọc Hồ. Ngay từ cửa động, trên vách núi, du khách thấy hàng chữ Hán được khắc nổi nằm ngang đề “Thanh Hoa thắng tích”. Động chạy xuyên qua núi, cửa động rộng chừng 30m, vòm cung có nhiều cây mọc bám rễ trên đá với những nhũ đá muôn hình rủ xuống. Đi sâu vào trong động thấy nhiều phiến đá lớn bằng phẳng trông rất đẹp, đi sâu thêm vào động chừng 1,5m sẽ thấy hai chữ Hán được khắc trên vách đá đề “Phong Môn” (cửa gió)...

Con thuyền nhỏ tiếp tục dập dềnh theo dòng nước đưa du khách tiến sâu hơn vào cuộc hành trình khám phá thiên nhiên kỳ vĩ để thấy được mối tình thủy chung, son sắt của đá và nước nơi đây. Tiếng con sào khua vào dòng nước như loang mãi vào không gian. Suốt đường đi, du khách không ngớt lời trầm trồ trước sự khéo léo, sáng tạo của bà mẹ thiên nhiên đã tạo tác nên những khối nhũ đá muôn hình muôn vẻ. Mỗi một hang động hấp dẫn, cuốn hút du khách theo một cách rất riêng. Đó là động Ngọc Kiều mở ra luồng ánh sáng dọi từ trên cao xuống như dải lụa lấp lánh, bừng sáng giữa không gian. Động Thủy Cung với những vân đá trắng vẽ nên bầu trời thanh tân, vời vợi. Động Tiên Sơn như bức tranh thủy mặc với điểm nhấn là những khối thạch nhũ đủ hình đủ dạng...

Nhắc đến danh thắng Kim Sơn không thể không nhắc đến dòng suối Ấu thơ mộng soi bóng cây lá, núi non, làng mạc, chùa Linh Ứng... Gọi là suối Ấu bởi khu vực này tập trung trồng củ ấu – món ăn dân dã, quê kiểng đã và đang được thực khách ưa chuộng, là cây trồng cho hiệu quả kinh tế, góp phần giải quyết việc làm, tăng thu nhập, cải thiện đời sống cho người dân xã Vĩnh An. Những củ ấu trầm mình dưới dòng nước mát đã nuôi lớn nhiều thế hệ người dân xã Vĩnh An khôn lớn, trưởng thành. Giữa không gian non nước, suối Ấu tựa hồ như nét chấm phá mềm mại xen chút mộc mạc, hoang sơ giữa bức tranh thiên nhiên kỳ vĩ, như nốt nhạc trong trẻo, ngọt ngào giữa bản nhạc đa âm sắc.

Với cảnh sắc thiên nhiên, giá trị lịch sử - văn hóa, tâm linh thấm đẫm, cụm di tích, danh thắng Kim Sơn thu hút đông đảo du khách trong và ngoài tỉnh tới tham quan, vãn cảnh, trở thành một trong những điểm du lịch hấp dẫn, dấu ấn độc đáo trên hành trình ngược xuôi sông Mã, về với Di sản Văn hóa thế giới Thành Nhà Hồ, với vùng đất Tây Đô.

Tuy nhiên, bao năm qua đi, Kim Sơn vẫn như “nàng công chúa” đang say ngủ. Có những khi, có những thời điểm, nàng khẽ cựa mình rồi lại lặng lẽ nằm đó. Những hạn chế về cơ sở hạ tầng, dịch vụ, nguồn nhân lực... vẫn luôn là những rào cản, thách thức đối với việc phát triển du lịch ở đây. Được ví như “Tràng An thu nhỏ” giữa lòng xứ Thanh, hẳn rằng vẻ đẹp, sức hấp dẫn của nàng đã được công nhận. Có lẽ, điều nàng cần nhất bây giờ là một “chàng hoàng tử” với “con mắt xanh”, với bản lĩnh, kinh nghiệm, năng lực, phóng khoáng, đến đánh thức tiềm năng, khát vọng trong nàng. Nhưng để thu hút được “chàng hoàng tử” anh tuấn, hội tụ đủ phẩm chất, năng lực ấy đến với Kim Sơn thì hơn hết, huyện Vĩnh Lộc cần có sự quan tâm, đầu tư xứng đáng hơn nữa với tiềm năng, giá trị của danh thắng; cấp ủy đảng, chính quyền và Nhân dân địa phương cần có sự năng động, tích cực hơn nữa trong việc kết nối, tuyên truyền, quảng bá, xây dựng hình ảnh, con người phục vụ du lịch... Với sự nỗ lực, quyết tâm, chung tay góp sức ấy, Kim Sơn sẽ bừng thức...

Bài và ảnh: Thảo Linh