Anh đề nghị EU đàm phán lại Nghị định thư Bắc Ireland

Ngày 21/7, Chính phủ Anh đề nghị Liên minh châu Âu (EU) đàm phán lại các điều khoản thương mại hậu Brexit dành riêng cho vùng Bắc Ireland. Đề nghị được đưa ra trong bối cảnh vùng lãnh thổ này rơi vào tình trạng hỗn loạn do bạo động và gián đoạn thương mại sau thời gian áp dụng thỏa thuận hiện tại hay còn gọi là Nghị định thư Bắc Ireland.

(Nguồn: worldatlas.com)

Nghị định thư Bắc Ireland là một phần của thỏa thuận Brexit mà Anh và EU đạt được vào năm 2020 và đây cũng là một nội dung đàm phán khó khăn nhất.

Nghị định thư này có mục đích chính là tránh thiết lập đường biên giới “cứng” giữa Bắc Ireland và Cộng hòa Ireland bằng cách để Bắc Ireland vẫn là một phần của thị trường chung EU .

Theo đó, mọi hàng hóa từ lục địa Anh sang vùng lãnh thổ này sẽ được kiểm tra hải quan để đảm bảo đáp ứng các quy định của EU trong trường hợp những hàng hóa này tiếp tục được đưa tới thị trường chung châu Âu.

Việc kiểm tra hải quan đã gây ra tình trạng gián đoạn nghiêm trọng trong chuỗi cung ứng hàng hóa tới Bắc Ireland.

Một số công ty của Anh quá chán nản với những thủ tục phát sinh đã tạm dừng hoặc giảm quy mô hoạt động thương mại với vùng Bắc Ireland.

Chuỗi siêu thị bán lẻ Marks and Spencer tại Bắc Ireland cảnh báo nếu tình trạng gián đoạn hiện tại tiếp diễn thì đến Giáng sinh 2021, các cửa hàng của chuỗi sẽ không có hàng để bán khi nhu cầu mua sắm dịp cuối năm tăng cao.

Phát biểu trước Quốc hội Anh ngày 21/7, Bộ trưởng David Frost phụ trách Brexit dẫn điều khoản số 16 của nghị định thư này nêu rõ 1 trong 2 bên có thể đơn phương hành động để bỏ qua các điều khoản nếu nhận thấy thỏa thuận gây tác động tiêu cực chưa được tính đến, đồng thời khẳng định tình hình hiện tại cho phép Anh kích hoạt điều khoản này.

Tuy nhiên, London không muốn thực hiện biện pháp này vì nhận thấy có cơ hội để xử lý vấn đề theo cách khác, là tìm tiếng nói chung với EU thông qua đàm phán để tìm ra một trạng thái cân bằng mới cho các thỏa thuận áp dụng tại vùng Bắc Ireland, có lợi cho tất cả.

Trong khi đó, thủ hiến vùng Bắc Ireland Brandon Lewis cho biết thay vì tiếp tục đề nghị gia hạn thời gian miễn kiểm tra hải quan, Chính phủ Anh muốn tạm dừng áp dụng nghị định thư.

Ông Lewis cũng hối thúc thực hiện tiến trình đối thoại mới để tháo gỡ các vấn đề phát sinh. Ông này nhấn mạnh Anh kêu gọi EU thay đổi cách nhìn nhận vấn đề và phối hợp với Anh để nắm bắt cơ hội, cải thiện nền móng cho quan hệ song phương.

Phát biểu trước báo giới, người phát ngôn của Thủ tướng Anh Boris Jonson cho biết Anh mong muốn EU dành thời gian xem xét đề xuất của London về việc thay đổi một phần thỏa thuận Brexit có liên quan tới vùng Bắc Ireland.

Người phát ngôn này nhấn mạnh Anh đã nhiều lần lên tiếng về việc cách 2 bên triển khai nghị định thư hiện nay là không thể chấp nhận được và đây là vấn đề cần phải được tháo gỡ khẩn cấp.

Vùng Bắc Ireland, đã trải qua 3 thập kỷ xung đột giữa 1 bên ủng hộ trung thành với Chính phủ Anh và 1 bên muốn sáp nhập với Cộng hòa Ireland. Xung đột chỉ chấm dứt khi các bên đạt thỏa thuận vào năm 1998, trong đó có điều khoản quan trọng là ngăn chặn việc thành lập biên giới với Cộng hòa Ireland.

Tuy nhiên, khi Anh chính thức rời khỏi EU từ đầu năm 2021, tình hình bạo lực có dấu hiệu gia tăng tại vùng lãnh thổ này.

Phe trung thành với Chính phủ Anh phản đối kiểm tra hàng hóa từ lục địa Anh sang vùng lãnh thổ này, cho rằng việc làm này đã hình thành đường biên giới trên biển Ireland, ngăn cách vùng này với những phần còn lại của Anh và là “một sự phản bội.”

Trong các đề xuất mới, Anh kêu gọi EU dừng các hoạt động kiểm tra hải quan trên diện rộng và tập trung hơn vào những mặt hàng sau khi đến Bắc Ireland sẽ có khả năng cao hơn sẽ được đưa sang thị trường chung châu Âu.

Còn những mặt hàng khác, Chính phủ Anh mong muốn sẽ chỉ phải kiểm duyệt sơ bộ để tránh làm tổn hại tới thị trường Anh thống nhất bao gồm cả vùng Bắc Ireland.

Đại diện phe trung thành với Chính phủ Anh tại Bắc Ireland, lãnh đạo đảng Hợp nhất dân chủ (DUP) Jeffrey Donaldson hoan nghênh những đề xuất mới là bước đi quan trọng đầu tiên mở đường cho việc đàm phán lại một cách phù hợp.

Ông Donaldson cũng gọi đây là bước đi đúng đắn của Chính phủ Anh, qua đó chấp nhận rằng nghị định thư hiện tại không bền vững.

Trong phản ứng đầu tiên từ phía Cộng hòa Ireland, ông Thomas Byrne, một quan chức phụ trách các vấn đề EU trong chính phủ, khẳng định nước này sẵn sàng linh hoạt và sáng tạo trong áp dụng nghị định thư Bắc Ireland nhưng duy trì quan điểm là không đàm phán lại nội dung nghị định thư này./.

(TTXVN/Vietnam+)