Quan Sơn: Thâm canh, phục tráng và khai thác bền vững rừng luồng

Đến tháng 6-2022, huyện Quan Sơn có 13.451 ha rừng luồng. Các cấp, các ngành chức năng đã kiểm tra, rà soát, quy hoạch và triển khai thực hiện nhiều giải pháp phát triển rừng luồng theo hướng bền vững, hiệu quả.

Rừng luồng tại xã Sơn Hà được bảo vệ và khai thác đúng kỹ thuật.

Là một trong bảy huyện nằm trong quy hoạch vùng luồng thâm canh của tỉnh, theo Quyết định 502/QĐ-UBND ngày 23-2-2012 của Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa về việc phê duyệt quy hoạch vùng thâm canh luồng tập trung tỉnh Thanh Hóa, thời kỳ 2011-2020, diện tích rừng luồng của Quan Sơn được quy hoạch 10.042 ha, trong đó diện tích rừng luồng chăm sóc và bảo vệ 3.525 ha, rừng luồng cần phục tráng 6.517 ha. Từ năm 2016 đến nay, UBND huyện Quan Sơn đã phối hợp với Chi cục Kiểm lâm tỉnh xuống thôn, bản phổ biến, tuyên truyền chính sách hỗ trợ phát triển vùng luồng thâm canh; tập huấn kỹ thuật chăm sóc, bón phân phục tráng rừng luồng cho các hộ đăng ký tham gia phục tráng rừng luồng... Đến tháng 12-2021, diện tích luồng thực hiện thâm canh phục tráng của huyện Quan Sơn được trên 2.400 ha, trong đó riêng năm 2021, huyện Quan Sơn đã thâm canh phục tráng được 965 ha. Trong 5 tháng đầu năm 2022, Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Quan Sơn đã phối hợp với các xã trên địa bàn tập huấn kỹ thuật chăm sóc, bón phân, phục tráng rừng luồng, rừng vầu, triển khai kế hoạch năm 2022 toàn huyện thâm canh, phục tráng 2.000 ha rừng luồng và rừng vầu. Từ năm 2016 các hộ đã được hỗ trợ kinh phí mua phân bón cho năm thứ nhất và năm thứ 2 thực hiện thâm canh phục tráng rừng luồng (2 triệu đồng/ha/năm) và hỗ trợ 230 triệu đồng/1km đường lâm nghiệp nâng cấp hoặc làm mới (200 ha rừng luồng tập trung được hỗ trợ 1km đường). Huyện Quan Sơn đã làm mới 15km đường ô tô lâm nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi cho bà con thâm canh, phục tráng, chăm sóc, khai thác, vận chuyển các sản phẩm lâm sản đi tiêu thụ, giảm chi phí nhân công bốc vác thủ công.

Hiệu quả của chính sách phát triển vùng luồng thâm canh đã nâng cao nhận thức của các cấp chính quyền và người dân địa phương trong việc quản lý, bảo vệ, phát triển và khai thác bền vững rừng luồng. Thay đổi từ tập quán canh tác quảng canh, không bón phân chăm sóc cho rừng luồng sang canh tác thâm canh, bón phân và chăm sóc rừng luồng. Phục tráng rừng luồng kém chất lượng đã giúp năng suất, chất lượng rừng luồng nâng lên rõ rệt. Cụ thể như hệ số sinh măng tăng gấp 1,5 lần, măng to hơn và gióng dài hơn. Một số tuyến đường lâm nghiệp kết hợp với dân sinh tạo điều kiện thuận lợi giao thông tại các thôn, bản và xã, huyện. Từ đó, giá trị cây luồng đã được nâng lên, góp phần nâng cao thu nhập cho nhiều nông dân trồng luồng và doanh nghiệp chế biến luồng. Công tác khoanh nuôi bảo vệ rừng được các hộ, nhóm hộ và đại diện cộng đồng thôn, bản tích cực tham gia. Hiện nay, Quan Sơn đã có 3.045 ha rừng vầu, luồng được Tổ chức Quản lý rừng bền vững quốc tế cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững (FSC) và đang hoàn thiện hồ sơ đề nghị cấp chứng chỉ FSC cho trên 3.000 ha rừng luồng trong năm 2022, góp phần quan trọng cho cây luồng của huyện đảm bảo về tiêu chuẩn chất lượng cũng như giá và đầu ra cho sản phẩm. Trên địa bàn huyện có 20 công ty, HTX và các cơ sở chế biến lâm sản, thu mua và chế biến các mặt hàng sơ chế, chủ yếu là đũa, giấy, ván sàn, ván ghép...

Tuy nhiên, nguồn vốn phân bổ để thực hiện chính sách hỗ trợ phát triển vùng luồng thâm canh của tỉnh còn hạn chế, thấp so với khối lượng, kế hoạch đề ra. Trong khi đó, diện tích rừng luồng thâm canh phục tráng nằm trên địa bàn huyện có địa hình phức tạp, đất đai cằn cỗi, việc cuốc lật đất, đào hố bón phân gặp nhiều khó khăn. Rừng luồng được chăm sóc, bón phân chỉ dừng lại ở những diện tích được Nhà nước hỗ trợ, người dân chưa chủ động bỏ kinh phí và nhân công để thâm canh luồng, nên diện tích rừng luồng kém chất lượng vẫn còn nhiều.

Thiết nghĩ cùng với chính sách hỗ trợ phát triển vùng luồng thâm canh của tỉnh, huyện Quan Sơn cần bố trí một phần ngân sách của địa phương để hỗ trợ mở rộng diện tích vùng luồng thâm canh trên địa bàn. Tăng cường quản lý Nhà nước về bảo vệ, phát triển rừng nói chung, rừng luồng nói riêng. Tiếp tục rà soát, đánh giá thực trạng các cơ sở chế biến luồng trên địa bàn, để có giải pháp nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh các sản phẩm từ luồng; cam kết không thu mua, tiêu thụ luồng non. Xây dựng các mô hình HTX sản xuất, kinh doanh luồng, tạo vùng nguyên liệu tập trung đủ lớn và là cầu nối để kêu gọi doanh nghiệp đầu tư vốn, khoa học - kỹ thuật thâm canh rừng luồng, góp phần xây dựng phương án quản lý rừng luồng bền vững để cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững cho rừng luồng. Tạo sự liên kết bền vững giữa người dân và doanh nghiệp từ khâu sản xuất, chế biến đến tiêu thụ sản phẩm luồng để tạo thành chuỗi giá trị.

Bài và ảnh: Thùy Dương