Tại sao Donald Trump muốn Greenland?

Greenland từ lâu đã đóng vai trò quan trọng đối với an ninh Hoa Kỳ.

Khi Donald Trump lần đầu bày tỏ sự quan tâm đến việc mua Greenland vào năm 2019, ông đã đóng khung nó giống như “một thỏa thuận bất động sản” nhưng lần này ông nói: “Chúng ta cần Greenland vì mục đích an ninh quốc gia”. Ảnh: AFP.

Tổng thống đắc cử Hoa Kỳ Donald Trump đã từ chối loại trừ khả năng sử dụng vũ lực để chiếm Greenland. Nhưng sự hiện diện quân sự của Hoa Kỳ ở hòn đảo này từ lâu đã lấn át số ít tàu thuyền, xe trượt tuyết và máy bay do thám do Đan Mạch, quốc gia bảo đảm an ninh cho hòn đảo Bắc Cực này, điều hành.

Căn cứ Pituffik, tọa lạc ở cực bắc Greenland kể từ khi Thế chiến thứ hai kết thúc, là nơi đóng quân của 200 quân nhân Hoa Kỳ và 450 người cùng nhà thầu khác từ các nước đồng minh, là một phần của hệ thống cảnh báo sớm tên lửa của Washington cũng như cung cấp dịch vụ giám sát không gian và chỉ huy vệ tinh.

Căn cứ không gian Pituffik ở Greenland là một phần của hệ thống cảnh báo sớm tên lửa của Hoa Kỳ cũng như cung cấp dịch vụ giám sát không gian và chỉ huy vệ tinh. Ảnh: Google Earth.

Căn cứ cực bắc của Hoa Kỳ chỉ cách Bắc Cực khoảng 1.500km, là biểu tượng mạnh mẽ về tầm quan trọng của Greenland đối với an ninh của Hoa Kỳ. Nhưng tầm quan trọng về mặt địa chiến lược của nó chỉ có thể tăng lên khi biến đổi khí hậu định hình lại Bắc Cực, mở ra các tuyến giao thương mới gần Bắc Mỹ và đưa Greenland vào trung tâm của cuộc đấu tranh ngày càng gia tăng giữa Hoa Kỳ, Trung Quốc và Nga.

Mikkel Runge Olesen, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu quốc tế Đan Mạch, cho biết: “Đối với Hoa Kỳ, vấn đề là sự quan tâm của Trung Quốc và Nga đối với Bắc Cực. Hoa Kỳ đã bắt đầu coi Bắc Cực là khu vực cạnh tranh địa chính trị. Điều quan trọng đối với Hoa Kỳ là giữ các cường quốc khác tránh xa Greenland.”

Khi Trump lần đầu bày tỏ sự quan tâm đến việc mua Greenland vào năm 2019, ông đã đóng khung nó như “một thỏa thuận bất động sản” và nhấn mạnh các khía cạnh kinh tế của việc tách hòn đảo này ra khỏi Đan Mạch. Lần này, trọng tâm của ông đã thay đổi. “Chúng ta cần Greenland vì mục đích an ninh quốc gia”, ông nói.

Hòn đảo chỉ có 57.000 cư dân nhưng lại có vai trò to lớn trong các vấn đề an ninh. Nó nằm ở đầu của cả hai tuyến đường đi về phía tây bắc và đông bắc qua Bắc Cực, đóng vai trò quan trọng cho hoạt động vận chuyển thương mại và gần các tuyến đường cho tàu ngầm của Nga.

Được coi là một phần của khối đất liền Bắc Mỹ, Greenland là một lãnh thổ tự trị của Đan Mạch gần Washington DC hơn là Copenhagen.

Chiếc máy bay mang thương hiệu Trump chở Donald Trump Jr hạ cánh tại Nuuk, Greenland. Ảnh: Reuters.

John Bolton, cựu cố vấn an ninh quốc gia của Trump khi lần đầu đưa ra ý tưởng mua Greenland, đã cho rằng: “Greenland có mối liên hệ mật thiết với an ninh của Hoa Kỳ vì nhiều lý do và điều này đã rõ ràng kể từ Thế chiến thứ hai” .

Bolton nói thêm: “Chúng tôi biết từ những nỗ lực liên tục của Trung Quốc nhằm mở rộng ảnh hưởng, họ muốn trở thành một cường quốc ở Bắc Cực... Vì vậy, xét đến vị trí địa lý gần Hoa Kỳ của Greenland... thì rõ ràng đây là một lợi ích chiến lược.”

Câu hỏi đặt ra là liệu lập trường cứng rắn của Trump - có khả năng đe dọa hành động quân sự chống lại một đồng minh của NATO - có giúp ích hay cản trở những nỗ lực của Hoa Kỳ nhằm tăng cường an ninh ở Greenland.

Đan Mạch khẳng định Greenland không phải để bán. Tuy nhiên Bộ Tư lệnh Bắc Cực của nước này chỉ có với 75 quân đồn trú tại Greenland. Đan Mạch đã công bố khoản tăng 250 triệu đô la cho năng lực giám sát tại Greenland và Quần đảo Faroe, một vùng lãnh thổ tự trị khác của Đan Mạch, vào năm 2021. Ngay sau khi Trump lần đầu tiên bày tỏ mong muốn kiểm soát Greenland, Bộ trưởng Quốc phòng Đan Mạch Troels Lund Poulsen cho biết quốc gia Bắc Âu này sẽ đầu tư tới 2 tỷ đô la vào tàu, máy bay không người lái, xây dựng Bộ Tư lệnh Bắc Cực và mở rộng đường băng sân bay để đưa máy bay F-35 vào hòn đảo này.

TD (theo FT)